SAĞLIK HİZMETLERİ KULLANIMINA ETKİ EDEN FAKTÖRLERİN HASTALIK ŞİDDETİ ALGISIYLA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2017, Sayı: 26, 149 - 184, 30.04.2017

Durmuş Gökkaya Ramazan Erdem

Öz

Bireylerin sağlık hizmetini kullanımını etkileyen birçok unsur bulunmaktadır. Bu unsurlar çerçevesinde kişilerin sağlık hizmetini kullanım sıklığı ve sağlık hizmeti türü değişebilmektedir. Bunların belirleyicilerinden birisi de sağlık hizmetine duyulan ihtiyaçtır. İhtiyacı şekillendiren faktörlerden birisi de bireylerin hastalıklarına dair algılarıdır. Hastalıklar hafif, orta ve ağır şiddetli olarak gruplandırıldığında her bir kategorinin sağlık hizmeti kullanımına yönelik farklı sonuçlar ortaya çıkaracağı düşünülmektedir.

Bu çalışmada bireylerin hastalık şiddeti algısıyla sağlık hizmetleri kullanımı arasındaki ilişkinin tespiti amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini Isparta il merkezindeki 18 yaş ve üzerindeki bireyler oluşturmaktadır. Araştırmada kolayda örnekleme yöntemiyle 386 kişiye ulaşılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak literatür taraması yapılarak geliştirilen Sağlık Hizmetleri Kullanımı Anketi kullanılmıştır. Ankette sağlık hizmeti kullanımını etkileyen faktörler kişilerin hastalık şiddeti algılarına (hafif, orta ve ağır şiddet) göre beşli Likert ölçeğine göre değerlendirilmiştir.

Araştırma sonuçlarına göre, hastalık şiddeti algısı, sağlık hizmeti kullanımını etkilemektedir. Sağlık hizmetleri kullanımında zaman, tıbbı donanım ve hastane personeli faktörleri bütün hastalık şiddeti kategorilerinde önemliyken, hastalık şiddeti arttıkça önem dereceleri daha da artmaktadır. Sağlık hizmetlerinde sigortalı olma ve maliyetlere katlanma faktörünün hastalık şiddeti arttıkça önemi azalmaktadır. Ulaşım faktörünün hastalık şiddetlerine göre önemi değişirken, geleneksel tedavi tercihinin hastalık şiddeti artıkça önemi azalmaktadır. Ayrıca hafif şiddetli hastalıklarda bireyler daha çok aile hekimliğin tercih ederken, ağır şiddetli hastalıklarda üniversite hastanesini tercih etmektedirler. Bu çalışmanın önemli bir sonucu da bireylerin; özellikle ağır şiddetli hastalıklarda, tedavileri için gidecekleri hekimi araştırıp tercihlerini bu doğrultuda yapmaları ve il dışındaki sağlık kurumunu ve hekimi tercih edebilecek olmalarıdır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık hizmeti kullanımı, sağlık hizmeti ihtiyacı

Kaynakça

• Aday, L. A. and Andersen, R. M. (1981), “Equity of Access to Medical Care: A Conceptual and Empirical Overview”, Medical Care, 19(12): 4-27. Andersen, R., (1968), “Behavioral Model of Families' Use of Health Services” Research Series Center for Health Administration Studies, University of Chicago, 25, Chicago. Andersen, R., and Newman, J. F., (1973), “Societal and Individual Determinants of Medical Care Utilization in the United States”, The Milbank Memorial Fund Quarterly, Health and Society, 95-124. Andersen, R. and Newman, J. F., (2005), “Societal and Individual Determinants of Medical Care Utilization in The United States”, Milbank Quarterly, 83(4): 1-28. Andersen, R. and Aday, L. A. (1978), “Access to Medical Care in the US: Realized and Potential”, Medical Care, 16(7): 533-546. Andersen, R. M., (1995), “Revisiting the Behavioral Model and Access to Medical Care: Does It Matter?”, Journal of Health and Social Behavior, 36(1): 1-10. Babitsch, B., Gohl, D. and Von Lengerke, T., (2012), “Re-revisiting Andersen’s Behavioral Model of Health Services Use: A Systematic Review of Studies from 1998–2011”, GMS Psycho-Social-Medicine, 9: 1-15. Boscarino, J., and Stelber, S. R. (1982), “Hospital Shopping and Vonsumer Choice” Journal of Health Care Marketing, 2(2): 15-23. Kalaycı, Ş., (2010), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 5. Baskı, Ankara: Asil Yayınevi. Kısa A., (2002), “Sağlık Hizmetleri Kullanımını Etkileyen Faktörler”, N. Uzkeskici (Ed), Sağlık Kurumları Yönetimi, (1-20), 1. Baskı, Eskişehir: TC Anadolu Üniversitesi Yayını. Can, A., (2014), SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi, 3. Baskı, Ankara: Pegem Akademi Yayınevi. Çatı, K., Bilgin Y. ve Yalman F., (2012), “Hastane Tercihlerinde Etkili Olan Faktörlerin Belirlenmesine Yönelik Bir Arşatırma: Düzce Örneği”, içinde, R. Erdem, R. Çelik, E Akkaş ve N. Bardak, (Ed), 6. Hastane ve Sağlık İdaresi Kongresi (ss 99-104), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi. Çelik, Y., (2011), Sağlık Ekonomisi, 2. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi. Erdem, R. ve Prinçci, E., (2003), “Sağlık Hizmetlerinde Kullanım ve Kullanımı Etkileyen Faktörler”, O. M. Ü. Tıp Dergisi, 20(1): 39-46. Hoerster, K. D., Mayer, J. A., Gabbard, S., Kronick, R. G., Roesch, S. C., Malcarne, V. L. and Zuniga, M. L., (2011), “Impact of Individual Environmental and Policy Level Factors on Health Care Utilization Among US Farmworkers” American Journal of Public Health, 101(4): 685-692. Hodgins, M. J. and Wuest, J., (2007), “Uncovering Factors Affecting Use of the Emergency Department for Less Urgent Health Problems in Urban and Rural Areas”, Canadian Journal of Nursing Research, 39(3): 78-102. Karafakıoğlu, M., (1998), Sağlık Hizmetleri Pazarlaması, 1. Baskı, İstanbul: Dönence Basım ve Yayın Hizmetleri. Kavuncubaşı, Ş. ve Yıldırım, S., (2012), Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi, 2. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi. Kılıç, D. ve Çalışkan, Z., (2013), “Sağlık Hizmetleri Kullanımı Ve Davranışsal Model”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 2(2): 192-206. Lane, P. M., and Lindquist, J. D. (1988),” Hospital Choice: A Snninietry of the Key Empirical nnn’Hypothetical Findings of Tloe 1980”, Journal of Health Care Marketing, 8(4): 5-20. Mooney, G. H., (2003), Economics, Medicine and Health Care, 3. Edition, England: Pearson Education Limited. Rebhan, D. P., (2011), “Health Care Utilization: Understanding and Applying Theories and Models of Health Care Seeking Behavior”, Case Western Reserve University, 1-19. Şenol V., (2006), Kayseri İl Merkezinde Sağlık Hizmetlerinin Kullanımı ve Algılanan Sağlık İlişkisi, Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Kayseri. Tengilimoğlu, D., (2012), Sağlık Hizmetleri Pazarlaması, 2. Baskı Ankara: Siyasal Kitabevi. Tengilimoğlu, D., Cebeci, D., Yılık P. Ve Toygar, Ş. A., (2012), “Karadeniz Ereğli Halkının Sağlık Hizmetleri Kullanımı ve Sağlık Kuruluşlarını Tercih Etme Nedenlerinin Belirlenmesi”, içinde, R. Erdem, R. Çelik, E Akkaş ve N. Bardak, (Ed), 6. Hastane ve Sağlık İdaresi Kongresi (ss 60-67), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi. Tengilimoğlu, D. (2001), “Hastane Seçimine Etkili Olan Faktörler: Bir Alan Uygulaması”, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1): 1-13. Thompson, H. S., Littles, M., Jacob, S. and Coker, C., (2006), “Posttreatment Breast Cancer Surveillance and Follow-Up Care Experiences of Breast Cancer Survivors of African Descent: An Exploratory Qualitative Study”, Cancer Nursing, 29(6): 478-487. Top, M., (1998), Sağlık İhtiyaçlarının Belirlenmesi: Gebe Kadınların Algıladıkları Sağlık İhtiyaçları Üzerine Bir Araştırma, Bilim Uzmanlığı Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sağlık Kurumları Yönetimi Programı, Ankara.