19. Yüzyıl Türk Yüksek Öğretiminde İşletme Eğitimi

Yıl 2012, Sayı: 16, 223 - 241, 01.12.2012

Ahmet Sait Özkul

Öz

Türkiye’de günümüz işletme eğitimi anlayışına yakın sayılabilecek anlayışa sahip yükseköğretim kurumları 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu okullar Batılı anlamda eğitimin benimsendiği ve Sanayi Devrimi sonrası koşullara uygun eğitimin verilmeye başlandığı kurumlardır. Bu yükseköğretim kurumları arasında ilk göze çarpan kurum “ilk işletme okulu” olarak bilinen ve 1883 yılında kurulan “Hamidiye Ticaret Mektebi”dir. Bu tarihten önce Mülkiye Mektebi, Darülfünun gibi yükseköğretim kurumlarında doğrudan işletmecilik bilgisi ve işletme yönetimi ile ilgili olmasa da yönetim, iktisat ve muhasebe ile ilgili eğitim verilmiştir. Bu çalışmada, işletme bilgisine/bilimine doğrudan ve/veya dolaylı katkı sağlayan 19. Yüzyıl yükseköğretim kurumları “işletme eğitimi” açısından incelenecektir

Anahtar Kelimeler

İşletme Eğitimi, Türkiye’de Yükseköğretim, İşletme Eğitimi Tarihi, Hamidiye Ticaret Mektebi

BUSINESS EDUCATION OF 19th CENTURY IN TURKISH HIGHER EDUCATION

Öz

Higher education institutions, which could be considered to have an understanding of business education close to today’s, emerged after the second half of the 19th century in Turkey. Those schools were the institutions, in which Western education approach was adopted and the education convenient to conditions of post Industrial Revolution period was provided. Among those higher education institutions, the first notable one is Hamidiye Ticaret Mektebi (Hamidiye School of Commerce), known as “the first business school” and established in 1883. Before this date, even if it was not directly related with business knowledge and management; administration, economics and accounting were given at the schools like Mulkiye Mektebi, Darulfunun. In this study, higher education institutions of

Anahtar Kelimeler

Business Education, Higher Education in Turkey, History of Business Education, Hamidiye Ticaret Mektebi

Kaynakça

• ALTUNOK M., Türkiye’de Kamu Yönetimi Düşüncesi-Tarihsel ve Disipliner Bağımlılık, Gazi Kitabevi, Ankara, 2012.
• ARSLAN F., Encümen-i Daniş ve Osmanlı Aydınlanması, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 2009, Cilt: 6, Sayı: 11.
• AYDIN V., Türk Yönetim Tarihi Açısından Vakıf Sistemi ve Eğitim Yönetimine Katkısı, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, Yıl: 2003, Cilt: 8, Sayı: 1.
• BERKES N., Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, 11. Baskı, İstanbul, 2007.
• Birinci Tertip Düstur, 1. Cilt, 4. Zeyl, 1302: 97-107.
• ÇANKAYA, A., Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler, , 1. Cilt, Mars Matbaası, Ankara 1968,1969.
• ÇAVDAR T., Mecmua-i Fünun Üzerine, TODAİE, Amme İdaresi Dergisi, Haziran-1982, Cilt: 15, Sayı: 2, s: 84-98., Niyazi Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, 11. Baskı, İstanbul, 2007.
• DÖLEN, E., Türkiye Üniversite Tarihi, Osmanlı Döneminde Darülfünun 18631922, 1. Cilt İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, Aralık 2009.
• ERÇEK, M. Ve ÜSDİKEN, B., “İşletme İktisadı: Türkiye’de Bir Akademik Disiplinin Oluşumu, Gelişimi ve Sönüşü”, Prof. Dr. Haydar Kazgan’a Armağan: Yakın Tarihimizin İktisadî Panaroması, Ertuğrul Tokdemir, Öner Günçavdı, Saime Suna Kayam (ed.), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2011.
• ERGİN O., Türk Maarif Tarihi, 1. Cilt, Eser Matbaası, İstanbul, 1977.
• ERGİN O., Türk Maarif Tarihi, 3. ve 4. Cilt, Eser Matbaası, İstanbul, 1977.
• GÜRÜZ, K., Dünyada ve Türkiye’de Yükseköğretim, Tarihçe ve Bugünkü Sevk ve İdare Sistemleri, ÖSYM Yayınları, 2001-4, Ankara, 2001.
• GÜVEMLİ O., İktisadi ve Ticari İlimler Akademileri Tarihi, Avcıol Basım Yayın, Birinci Baskı, İstanbul, 2003.
• GÜVEMLİ O., Türk Devletleri Muhasebe Tarihi, 1. Cilt, Avcıol Basım-Yayın, İstanbul, 1995.
• GÜVEMLİ O., Türk Devletleri Muhasebe Tarihi, 2. Baskı, Cilt: 2, Süryay Sürekli Yayınlar, İstanbul, 2000.
• KARAÇAVUŞ A., Richard L. Chambers’in ‘The Encümen-i Danis and Ottoman Modernization’ adlı Makalesinin Değerlendirme ve Çevirisi, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Cilt: IX, Sayı 2, İzmir, 2009.
• KESKİN N. E., Türkiye’de Kamu Yönetimi Disiplininin Köken Sorunu, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 39, Sayı 2, Haziran 2006.
• KOÇ M., Ahlâk-ı Alâî-Kınalızade Ali Çelebi, Klasik yayınları, Birinci Basım, İstanbul, 2007.
• OLUÇ, M., Türkiye’de İşletmecilik Öğretiminin Tarihçesi, Sevk ve İdare Dergisi, Yıl: 8, Sayı: 63, Kasım 1973.
• ORMAN S., İlm-i Tedbir-i Menzil Oikonomia ve İktisat, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, Ezel Erverdi (Proje ve Yayın Sorumlusu), T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayını, 1. Cilt, Ankara, Aralık 1992. (http://www.athgm.gov.tr/upload/mce/eskisite/files/kutuphane_11_sosy okulturel_degisme_surecinde_turk_ailesi__I.pdf, Erişim Tarihi: 10-072012)
• ORTAYLI, İ., Osmanlılarda İlk Telif İktisat El Yazması, Yapıt-Toplumsal Araştırmalar Dergisi, Sayı:46’1, Ekim-Kasım, 1983.
• ÖZ-ALP Ş., Yeni Gelişmeler Karşısında İşletme Yöneticileri ve İşletmecilik Eğitimi, Sevinç Matbaası, Ankara, 1972.
• SARGUT, A. S., Türkiye’de İşletme Yönetimi Eğitiminin Kurumsal Çerçevesi: Çeşitlilikten Eşbiçimliliğe, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 4, Sayı:1, Eskişehir, Nisan 2009.
• SU, K., Hamidiye Ticaret Okulu, Mesleki ve Teknik Öğretim, Kağıt ve Basım İşleri A.Ş., Yıl: 12, Sayı: 137, Ankara, Temmuz 1964.
• TEKELİ, İ. VE İLKİN, S., Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2. Baskı, Ankara, 1999.
• UMAN N., İşletmecilik Eğitimi ve Türkiye’deki Durum, Mülkiyeliler Birliği Dergisi, Sayı:44, 1976.
• UNAN, F., Kuruluşundan Günümüze Fatih Külliyesi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2003.
• ÜSDİKEN, B., Türkiyede İş Yapmanın ve İşletmenin Akademikleştirilmesi 1930-1950, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Yayın Tarihi: 2003 Sayı: 1 Cilt: 58.
• YILMAZ Ö., İşletme Mezunlarının İş Hayatındaki Yeri ve İşletme Eğitimi Arasındaki İlişkinin Analizi: 1000 Büyük Sanayi Kuruluşunun İşletme Mezunlarından Beklentileri Üzerine Araştırma, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana, 2008.
• http://www.istanbul.edu.tr/iktisat/fakulte_kurulus.php, Erişim Tarihi: 15.05.2012.