Kamu Kesiminin Ekonomik Büyüklüğüne Türkiye ve OECD Ülkeleri Açısından Bir Bakış

Yıl 2014, Sayı: 95, 29 - 48, 01.12.2014

Osman Cenk Kanca Metin Bayrak

Öz

Milli ekonomi kamu kesimi ekonomisi ve özel ekonomiden teşekkül eden bir bütündür. Bir ekonomide kamu kesimi ekonomisi ve özel ekonomiye ait ölçeklerin değişmesi kamusal tercih yansımasının ötesinde birçok etki doğurmakta, bu durum genel ekonomik politikaların belirlenmesi ve genel iktisadi sorunların çözümünde başat rol oynamaktadır. Bu çalışmada amaç, kamu kesiminin ekonomik büyüklüğünün olası etki ve sonuçlarını teorik yönden inceleyip, tarihi süreç içerisindeki gelişimine göz atmaktır. Bu kapsamda, çalışmada, 1980-2011 yıllarını kapsayan dönemde Türkiye’nin de dahil olduğu bazı OECD ülke ekonomilerinde kamu kesimi ölçeğine ilişkin tahlil ve tespitler yapılmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda, bazı OECD ülkelerinde kamu kesiminin ekonomik boyutunun ülkeden ülkeye farklılık gösterdiği ve özellikle 1960’lı yıllardan sonra söz konusu boyutun genellikle artış eğilimine girdiği görülmüştür. Türkiye ekonomisi özelinde ise, kamu kesiminin ekonomik büyüklüğünün, 19902001 döneminde hızlı bir artış gösterdiği ancak 2002 sonrasında ise ılımlı bir azalış trendi içerisine girdiği tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Kamu Kesimi, Kamu Harcamaları/GSMH, Türkiye, OECD

A VIEWPOINT OF TURKEY AND OECD COUNTRIES IN TERMS OF THE ECONOMIC SIZE OF THE PUBLIC SECTOR

Öz

National economy is a whole which consists of public sector economy and private economy. The changes of public sector economy’s and private economy’s scales create a lot of effects beyond the reflection of public choice. This situation plays a major role in determining the economy policies and solving the general economic problems. The purpose of this study is to investigate the likely effects and results of the economic size of public sector in terms of theoretical aspect and take a glance at its historical development. In this regard, analysis and evaluations were conducted regarding the public economy scale of some OECD countries including Turkey between the years of 1980 and 2011. The results indicated that economy sizes of public sector varied among some OECD countries and that the said size had a general trend of increase especially following 1960s. As for the Turkish economy, economy size of public sector had a rapid increase between 1990 and 2001, but it adopted a moderate trend of decrease following 2002

Anahtar Kelimeler

Public Sector, Public Spending/GNP, Turkey, OECD

Kaynakça

• Akdemir, T. ve İlgün, M. F. (2011), “Kamu Borçlanması Sınırlamalarının Kamu Harcamalarının Bileşimi Üzerine Etkileri: Avrupa Birliği Ülkelerine Yönelik Ampirik Bir Değerlendirme”, Maliye Dergisi, 160, 184-185.
• Aslan, A. (2009), “Bütçe Açığı Sürdürülebilirliğinin Dinamik Analizi: Türkiye Örneği”, Maliye Dergisi, 157, 228.
• Balcerowicz, L. (2004), “Toward a Limited State”, Cato Journal, 24 (3), 185-204.
• BDDK (2010), Krizden İstikrara Türkiye Tecrübesi, Çalışma Tebliği, Ankara.
• Boratav, K. (2008), Türkiye İktisat Tarihi: 1908-2007, Ankara: imge Yayınevi.
• Çakman, K. ve Çakmak, U. (2007), “Türkiye Ekonomisinde Temel Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki Etkileşimler Üzerine Analitik Notlar”, Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 18 (63), 1-27.
• Çam, İ. (2007), Kamu Kesiminin Optimal Boyutu ve Türkiye Uygulaması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çeştepe, H. ve Bilen, M. (2001), “Devletin Ekonomideki Rolü: Finansal Kriz Sonrası Doğu Asya’da Performans Analizi”, İktisat İşletme Finans Dergisi, 16 (183), 54-71.
• Davies, A. (2009), “Human Development and the Optimal Size of Government”, Journal of Socioeconomics, 35 (5), 868-876.
• Eğilmez, M. (2009), Küresel Finans Krizi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eren, A. (2008), Türkiye Ekonomisi, Bursa: Ekin Yayınevi.
• DPT (2004), Ekonomik ve Sosyal Göstergeler (1950-2002), Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları.
• DPT (2004), Temel Ekonomik Göstergeler, Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları.
• Gwartney, J. vd., (1998), “The Scope of Government and the Wealth of Nations”, Cato Journal, 18 (2), 163-190.
• Heitger, B. (2001), “The Scope of Government and Its Impact on Economic Growth in OECD Countries”, Kiel Working Paper, 1034, 1-32.
• Karaman, V. (2007), Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’nin Kamu Kesiminin Büyüklüğü Açısından Kıyaslaması, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karakaş, E. (1994), “Devlet-Ekonomi İlişkileri Üzerine Bazı Düşünceler”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 164-170.
• Karataş, C. (1994), “Türkiye’de Kamu Borçları, Vergi Sistemi ve Kamu Harcamaları 1980-1993”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 83-105.
• Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2009), Türkiye Ekonomisi (22. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kurdaş, K. (1994), Ekonomik Politika Üzerine, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Meriç, M. (2003), “Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Transfer Harcamalarının Gelişimi”, Süleyman Demirel Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 8 (2), 171-191.
• OECD (2011), Government at a Glance 2011, www.oecd.org/bookshop.
• Önder, İ. ve Uçkaç, A. (2013), “Krizler Ortamında Türkiye”, 3. İzmir Ulusal Ekonomi Kongresi: İzmir.
• Öner, E. (1998), “1975’den 1995’e Bütçe Açıklarının Gelişimi Nedenleri ve Bazı Değerlendirmeler”, maliye araştırma merkezi konferansları, 13-30.
• Öztek, D. (2001), “1980 Sonrası Harcama Politikaları”, 16. Türkiye Maliye Sempozyumu, Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Parasız, İ. (2001), Enflasyon-Kriz-Ayarlamalar: Dünyada ve Türkiye’de Kalkınma Makro Ekonomisi Sorunları, 1. Basım, Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Pehlivan, O. (2004), Kamu Maliyesi, Trabzon: Derya Kitabevi.
• Sakal, M. (1999), “Kamu Kesiminin Yeniden Yapılanması: Son Yıllara İlişkin Bir Değerlendirme”, Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF Dergisi, 14 (1), 161-184.
• Sakal, M. (2002), “Türkiye’de Kamu Açıklarının ve Borçlanmanın Sürdürülebilirliği Sorunu: 1988-2000 Dönem Analizi”, Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF Dergisi, 17 (1), 35-60.
• Sarı, R. (2003), “Kamu Harcamalarının Dünyada ve Türkiye’deki Gelişimi ve Türkiye’de Ulusal Gelir ile İlişkisi”, İktisat İşletme ve Finans, 18 (209), 25-38.
• Sezgin, S. (2013), Türkiye Ekonomisi, Ankara: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Şahin, H. (2007), Türkiye Ekonomisi, Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Şahinöz, A. (2001), Türkiye Ekonomisi, Ankara: İmaj Yayınevi.
• Şener, O. (2008), Teori ve Uygulamada Kamu Ekonomisi, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Şenesen, G. G. (1998), “Kamu Harcamalarının Ölçülmesi Üzerine Bir Deneme: Savunma Harcamaları”, 12. Türkiye Maliye Sempozyumu, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Şimşek, M. (2004), “Kamu Harcamalarının Özel Yatırımlara Etkileri, 1970-2001”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4 (2).
• Taban, S. (2011), Küresel Finans Krizi Öncesi ve Sonrası Dönemde Türkiye’de Ekonomik Büyümenin Dinamikleri, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, Ankara.
• TCMB (2005), Yıllık Rapor: Denetleme Kurulu Raporu, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı (2007), 2008 Mali Yılı Bütçe Gerekçesi, Ankara.
• T.C. Maliye Bakanlığı (2012), 2011 Yılı Genel Faaliyet Raporu, Ankara.
• Tanzi, V. (2005), “The Economic Role of the State in the 21st Century ”, Cato Journal, 25 (3), 617-638.
• Tanzi, V. (2008), “The Role of the State and Public Finance in the Next Generation”, OECD Journal on Budgeting, 8(2), 1-28.
• Tanzi, V. ve Schuknecht, L. (2000), Public Spending in the 20th Century, Cambridge University Press, United Kingdom.
• Türel, O. (1999), “Restructuring the Public Sector in Post-1980 Turkey: An Assesment”, Erc Working Papers in Economics, 99/6, 1-52.
• TÜSİAD (2012), Türkiye Ekonomisi, İstanbul: TÜSİAD Yayınları.
• Ulusoy, A. (2012), Maliye politikası, İstanbul: Park Kitabevi.
• Uzay, N. (2002), “Kamu Büyüklüğü ve Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği (1970-1999)”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19, 151-172.
• Yıldıran, M. (1998), Kamu Harcamalarının Enflasyon Üzerindeki Etkilerinin Ekonometrik Bir Model Yardımıyla İncelenmesi ve Bir Uygulama (1980-1996), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, B. E. ve Susam, N. (2001), “Türkiye’de Kamu Harcamalarının GSMH İçindeki Payının Analizi ve Ülkeler Arası Karşılaştırma”, 16. Türkiye Maliye Sempozyumu, Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• www.imf.org: World Economic Outlook (Hopes, Realities, Risks),Erişim Tarihi: 31.12.2012
• www.oecd.org: Economic Outlook 91 database, Erişim Tarihi: 15.06.2013
• www.bumko.gov.tr: Erişim Tarihi: 21.12.2012