BUDGETARY POWER OF THE LEGISLATURE IN PARLIAMENTARY AND PRESIDENTIAL SYSTEMS

Yıl 2021, Sayı: 122, 73 - 105, 01.10.2021

Abdullah Karaer

https://doi.org/10.52836/sayistay.1004569

Öz

In countries governed by democracy, while the budget is prepared and implemented by the executive, the legislature undertakes a task that checks and balances the executive in the budget process. The legislature fulfills this duty with its budgetary power. The budgetary power of the legislature ensures that the executive prepares and implements the budget in accordance with the will of the people, applicable legislation, and budgetary principles such as accountability and financial transparency. Since the relations between the legislative and executive powers in parliamentary and presidential systems are established differently from each other, this situation has also affected the budgetary power of the legislature. Apart from government systems, various political, legal and institutional/structural factors also affect the use of the budgetary power of the legislature and the shaping of the content of this power. In this study, the budgetary power of the legislature in different government systems is examined and it is concluded that country-specific political, legal and institutional/structural factors are more decisive in shaping the budgetary power of the legislature compared to the government system. In addition, in the last part of the study, proposals are submitted for increasing the budgetary power of the legislature in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Presidency, Parliamentary System, Power of the Purse, Budgetary Power, Budget Implementation

PARLAMENTER VE BAŞKANLIK SİSTEMLERİNDE YASAMANIN BÜTÇE GÜCÜ

Öz

Demokrasi ile yönetilen ülkelerde bütçe yürütme tarafından hazırlanıp uygulanmakta, yasama organı ise bütçe sürecinde yürütmeyi dengeleyen ve denetleyen
bir görev üstlenmektedir. Yasama bu görevini sahip olduğu bütçe gücü ile yerine getirmektedir. Yasamanın bütçe gücü, yürütmenin bütçeyi halkın iradesine, yürürlükteki mevzuata ve hesap verilebilirlik ve mali saydamlık gibi bütçe ilkelerine uygun bir şekilde hazırlamasını ve uygulamasını sağlamaktadır. Parlamenter ve başkanlık sistemlerinde yasama ve yürütme erkleri arasındaki ilişkiler birbirinden farklı şekilde kurulduğundan bu durum yasamanın bütçe gücünü de etkilemiştir. Hükümet sistemleri dışında çeşitli siyasi, hukuki ve kurumsal/yapısal faktörler de yasamanın bütçe gücünün kullanımını ve bu gücün içeriğinin şekillenmesini etkilemektedir. Bu çalışmada farklı hükümet sistemlerinde yasamanın bütçe gücü incelenmiş ve ülkeye özgü siyasi, hukuki ve kurumsal/yapısal faktörlerin hükümet sistemine kıyasla yasamanın bütçe gücünün şekillenmesinde daha belirleyici olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca çalışmanın son bölümünde Türkiye’de yasamanın bütçe gücünün artırılmasına yönelik öneriler sunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Başkanlık, Parlamenter Sistem, Bütçe Hakkı, Bütçe Gücü, Bütçe Uygulaması

Kaynakça

• Akdoğan, Abdurrahman (2020), Kamu Maliyesi, Gazi Kitapevi, Ankara.
• Arın, Tülay (1999), “Parlamenter Bütçe Denetimi ve Bütçe Komisyonu: Bütçe Reformları Üzerine Uluslararası Karşılaştırma”, Seminer, Kasım, İstanbul.
• Bilgin, Murat ve Şencan, Hüdai (2019), “Kongrenin Denetim Araçları”, ABD Kongresinde Yasama, Denetim ve Bütçe Süreçleri, TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• Candan, Kadir (2017), “Koalisyon Kültürüne Dayalı Bir Parlamenter Sistem Örneği: Almanya Federal Cumhuriyeti”, Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri Parlamenter Sistem, TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• Çeliker, Ercan ve Türer, Akın (2019), “Kongrenin Gözetim Fonksiyonu ve Bütçe Denetimi”, ABD Kongresinde Yasama, Denetim ve Bütçe Süreçleri, TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• Dikmen, Süleyman (2019), Bütçe Gözetimi Açısından Bağımsız Mali Kurumların Bütçe Sürecindeki Rolü, Sayıştay Dergisi, 115: 55-81.
• Fölscher, Alta (2006), “A Balancing Act: Fiscal Responsibility, Accountability and the Power of the Purse”, OECD Journal On Budgeting 6(2): 1-20.
• Karahanoğulları, Yiğit (2011), ABD’nin Federal Bütçe Süreci, Maliye Dergisi, 160: 269-288.
• Karahanoğulları, Yiğit (2014), Birleşik Krallık’ta Merkezi Yönetim Bütçe Süreci, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 69(1): 77–107.
• Kıral, Halis ve Akdemir, Tekin (2019), Bütçe Hakkı Kapsamında Türkiye’de Ödenek Aktarmalarının Değerlendirilmesi, Sayıştay Dergisi, 112: 107-135.
• Kızıltaş, Emine (2004), Amerika Birleşik Devletleri’nde Bütçeleme, Bütçe Dünyası Dergisi, 18: 10-15.
• Kim, Chunsoon (2019), “Who has power over the budget-The Legislature or the Executive?: A comparative analysis of budgetary power in 70 Countries?”, OECD Journal On Budgeting, 3: 125-144.
• Kocabaş, Bilal (2008), Amerika Birleşik Devletlerinde Federal Bütçenin Hazırlanması Süreci ve Orta Vadeli Harcama Çerçevesinin Oluşturulması, Sayıştay Dergisi, 69: 91-106.
• Köse, Hacı Ömer (2019), Başkanlık Sisteminde Denge ve Denetim: Parlamentonun Yürütmeyi Denetleme İşlevi ve Parlamento Adına Yürütülen Sayıştay Denetiminin Önemi, Sayıştay Dergisi, 114: 7-31.
• Lienert, Ian (2005), Who Controls the Budget: The Legislature or the Executive?, International Monetary Fund, Washington D.C.
• Lienert, Ian (2010), Role of the Legislature in Budget Processes, Technical Notes and Manuals 10/04, International Monetary Fund, Washington D.C.
• Lienert, Ian (2013), “Role of the Legislature in Budget Processes”, The International Handbook of Public Financial Management. R. Hemming&B. H. (Der.), Palgrave Macmillan, New York.
• Posner, Paul, Park, Chung-Keun (2007), “Role of the Legislature in the Budget Process: Recent Trends and Innovations” OECD Journal on Budgeting, 7(3): 1-26.
• Santiso, Varlos, Varea, Marco (2013), Strengthening the Capacities of Parliaments in the Budget Process, Inter-American Development Bank.
• OECD (2004), “Comparisons of OECD Country Legal Frameworks for Budget Systems”, OECD Journal of Budgeting, 4(3): 1-483.
• OECD (2005), “Budgeting in Romania”, OECD Journal of Budgeting, 4(4): 27-54.
• OECD (2014), Budget Review: Germany, OECD Journal of Budgeting, 2(3): 1-80.
• OECD (2019a), Budgeting and Public Expenditures in OECD Countries, OECD Publishing Paris.
• OECD (2019b), Independent Fiscal Institutions Database, http://www.oecd.org/gov/budgeting/OECD-Independent-Fiscal-Institutions-Database.xlsx, (Erişim: 07.04.2021).
• TBMM (2008), Zonguldak Milletvekili Köksal Toptan’ın; Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında İçtüzük Teklifi ve Anayasa Komisyonu Raporu, https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss107.pdf (Erişim: 03.02.2021).
• TBMM (2009), TBMM İçtüzük Teklif Taslağı, https://www.tbmm.gov.tr/ictuzuk/taslak_2009/4_ictuzuk_taslak_metni.pdf, (Erişim: 16.02.2021).
• TBMM (2010), Sayıştay Kanun Teklifi, https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss510.pdf (Erişim Tarihi: 05.02.2021)
• TBMM (2019), TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Tutanak Dergisi, https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon_tutanaklari.goruntule?pTutanakId=2425 (Erişim: 17.02.2021).
• Wehner, Joachim and Byanyima Winnie (2004), Parliament, The Budget, Gender, Inter-Parliamentary Union, pp.1-101.
• Wehner, Joachim (2006), Assessing the Power of the Purse: An Index of Legislative Budget Institutions, Political Studies Association, 54: 767–785.
• Yaşa, Ayşe Atılgan ve Tüğen, Kâmil (2019), İlişkisel Sözleşmeler Bağlamında Vatandaş Güveni ve Devlet Bütçesi: OECD Ülkeleri ve Türkiye Karşılaştırması, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 26(3): 745-762.
• Yılmaz, H. Hakan, Biçer, Mustafa (2010), “Parlamentonun Bütçe Hakkını Etkin Kullanımının Yeni Bütçe Sistemi Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi, 158: 201-