THE FEMALE DRIVER'S POSITION IN THE MALE TRAFFIC CULTURE: A NEWS ANALYSIS

Yıl 2022, , 121 - 139, 04.04.2022

Tuğçe Güneş Yüce , Neslihan Başak Yıldız

https://doi.org/10.35375/sayod.1082914

Öz

Culture, which develops depending on gender, spreads to many areas of daily life. One of these areas is the traffic that covers a large part of the city space. Although traffic rules are similar in different cultures, the roles, behaviors and practices performed by drivers differ from culture to culture. While being in traffic as a driver is generally defined for men in Turkey, the use of the word driver alone generally refers to the male gender. With the increase in the number of female drivers in recent years, the way of existence of women as drivers in traffic has been normalized. However, despite this situation, traffic culture still maintains its character as a masculine area. The expression of female driver, which is a reflection of expressing the masculinity in traffic, is used both in daily speech and in news texts. With this article, it is aimed to reveal the stereotypes and stereotypes about female drivers in traffic by examining the text language and content analysis method of 10 news stories containing the expression of driver and female driver. According to the content analysis evaluation, it is seen that the use of gender sensitive language in the traffic news is not common. Generally, female drivers are labeled as “female drivers”, and they are labeled through certain stereotypes.

Anahtar Kelimeler

Traffic, traffic culture, gender, content analysis

ERİL TRAFİK KÜLTÜRÜ İÇERİSİNDE KADIN SÜRÜCÜLERİN KONUMU: HABER ANALİZİ

Öz

Toplumsal cinsiyete bağlı olarak gelişen kültür, günlük yaşamın pek çok alanına sirayet etmektedir. Bu alanlardan bir tanesi de kent mekanının büyük bir bölümünü kaplayan trafiktir. Trafik kuralları farklı kültürlerde benzer olsa da sürücüler tarafından gerçekleştirilen roller, davranışlar ve uygulamalar kültürden kültüre farklılaşmaktadır. Türkiye’de sürücü olarak trafikte var olmak genellikle erkeklere tanımlıyken, sürücü ifadesinin yalnız başına kullanımı genellikle erkek cinsiyetine işaret etmektedir. Son yıllarda kadın sürücülerin sayısındaki artış ile trafikte sürücü olarak kadınların var oluş biçimi normalleştirilmiştir. Ancak bu duruma rağmen trafik kültürü hala eril bir alan olma özelliğini korumaktadır. Trafikteki erilliği ifade etmenin bir yansıması olan kadın sürücü ifadesi gerek günlük konuşma dilinde gerekse haber metinlerinde kullanılmaktadır. Bu makale ile sürücü ve kadın sürücü ifadesini içeren 10 adet haberin metin dili, içerik analizi yöntemi ile incelenerek trafikteki kadın sürücüler ile ilgili kalıp yargıların ve stereotiplerin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Yapılan içerik analizi değerlendirmesine göre incelenen trafik haberlerinde toplumsal cinsiyete duyarlı dil kullanımının yaygın olmadığı görülmektedir. Genellikle cinsiyeti kadın olan sürücüler “kadın sürücü” olarak nitelendirilirken belirli stereotipler üzerinden etiketlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Trafik, trafik kültürü, toplumsal cinsiyet, içerik analizi

Kaynakça

• Anadolu Ajansı (AA). (2021, Ekim 11). Sivas'ta otomobillerin çarpışması sonucu 2 sürücü yaralandı. Kasım 17, 2021 tarihinde TRT Haber: Erişim Adresi: https://www.trthaber.com/haber/guncel/sivasta-otomobillerin-carpismasi-sonucu-2-surucu-yaralandi-616022.html adresinden alındı
• Berelson, B. (1952). Content Analysis in Communication Research . Glencoe: Free Press.
• Bouerdieu, P. (2015). Eril Tahakküm . İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Bursa Hakimiyet. (2021, Ekim 11). Eli ayağına dolanan kadın sürücü araca tosladı. Kasım 17, 2021 tarihinde Bursa Hakimiyet: Erişim Adresi: https://www.bursahakimiyet.com.tr/haber/eli-ayagina-dolanan-kadin-surucu-araca-tosladi-600994.html adresinden alındı
• Ceylan, Y. (2015). Trafik Suçlarının Suç Kuramlarındaki Yeri Ve Sosyolojik Analizi . Eskişehir.
• Demir, N. H. (2020). Strasbourg Kararlarındaki Karabataklar: (Toplumsal) Cinsiyet Stereotipleri. TBB Dergisi(146), 269-311.
• Doğan Haber Ajansı (DHA). (2021, Ekim 12). Tekirdağ'da otomobil, TIR'ın altına girdi; sürücü ağır yaralı. Kasım 17, 2021 tarihinde CNN Türk: Erişim Adresi: https://www.cnnturk.com/turkiye/tekirdagda-otomobil-tirin-altina-girdi-surucu-agir-yarali adresinden alındı
• Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM) Trafik Başkanlığı. (2021, Ekim). Trafik İstatistik Bülteni. Kasım 16, 2021 tarihinde http://trafik.gov.tr/kurumlar/trafik.gov.tr/04-Istatistik/Aylik/Ekim21.pdf adresinden alındı
• En Son Haber. (2021, Ekim 13). Uşak'ta tankerin çarptığı sürücü yaşamını yitirdi. Kasım 17, 2021 tarihinde En Son Haber: Erişim Adresi: https://www.ensonhaber.com/gundem/usakta-tankerin-carptigi-surucu-yasamini-yitirdi adresinden alındı
• Erjem, Y. (2007). Sociological study on the course of the traffic system and the traffic accidents. International Journal of Human Sciences,4 (1), 1-25.
• Ersöz, A. G. (2018). Toplumsal Yaşamda Şiddet: Trafikte Yol Vermeme Nedeni İleYaşanan Şiddet Olaylarının Nedenlerine Multidispliner Bir Bakış. International Congress on Social Sciences II , 13(15), 495-508.
• Gül, H. (2019). Kamusal Alanda Toplumsal Cinsiyet Görünümleri -Kadın Sürücülere İlişkin Kalıp Yargılar -Gaziantep Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (90), 442-453.
• Güneş, S. (2012). Türk Toplumu ve Otomobil . SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 213-230. Habertürk. (2021, Eylül 28). Amasya'da iki çocuğa çarpan kadın sürücü baygınlık geçirdi. Kasım 17, 2021 tarihinde Habertürk: Erişim Adresi: https://m.haberturk.com/amasya-da-iki-cocuga-carpan-kadin-surucu-bayginlik-gecirdi-3204661 adresinden alındı
• Habertürk. (2021, Ekim 13). Ankara'da refüje çarpıp otomobilden fırlayan sürücü hayatını kaybetti. Kasım 17, 2021 tarihinde Habertürk: Erişim Adresi: https://m.haberturk.com/ankara-da-refuje-carpip-otomobilden-firlayan-surucu-hayatini-kaybetti-3219743 adresinden alındı
• Hayırlı, O. (2018). Trafik Kültürü: Türkiye'de Trafiğin Antropolisi. Ankara: Gece Akademi.
• İhlas Haber Ajansı (İHA). (2021, Ekim 11). Eli ayağına dolanan bayan birkaç metre gidemeden araca tosladı. Kasım 17, 2021 tarihinde İHA: Erişim Adresi: https://www.iha.com.tr/denizli-haberleri/eli-ayagina-dolanan-bayan-birkac-metre-gidemeden-araca-tosladi-denizli-3264641/ adresinden alındı
• İhlas Haber Ajansı (İHA). (2021, Ekim 04). Gaziantep'te iki araç çarpıştı: 5 yaralı Araçta sıkışan kadın sürücü itfaiye ekiplerinin yardımıyla kurtarıldı. Kasım 2021, 2021 tarihinde Habertürk: Erişim Adresi: https://m.haberturk.com/gaziantep-haberleri/91055461-gaziantepte-iki-arac-carpisti-5-yaraliaracta-sikisan-kadin-surucu-itfaiye-ekiplerinin adresinden alındı
• İhlas Haber Ajansı (İHA). (2021, Ekim 16). Traktörün altında kalan sürücü hayatını kaybetti. Kasım 15, 2021 tarihinde Haberler.com: Erişim Adresi: https://www.haberler.com/haberler-traktorun-altinda-kalan-surucu-hayatini-kaybetti-14465662-haberi/ adresinden alındı
• Koçak , A., & Arun , Ö. (2006). İçerik Analizi Çalışmalarında Örneklem Sorunu. Selçuk İletişim, 4(3), 21-29.
• Köse, E. (2014 ). Cinsiyet, teknoloji ve kent: otomobilin muğlak heteronormativizmi. Fe Dergi 6, no. 1, 32-42. Krippendorf, K. (1980). Content Analysis: An Introduction to is Methodology. London: Sage Publication, Beverly Hill.
• Leblebi TV. (2021, Ekim 12). Kadın Sürücü Kavşağı Dönemeyince Takla Attı! Kasım 17, 2021 tarihinde Leblebi TV: Erişim Adresi: https://leblebi.tv/kadin-surucu-kavsagi-donemeyince-takla-atti/ adresinden alındı
• Lippman, W. (1998). Public Opinion with a New Introduction by Michael Curtis. London: Transaction Publishers.
• Marshall, G. (2020). Sosyoloji Sözlüğü. (O. Akınhay, & D. Kömürcü, Çev.) Ankara: Bilim ve Sanat.
• NTV. (2021, Ekim 08). Kaza yapan sürücü: Ben emniyet müdürüyüm, amir gelsin. Kasım 17, 2021 tarihinde NTV: Erişim Adresi: https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/kaza-yapan-surucu-ben-emniyet-muduruyum-amir-gelsin,tTpPpO4hF0yoYXtQpakEfA/1ayn-7-1tUC9kfGUccnC-A adresinden alındı
• Ritzer, G., & Stepnisky, J. (2015). Çağdaş Sosyoloji Kuramları ve Klasik Kökleri. Ankara: De Ki Baskı Yayım
• Sönmez, A., Çınarbaş Akın, S., & Vursavaş, F. (2014). Kameralı Kırmızı Işık Denetiminin Kavşaklarda Yapılan Kırmızı Işık Ve Öteki Güvenlik Kuralları İhlalleri Üzerine Etkisi: Bursa Örneği, Türkiye. 1-33.
• Sözcü. (2021, Ağustos 04). Taksiciler kadın sürücü adayına dehşeti yaşattı. Kasım 17, 2021 tarihinde Sözcü: Erişim Adresi: https://www.sozcu.com.tr/2021/gundem/taksiciler-kadin-surucu-adayina-dehseti-yasatti-6573827/ adresinden alındı
• Stone, P. J., Dumphy, D. C., Marshall, S. S., & Ogilvie, D. M. (1966). The General Inquirer: A Computer. Massachusetts: The M.I.T. Press.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2020, 01 22). Genel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Sözlükleri: https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2020). Ceza İnfaz Kurumu İstatistikleri. Kasım 16, 2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Ceza-Infaz-Kurumu-Istatistikleri-2020-37202 adresinden alındı
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2020). Karayolu Trafik Kaza İstatistikleri. Kasım 15, 2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Road-Traffic-Accident-Statistics-2020-37436 adresinden alındı
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2020). Yıllara göre kaza, ölü ve yaralı sayısı. Kasım 15, 2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=ulastirma-ve-haberlesme-112&dil=1 adresinden alındı
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2021, Eylül). Toplumsal Cinsiyet Göstergeleri, Cinsiyete göre sürücü belgesi sahipliği, 2010-2020. Kasım 10, 2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=s%C3%BCr%C3%BCc%C3%BC&dil=1 adresinden alındı
• Weber, R. P. (1989). Basic Content Analysis . London: Sage.