TEKRARLAYAN ATLAYIŞLARDA DENEYİMSİZ PARAŞÜTÇÜLERİN SÜREKLİ-DURUMLUK KAYGI DÜZEYLERİ VE KALP ATIM HIZI DEĞİŞİMLERİ.

Yıl 2010, Cilt: 21 Sayı: 4, 137 - 145, 01.08.2010

Zeliha Şenay Çakır Elif Nilay DAŞDAN Ada Berkant Muammer Kayatekin

Öz

Anahtar Kelimeler

-

TEKRARLAYAN ATLAYIŞLARDA DENEYİMSİZ PARAŞÜTÇÜLERİN SÜREKLİ-DURUMLUK KAYGI DÜZEYLERİ VE KALP ATIM HIZI DEĞİŞİMLERİ.

Öz

Bu araştırmanın amacı kısa periyotlarda tekrarlayan kuvvetli stresörlerle karşılaşma sonucu, deneyimsiz paraşütçülerin kalp atım hızı (KAH) ve sürekli-durumluk kaygı düzeylerindeki değişimleri incelemektir. Araştırmaya dokuz paraşüt kursiyeri katılmıştır. Katılımcıların atlayışlardan önce fiziksel ölçümleri (boy (cm), ağırlık (kg), vücut yağ oranı (%)) ve kardiovasküler ölçümleri (sistolik ve diyastolik kan basıncı (mmHg), EKG, istirahat KAH) yapılmıştır. Katılımcıların paraşüt atlayışları başlamadan önce kuvvetli bir stresörün bulunmadığı bir anda, birinci ve beşinci atlayışta uçakta ve yere inişten bir süre sonra durumluk kaygıları; atlayışlar başlamadan önce ve atlayışlardan sonra ise sürekli kaygıları ölçülmüştür. Katılımcıların birinci, üçüncü ve beşinci paraşüt atlayışlarında KAH ölçümleri kalp atım hızı monitörü ile yükseklikle senkronize bir şekilde her saniye aralığında ölçülüp kaydedilmiştir. Katılımcıların beşinci atlayışlarındaki KAH değerleri ile ilk atlayışlarındaki KAH değerleri karşılaştırıldığında; uçakta uçak havalanmadan önceki 1dk KAH (p=.043), uçağın havalandığı andaki KAH (p=.042), uçakta yükselişte ilk 500m (p=.018) ve ilk 1000m (p=.028) yükseklikteki KAH, paraşüt açılma KAH (p=.017), irtifada pik KAH (p=.028), yere inişe 1000m (p=.018) ve 500m (p=.018) kala KAH, yere iniş KAH (p=.028), yere inişte pik KAH (p=.028), inişten sonraki ilk 1dk KAH ortalaması (p=.043), uçakta tüm yükseliş KAH ortalaması (p=.018) ve paraşütle tüm iniş KAH ortalamasında (p=.018) anlamlı düşmeler saptanmıştır. Tekrarlayan paraşüt atlayışları sonucu katılımcıların sürekli kaygı düzeylerinde anlamlı bir değişiklik olmamıştır. Buna ek olarak, uçaktaki ve atlayış sonrası yerdeki durumluk kaygı düzeylerinde de 1. ve 5. atlayışlar arasında anlamlı bir değişiklik görülmemiştir. Sürekli kaygı ile bazı KAH ölçümleri arasında pozitif yönde anlamlı korelasyon görülmesi ise bir durumu stresli olarak algılama eğiliminin KAH ile ilişkili olabileceğini gösteriyor olabilir

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Anfilogoff R, Hale PJ, Hammond VA, Carter JC. (1987). Physiological response to parachute jumping. Brit Med J, 295, 415.
• Aydemir Ö. (2007). Psikiyatride Değerlendirme Araçları: Özellikleri, Türleri, Kullanımı. Psikiyatride Kullanılan Klinik Ölçekler (3. Baskı). Ankara: HYB Basım Yayın., 21-161.
• Başaran MH, Taşğın Ö, Sanioğlu A, Taşkın AK. (2009). Sporcularda Durumluk ve Sürekli Kaygı Düzeyinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2, 533-542.
• Benschop RJ, Jacobs R, Sommer B, Schurmeyer TH, Raab JR, Schmidt RE, Schedlowski M. (1996). Modulation of the ımmunologic response to acute stress in humans by ß-blockade or benzodiazepines. The Faseb J, 10, 517-524.
• Ceylan E. (2000). Anksiyete Bozuklukları. Araştırma ve Klinik Uygulamada Biyolojik Psikiyatri 3.Cilt (1.Baskı). İstanbul: Mehmet Emin Ceylan Yayınevi, 1-4.
• Chatterton RT, Vogelsong KM, Lu YC, Hudgens GA. (1997). Hormonal responses to psychological stress in men preparing for skydiving. J. Clin. Endocr Metab., 82 (8), 2503-2509.
• Civan A, Arı R, Görücü A, Özdemir M. (2010). Bireysel ve takım sporlarında yer alan sporcuların müsabaka öncesi ve sonrası durumluk ve sürekli kaygılarının karşılaştırılması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi [Bağlantıda]. 7:1. http://www.insanbilimleri.com
• Deinzer R, Kirschbaum C, Gresele C, Hellhammer DH. (1997). Adrenocortical responses to repeated parachute jumping and subsequent h-CRH challenge in inexperienced healthy subjects. Physiol Behav., 61(4), 507-511.
• Di Rienzo M, Parati G, Rizzo F, Meriggi P, Merati G, Faini A, Castiglioni P. (2007). heart rate monitoring and control in altered gravity conditions. Proceedings of the 29th Annual International Conference of IEEE EMBS:6681-6684, Lyon, France.
• Fenz WD, Epstein S. (1967). Gradients of Physiological arousal in parachutists as a function of an approaching jump. Psychosomatic Medicine, 29 (1), 33-51.
• Kırlı S. (2000). Anksiyete Bozukluklarının Oluşumu ve Farmakolojik Tedavisi. (1.Baskı). Bursa: Psikiyatri ve Sanat Yayınevi,1-25.
• Köknel Ö. (2001). Günlük Hayatta Ruh Sağlığı. (2.Baskı). İstanbul: Alfa Yayınları, 158-162.
• Noyes R, Hoehn-Saric R. (1998). Anksiyete Bozuklukları (Çeviri Editörü: Şar V.). (1.Baskı). İstanbul: Csa Medikal&Paramedikal Yayıncılık.,1-46.
• Oberbeck R, Schürmeyer TH, Jacops RJ, Benschop RJ, Schmidt RE, Schedlowski M. (1998). Effects of B-Adrenoceptor-Blockade on Stress-Induced Adrenocorticotrophin Release in Humans. European Journal of Applied Physiology and Occupational Physiology, 77 (6), 523-526
• Öner N, LeCompte A. (1985). Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri El Kitabı. (2. Baskı). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Matbaası, 1-26.
• Powell FM, Verner JP. (1982). Anxiety and performance relationships in first time parachutists. Journal of Sport Psychology, 4, 184-188.
• Richter SD, Schürmeyer TH, Schedlowski M, Hadicke A, Tewes U Schmidt RE, Wagner TO. (1996). Time kinetics of the endocrine response to acute psychological stres. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 81, 1956-1960.
• Sözüer EM, Özkan S, Akdur O, Durukan P, İkizceli İ, Avşaroğulları L. (2008). Paraşütle atlama sonucu oluşan yaralanmalar. Ulus Travma Acil Cerrahi Dergisi, 14 (3), 201-204.
• Tiryaki Ş. (2000) Spor Psikolojisi. (1.Baskı). Ankara: Eylül Kitap ve Yayınevi, 11-58.