YÖNETİMDE KAYIRMACI UYGULAMALAR: KAVRAMSAL BİR ÇERÇEVE

Yıl 2014, Sayı: 20, 179 - 206, 01.12.2014

Arzu Özkanan Ramazan Erdem

Öz

Kayırmacılık, basit bir gözlemle dahi fark edilebilen; her pozisyondan insanın yakınlık görüşü üzerinden bir ilişki bağlamı kurduğu; resmi ve sosyal ilişkileri bu informal kanallar üzerinden görmeye çalıştığı bir uygulamayı ifade etmektedir. Örgütsel ve yönetsel anlamda kayırmacılık ise genel ve geniş anlamıyla, kamu görevlerine yapılan atamalarda ve terfilerde akrabalık veya tanıdık-dost ilişkilerine ya da siyasi veya din temelli ortaya çıkan gruplara öncelik verilmesi; kamu kaynaklarının siyasi iktidara yandaş, seçmen kesimlerini kayıracak biçimde yönlendirilmesi gibi anlamlara gelmektedir. Kayırmacı uygulamalar olağan görünmekle birlikte rahatsızlıklar duyulmaya başlanmış ve yeni yeni literatürde yerini almaya başlamıştır. Bu araştırma ile de kayırmacı uygulamalara genel bir bakış geliştirilip, türlerine yönelik bir sınıflandırma geliştirilmiştir. Bu sınıflandırmada kayırmacı uygulamalar adam kayırmacılığı ve siyasi kayırmacılık olarak iki ana başlık altında toplanmıştır. Adam kayırmacılığı kendi içinde nepotizm (akraba kayırmacılığı) ve kronizm (eş-dost kayırmacılığı) olarak ikiye ayrılarak incelenmiştir. Siyasi kayırmacılık altında ise patronaj, klientalizm ve hizmet kayırmacılığı yer almıştır

Anahtar Kelimeler

Kayırmacılık, Nepotizm, Kronizm, Siyasi Kayırmacılık, Patronaj

FAVORITISM APPLICATIONS IN MANAGEMENT: A CONCEPTUAL FRAMEWORK

Öz

Favoritism, a way of interrelating over closeness from almost every position and trying to accomplish the formal and social relations over these informal channels, can be noticed with a sample observation. On the other hand organizational and managerial favoritism means that giving priority to kinship or acquaintances or political/religious advocacy on appointments and promotions in the public office. Also it means allocation of public resources to favor the partisanship and voter segments. Although favoritism applications are seen usual and commonplace; people have started to feel discomfort. With this research developed an overview of favoritism applications and a classification for types of favoritism. In this classification, favoritism applications are grouped under two main headings as personal favoritism and political favoritism. Personal favoritism in itself, has been divided into two parts as nepotism and cronyism. Under the title of political favoritism, patronage, clientelism, services favoritism have taken place.

Anahtar Kelimeler

Favoritism, Nepotism, Cronyism, Political Favoritism, Patronage

Kaynakça

• ABDALLA, H. F., Maghrabi, A. S. and Raggad, B. G. (1998). Assessing The Perceptions of Human Resource Managers Toward Nepotism A Cross-Cultural Study. International Journal of Manpower, 19 (8), 554-570.
• ABDALLA, H. F., Maghrabi, A. and Al-Dabbagh, T. H. (1994). Research Note: Assessing The Effect of Nepotism on Human Resource Managers. International Journal of Manpower, 15 (1), 60-67.
• ACKERMAN, S. R. (1999). Corruption and Government, Causes, Consequences and Reform. Cambridge: Cambridge University Press.
• AKÖZER, M. (2003). Kamuoyu Gözüyle Kamu da Yolsuzluk. Görüş Dergisi, 14 - 23.
• AKTAN, C. C. (1992). Politik Yozlaşma ve Kleptokrasi; 1980 - 1990 Türkiye Deneyimi. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• AKTAN, C. C. (1997, Mart - Nisan). Siyasal Patoloji ve Siyasal Yozlaşma. Yeni Türkiye (14), 1063 - 1076.
• ANDVIG, J., Fjeldstad, O. H., Amundsen, I., Sissener, T. and Soreide, T. (2001). Corruption A Review of Contemporary Research. Norway: Michelsen Institute
• ARASLI, H., Bavik, A. and Ekiz, E. H. (2006). The Effects of Nepotism on Human Resource Management: The Case of Three, Four and Five Star Hotels in Northern Cyprus. International Journal of Sociology and Social Policy, 26 (7/8), 295 - 308.
• ASLAN, İ. ve Çınar, O. (2010). Bir Aile Şirketinin Kurumsallaşması: Yeniden Yapılandırma ve Varislerin Yönetime Hazırlanması Süreci. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (1), 89 - 97.
• ASLANOĞLU, R. A. (1998). Kent, Kimlik ve Küreselleşme. Bursa: Asa Kitabevi.
• ASUNAKUTLU, T. ve Avcı, U. (2009). Nepotizm - İş Tatmini İlişkisi: Aile İşletmelerinde Bir İnceleme. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı (s. 730 - 736). Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayını.
• ASUNAKUTLU, T. ve Safran, B. (2005). Örgütsel Çatışma Açısından Hemşehricilik Üzerine Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (1), 157 - 176. AYATA, A. G. (1994). Roots and Trends of Clientelism in Turkey. L. Roniger, and A. G. Ayata içinde, Democracy, Clientalism and Civil Society (s. 49 - 64). United States of America: Lynne Rienner Publishers. AYDIN, N. (2012, Nisan - Haziran). Weberyen Bürokraside Liyakat ve Türk Kamu Bürokrasisinden Bir Kesit: “Siyasetin Bürokrasi İronisi”. Sayıştay Dergisi (85), 51 - 67.
• AYKAÇ, B. (1990, Aralık). Personel Yönetiminde Yeterlik İlkesi. Amme İdaresi Dergisi, 23 (4), 91 - 109.
• AYTAÇ, Ö. (2010). Bürokratik Kayırmacılık: Enformel Bağlayıcılıkların Yönetim İlişkilerine Etkisi. R. Erdem içinde, Yönetim ve Örgüt Açısından Kayırmacılık (s. 86 - 109). İstanbul: Beta Basım.
• AYTAÇ, Ö. (2010). Kayırmacı Uygulamaları Sosyolojik Temeli. R. Erdem içinde, Yönetim ve Örgüt Açısından Kayırmacılık (s. 3 - 26). İstanbul: Beta Basım.
• AYTÜRK, N. (2007). Yönetim Sanatı: Etkili Yönetim ve Yöneticilik Becerileri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• BELLOW, A. (2003). In Praise of Nepotism: A Natural History. NewYork: Doubleday Publishin
• BENK, S. ve Karakurt, B. (2010). Gelir İdareleri ve Yolsuzluk: Motivasyonlar, Fırsatlar ve Mücadele Yolları. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1 (4), 133 - 148.
• BOADI, E. G. (2007). Conflict of Interest Nepotism and Cronyism.
• BRINKERHOFF, D. W. and Goldsmith, A. A. (2002). Clientelism, Patrimonialism and Democratic Governance: An Overview And Framework For Assessment And Programming. U.S.: Agency For International Development Office of Democracy and Government.
• BÜYÜKLÜ, Ş. (1976). Kamu Yönetimi Sistemimizde Çözülme Eğilimleri. Amme İdaresi Dergisi, 9 (3), 78 - 85.
• ÇARIKÇI, İ. H., Özkul, A. S., Oksay, A. D. and Uzunbacak, H. H. (2009). Favoritism and Nepotism in The Ottoman Empire. 1. International Symposium on Sustainable Development, (s. 198 - 506). Sarajevo.
• ÇEVİKBAŞ, R. (2006, Nisan). Yönetimde Etik ve Yozlaşma. Kırıkkale Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20 (1), 265 - 289.
• ÇİTÇİ, O. (1983). Kamu Bürokrasisi Üzerine. Amme İdaresi Dergisi, 16 (4),16 - 35.
• DAĞLI, T. ve Aycan, Z. (2010). Kurumlarda Kayırmacılık ve İnsan Kaynakları Uygulamaları. R. Erdem içinde, Yönetim ve Örgüt Açısından Kayırmacılık (s. 169 - 178). İstanbul: Beta Basım.
• DARMAN, G. (2004). Kurumsal Yönetimin Uluslararası Finansal Piyasalarve Kurumsal Yatırımcılar Açısından Önemi ve Etkisi. Geleneksel Finans Sempozyumu . İstanbul: Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü / Bankacılık ve Sigortacılık Yüksekokulu
• Devlet Memurları Kanunu. (1965, Temmuz 14). 657 Sayılı Kanun . EKER, A. (1994). Maliye Politikası. Ankara: Takav Matbaası.
• ERYILMAZ, B. (2002). Kamu Yönetimi. İstanbul: Erkam Matbaacılık.
• ERYILMAZ, B. (2010). Kamu Yönetimi. Ankara: Okutman Yayıncılık.
• FORD, R. and McLaughlin, F. (1985). Nepotism. Personnel Journal, 64 (9),57 - 60.
• FUKUYAMA, F. (2000). Güven - Sosyal Erdemler ve Refahın Yaratılması
• (Çev. Buğdaycı, A.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• GÖKÇE, G., Şahin, A. ve Örselli, E. (2002). Türkiye'de Siyasetin BürokrasiÜzerindeki Etkisi: Siyasallaşma. S. Ü. İ.İ.B.F.Sosyalve Ekonomik Araştırmalar Dergisi (4), 45 - 58.