Bölgesel Gelişme Programlarında Sonuç Odaklı İzleme ve Değerlendirme Tecrübesi

Yıl 2016, Sayı: 103, 21 - 57, 01.12.2016

Mustafa Caner Meydan Volkan İdris Sarı Fatih Gökyurt

Öz

Türkiye’de bölgesel gelişme politikaları son dönemde önemli bir dönüşüm içine girmiştir. Bu süreçte, bölgesel gelişme politikaları daha somut ve uygulanabilir bir hal kazanmıştır. Bölgesel gelişme politikalarının uygulama yönü arttıkça, uygulamaların etkinliğinin ölçülmesi ve değerlendirilmesine yönelik sonuç odaklı yaklaşımlara ihtiyaç da ortaya çıkmıştır. Bölgesel gelişmenin çok katmanlı merkez, bölge ve yerel yapısı izleme ve değerlendirme ihtiyacını daha da artırmıştır. Ülkemizdeki izleme ve değerlendirme uygulamaları mevzuat, bilgi sistemi, yönlendirici kılavuzlar ve kurumsallaşma bakımından incelendiğinde, bölgesel programlarda sonuç odaklı izleme altyapısının gelişmesi yönünde önemli bir aşama kaydedildiği görülmüştür. Böylelikle başlangıçta AB ve diğer uluslararası kuruluş uygulamalarından aktarılan tecrübe yerelleşerek tüm ülkeye yayılmıştır. Bölgesel programların sonuç odaklı izleme ve değerlendirmedeki öncü rolünün nedenleri incelendiğinde yerindenlik ve tematik odaklanma ile sonuç odaklı izleme arasındaki ilişki tespit edilmiştir. Bu kapsamda proje döngüsü yönetimi aşamaları itibarıyla yerel niteliği daha baskın olan programların izleme ve değerlendirme altyapısı bakımından da daha güçlü olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca, sektörel veya tematik odaklanma düzeyi arttıkça izleme ve değerlendirme altyapısının oluşturulmasının kolaylaştığı sonucuna ulaşılmıştır. Bölgesel programlardan kazanılan deneyimlerin diğer kamu uygulamalarına yaygınlaştırılmasının sonuç odaklı bir izleme ve değerlendirme altyapısının geliştirilmesi bakımından yol gösterici olabileceği değerlendirilmektedir

Anahtar Kelimeler

Bölgesel gelişme, Sonuç-Odaklı, İzleme, Değerlendirme

RESULT-BASED MONITORING AND EVALUATION EXPERIENCE IN THE REGIONAL DEVELOPMENT PROGRAMS

Öz

The regional development policies of Turkey have undergone a significant transformation in the recent period. In this process, regional development policies have become more concrete and applicable. As the level of the implementation for regional development policies increases, the need arises for result-based approach on measuring and evaluating the effectiveness of the implementation. The multilayer central, regional and local and multi-sectoral structure of the regional development programs further increases the need for monitoring and evaluation. When the monitoring and evaluation practices in our country are examined in terms of regulations, information systems, guidelines and institutional capacity, it is seen that the regional development programs have significantly progressed in terms of the development of the result-based approach on monitoring and evaluation practices. Thus, the experience initially transferred from the EU and other international organizations has become localized and spread to the whole country. When the reasons of the pioneering role of the result-based monitoring and evaluation in the regional programs are examined, the relationship between decentralization and thematic focusing and result-based monitoring and evaluation has been found. In this context, it has been understood that the programs, which are more local-oriented in terms of project cycle management stages, are also more powerful in terms of monitoring and evaluation infrastructure. Moreover, as the level of sectoral and thematic focus increases, establishment of the monitoring and evaluation infrastructure gets easier. These findings show that the spreading of the experience obtained from regional programs to the other public practices can be instructive in developing a result-based monitoring and evaluation infrastructure

Anahtar Kelimeler

Regional Development, Result-Based, Monitoring, Evaluation

Kaynakça

• Açıkgöz, Mahmut (2015), “Organize Sanayi Bölgeleri Politikalarının Sonuç Odaklı İzlenmesi ve Değerlendirilmesi”, Anahtar Dergisi, Eylül, s. 16-23.
• Avrupa Birliği Bakanlığı (2012), ROM Handbook for Monitors in Turkey, http://www.ab.gov.tr/files/mali_isbirligi_baskanligi/ROM/12_07_04_ romhandbook_3rdversion.pdf (18.05.2016).
• Avrupa Birliği Bakanlığı, “Türkiye AB İlişkileri”, http://www.ab.gov.tr/index. php?p=5 (18.05.2016).
• Britannica Concise Encyclopedia, (2008), http://eb.pdn.ipublishcentral.com/ product/britannica-concise-encyclopedia (18.05.2016).
• Büyükdavras, Semay (1990), “Büyüme Kutupları Kuramı ve Türkiye’de Uygulanmasına İlişkin Çalışmalar”, Amme İdaresi Dergisi, Vol. 5, No: 4, s. 59-74.
• Cihangir Çamur, Kübra ve Akkahve, Deniz (2016), Ekonomik, Sosyal ve Bölgesel Eşitsizlikler Temelinde Avrupa Birliği Bütünleşik Bölgesel Politikası: Türkiye’de Uygulama Üzerinden Bir Değerlendirme. A.Uğurlu vd. (Ed.),1980 Sonrası Mekân ve Planlama İçinde (s. 93-114), Ankara.
• Devlet Planlama Teşkilatı (2007a), 2008 Yılı Programı, Ankara.
• Devlet Planlama Teşkilatı (2007b), Yeni Bölgesel Gelişme Politika ve Uygulamaları, Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Devlet Planlama Teşkilatı (2007c), Ortak İzleme Rehberi, Ankara.
• Devlet Planlama Teşkilatı (2009), Kalkınma Ajansları Destek Yönetimi Kılavuzu, Ankara.
• Eraydın, Ayda (2008), “Politikalardan Süreç Tasarımına: Yeni Bölgesel Politikalar ve Yönetişim Modelleri”, 2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, İzmir, TEPAV Yayınları No: 37, Ankara.
• European Commission (2006), Turkey 2006 Progress Report, Brussels.
• European Commission (2012), ROM Handbook: Results-oriented Monitoring.
• GAP Bölge Kalkınma İdaresi (2008), GAP Eylem Planı (2008-2012), Ankara.
• Gökyurt, Fatih (2010), Kamu Yatırımlarının Programlama ve İzleme Sürecine Yerelin Katılımı, DPT Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Görgens, Marelize ve Kusek, Jody Zall (2009), Making Monitoring and Evaluation Systems Work: A Capacity Development Toolkit, The World Bank Publication, Washington.
• Kalkınma Bakanlığı (2013a), Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018), Ankara.
• Kalkınma Bakanlığı (2013b), Sosyal Destek Programı’nın (SODES) Değerlendirilmesi, Ankara.
• Kalkınma Bakanlığı (2014), Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi (2014-2023), Ankara.
• Kalkınma Bakanlığı (2015), Kalkınma Ajansları 2014 Yılı Genel Faaliyet Raporu, Ankara.
• Kalkınma Bakanlığı (2016), 2015 Yılı SODES Uygulama Usul ve Esasları, http:// www.sodes.gov.tr/PortalDesign/PortalControls/WebIcerikGosterim. aspx?Enc=83D5A6FF03C7B4FC5F1E05CF83C5A951, (13.04.2016).
• Karagöz, Nalan (2010), İyi Uygulama Örnekleri Çerçevesinde Türkiye’de İzleme ve Değerlendirme Sisteminin Uygulanabilirliği, Maliye Bakanlığı Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Karahisar, Şule (2015), AB Projelerinde Sonuç Odaklı İzleme Sistemi ve Uygulamaları, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, AB Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Kusek, Jody Zall ve Rist, Ray C. (2010), On Adımda Sonuç Odaklı İzleme ve Değerlendirme Sistemi, Dünya Bankası ve Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara.
• Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü (2010), 2009 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara.
• Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, http://www.migm.gov.tr/koydes, (30.11.2016).
• Meydan, Mustafa Caner (2014), Kalkınma Ajansları Desteklerinin Değerlendirilmesi: Karşıt Durum Etki Değerlendirme Örneği, Kalkınma Bakanlığı Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Nared, Janez ve Ravbar, Marjan (2003), “Starting Points for the Monitoring and Evaluation of Regional Policy in Slovenia”, Acta Geographica Slovenica, 43-1, s. 53–83.
• OECD (2009), Governing Regional Development Policy: The Use of Performance Indicators, OECD Publishing, Paris.
• OECD (2016), The Paris Declaration on Aid Effectiveness and the Accra Agenda for Action, http://www.oecd.org/dac/effectiveness/34428351.pdf, (11.04.2016).
• OECD DAC (2008), “Değerlendirme ve Sonuç Odaklı Yönetimde Anahtar Terimler Sözlüğü”, Çev. TİKA, TİKA Yayınları, Ankara.
• Pazvakavambwa, Addmore ve Steyn, Trudie (2014), “Implementing Results-Based Management in the Public Sector of Developing Countries: What Should be Considered?”, Mediterranean Journal of Social Sciences, September, s. 245-257.
• Sarı, Volkan İdris (2010), Proje Döngüsü Yönetiminde Etkililik Değerlendirmesi, DPT Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Şimşek, Ahmet (2013), Kalkınma Ajanslarının Performans Ölçümü, Kalkınma Bakanlığı Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Timurçin, Deniz ve Genç, Kazım (2014), “Değerlendirme Kavramı ve KOBİ’lere Yönelik Devlet Desteklerinin Değerlendirilmesinin Önemi”, İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, Şubat 31-84.
• Sayılı Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Teşkilatının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (06.11.1989 tarih, 20334 sayılı T.C. Resmi Gazete).
• Sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun (08.02.2006 tarih, 26074 sayılı T.C. Resmi Gazete).
• Sayılı Devlet Desteklerinin İzlenmesi ve Denetlenmesi Hakkında Kanun (23.10.2010 tarih, 27738 sayılı T.C. Resmi Gazete).
• Sayılı Doğu Anadolu Projesi, Doğu Karadeniz Projesi ve Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlıklarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (08.06.2011 tarih, 27958 sayılı T.C. Resmi Gazete-Mükerrer).
• Bölgesel İstatistiklerin Toplanması, Geliştirilmesi, Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Analizlerinin Yapılması, Bölgesel Politikaların Çerçevesinin Belirlenmesi ve Avrupa Birliği Bölgesel İstatistik Sistemine Uygun Karşılaştırılabilir İstatistik Veri Tabanı Oluşturulması Amacıyla Ülke Çapında İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırmasının Tanımlanması Hakkında 2002/4720 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (22.09.2002 tarih ve 24844 sayılı T.C. Resmi Gazete).
• Devlet Desteklerini İzleme ve Denetleme Kurulunun Görev ve Yetkileri ile Çalışma Usul ve Esasları Yönetmeliği (10.06.2011 tarih, 27960 sayılı T.C. Resmi Gazete).
• Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği (08.11.2008 tarih, 27048 sayılı T.C. Resmi Gazete).
• Kalkınma Ajansları Destek Yönetimi Kılavuzu, 09.12.2009.
• Kalkınma Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (08.06.2011 tarih, 27958 Sayılı T.C. Resmi Gazete – Mükerrer).
• Katılım Öncesi AB’den Sağlanacak Fonların Yönetimi Konulu 2011/5 sayılı Başbakanlık Genelgesi (18.10.2011 tarih, 28088 sayılı T.C. Resmi Gazete).
• SODES Uygulama Usul ve Esasları (2009-2015), www.sodes.gov.tr.
• Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı (19.06.2012 tarih ve 28328 sayılı T.C. Resmi Gazete).