MERHAMET YORGUNLUĞU DÜZEYİNİN ÇALIŞMA YAŞAM KALİTESİ İLE İLİŞKİSİ: SAĞLIK PROFESYONELLERİ ÖRNEĞi

Yıl 2017, Sayı: 26, 291 - 312, 30.04.2017

Fatma Nur Polat Ramazan Erdem

Öz

Merhamet, bir bireyin başka bir bireyin yaşadığı travmayı ve ağrıyı derinden fark etmesi sonucunda duyulan acıma ve üzüntü hissidir. Merhamet sağlık profesyonellerinin hastalara bakım hizmeti sunmasını kolaylaştıran önemli bir değerdir. Sağlık profesyonellerinin, hastaların yaşadıkları travma ve acıya merhamet göstermeleri, hizmet verirken empati kurmaları ve hastaların yaşadıkları travmalara uzun süre maruz kalmaları merhamet yorgunluğunun yaşanmasına neden olmaktadır. Merhamet yorgunluğu yaşayan sağlık profesyonellerinde zamanla fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tükenmişlik göstergelerine rastlanılmakta ve bu durum çalışanların çalışma yaşam kalitesini ve sunulan sağlık hizmetlerinin kalitesini önemli derecede etkileyebilmektedir. Bu çalışmada merhamet yorgunluğu düzeyinin çalışma yaşam kalitesi ile ilişkisi araştırılmaktadır. Araştırmanın evrenini Isparta il merkezindeki hastanelerde faaliyet gösteren sağlık profesyonelleri oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında 346 sağlık profesyoneline ulaşılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Pommier (2011) tarafından geliştirilen, Akdeniz ve Deniz (2016) tarafından Türkçe'ye uyarlanan 24 ifadeden oluşan Merhamet Yorgunluğu  Ölçeği ile Stamm (2005) tarafından hazırlanan, Yeşil ve arkadaşları (2010) tarafından Türkçe'ye uyarlanan 30 ifadeden oluşan Çalışanlar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği kullanılmıştır. Merhamet yorgunluğu ile çalışma yaşam kalitesi arasındaki ilişki korelasyon analizi ile incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, merhamet yorgunluğunun alt boyutları içerisinde yer alan sevecenlik boyutunun incelenmesi sonucunda merhamet yorgunluğunun sağlık profesyonelleri içerisinde yer alan kadın hemşirelerde daha çok görüldüğü ortaya çıkmaktadır. Sağlık profesyonellerinin hastaların yaşamış olduğu acı ve ağrıyı empati  kurarak hizmet vermesi merhamet yorgunluğunun oluşmasına neden olmaktadır. Üniversite hastanesinde çalışan sağlık profesyonellerinin Sağlık Bakanlığı hastanesinde çalışan sağlık profesyonellerine göre daha fazla umursamaz davranış sergilemesi merhamet yorgunluğunun daha çok Sağlık Bakanlığı hastanelerinde görülebileceği sonucunu beraberinde getirmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Merhamet, Merhamet Yorgunluğu

Kaynakça

• Bircan, N., (2014), Stresin Hemşirelerde Çalışma Yaşam Kalitesine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi Bilim Dalı, İstanbul. Burkhardt, M. A. and Nathaniel, A. K., (2013), Çağdaş Hemşirelikte Etik, (Çev. Ed. Ş. E. Alpar, N. Bahçecik, Ü. Karabacak), 1.Baskı, İstanbul: Medikal Yayıncılık. Can, A., (1991), Çalışma Hayatının Kalitesinin Geliştirilmesi, I. Verimlilik Kongresi, (ss: 89-99), Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları. Coetzee, S. K. and Klopper, H. C., (2010), Compassion Fatigue with in Nursing Practice: A Concept Analysis, Nursing&Health Sciences, 12(2): 235-243. Demir, M., (2009), Konaklama İşletmelerinde Duygusal Zeka, Örgütsel Sapma, Çalışma Yaşam Kalitesi ve İşten Ayrılma Eğilimi Arasındaki İlişkinin Analizi, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, İzmir. Devilly G.J., Wright, R. and Varker, T., (2009), Vicarious Trauma, Secondary Traumatic Stress or Simply Burnout? Effect of Trauma Therapyon Mental Health Professionals, Aust N Z J Psychiatry, 43: 373-385. http://anp.sagepub.com/content/43/4/373.full.pdf+html, Erişim Tarihi ve Saati: 11.02.2016, 12: 54. Dikmetaş, E., (2004), Elektronik Bilgi ve Çalışma Yaşam Kalitesi: Ankara Tıp Fakültesi Hastaneleri İbn-i Sina Hastanesi Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı, Ankara. Durmaz, Y., Bahar, R. ve Kurtlar, M., (2011), Kişisel Faktörlerin Tüketici Satın Alma Davranışlarına Etkisi Üzerine Bir Araştırma, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 2(1). Figley, C. R., (2002), Compassion Fatigue: Psychotherapists Chronic Lack of Self Care, Journal of Clinical Psychology, 58(11). Flarity, K., Gentry, J. E. and Mesnikoff, N., (2013), The Effectiveness of an Educational Program on Preventing and Treating Compassion Fatigue in Emergency Nurses, Advanced Emergency Nursing Journal, 35(3): 247–258. Merhamet Yorgunluğu Düzeyinin Çalışma Yaşam Kalitesi İle İlişkisi: Sağlık Profesyonelleri Örneği Fourıe, A. S., (2004), Predicting Satisfaction with Quality of Working Life, Unpublished Doctoral Thesis, University of South Africa, s.13. Gör, F., (2013), İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programında Merhamet Değeri, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı , Erzurum. Hooper, C., Craig, D. J., Janvrin, R., Wetsel, M. A. and Reimels, E., (2010), Compassion Satisfaction, Burnout, and Compassion Fatigue among Emergency Nurses Compared with Nurses in Other Selected Inpatient Specialties, Journal of Emergency Nursing, 36(5): 420 – 427. Hökelekli, H., (2011), Gökyüzünden Yeryüzüne Yayılan Bir Değer: Merhamet Eğitimi, Diyanet Dergisi, 244: 13-17. Huggard, P., (2003), Compassion Fatigue: How Much Can I Give?, Medical Education, 37(2): 163–164. Jenkins, B. and Warren, N. A., (2012), Conceptanalysis: Compassion Fatigue and Effects Upon Critical Care Nurses, Critical Care Nursing Quarterly, 35: 388-395 Jenkins, S. R. and Baird, S., (2002), Secondary Traumatic Stress and Vicarious Trauma: A Validational Study, Journal of Traumatic Stress, 15(5): 423-432. Kandemir, M. Y., (1993), Örneklerle İslam Ahlâkı, 6. Baskı, İstanbul: Nesil Yayınları. Küçükusta, D., (2007), Konaklama İşletmelerinde İş-Yaşam Dengesinin Çalışma Yaşamı Kalitesi Üzerindeki Etkisi, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, İzmir. Lahad, M., (2012), Dipsiz Kuyunun Üzerindeki Karanlık, Afetin Ardından Kriz Müdahale Ekiplerine Süpervizyon Sağlamak, (Çev. F. Kurter) ttp://www.arkabahcepsikoloji.com.tr/ipanel/article/afetinardindan.pd f, Erişim Tarihi ve Saati: 07.01.2016, 15:56. Mcholm, F., (2006), Rx For Compassion Fatigue, Journal of Christian Nursing: A Quarterly Publication of Nurses Christian Fellowship, 23(4): 12-19. Özensel, E. ve Koçak, A., (2004), Hekimler ve Hekimlik: Hekimlerin Mesleki Görüş ve Tutumları-İş Doyumları ve Tükenmişlik Düzeyler, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları. Özkalp, E. ve Kırel, Ç., (2001), Örgütsel Davranış, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Öztürk, G., Çetin, M., Yıldıran, N., Türk, Y. Z. ve Fedai, T., (2012), Hekimlerde Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeyleri, Anatolian Journal of Clinical Investigation, 6(4): 239-245. Sönmez Düzkaya D. ve Yıldız, S. (2014), Pediatrik Yoğun Bakımdan Taburculuk Sonrası Görülen Post-Travmatik Stres Bozukluğu ve Azaltılmasında Hemşirenin Rolü, HSP, 1(1): 46-57. Şirin, M. ve A.Yurttaş, (2015), Hemşirelik Bakımının Bedeli: Merhamet Yorgunluğu, DEUHFED, 8(2). Şuer, T., (2005), Posttravmatik Stres Bozukluğu, İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Medikal Açıdan Stres ve Çareleri Sempozyum Dizisi, ss: 205-210. Tasvir-İ Ahlâk Sözlüğü, (1975), İstanbul: Tercüman Yayınları. Taşdemir A., S., (2011), Çalışma Yaşam Kalitesinin Örgütsel Bağlılık Düzeyi Üzerindeki Etkisi: Devlet ve Vakıf Üniversitelerinde Çalışan Akademisyenler Üzerine Nicel Bir Araştırma, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Ankara. Toprak Ç., (2013), Hemşirelerin Çalışma Yaşam Kalitesinin Hasta Tatmini Üzerindeki Etkisinin İrdelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sağlık Kurumları İşletmeciliği Ananilim Dalı, Ankara. Türk, Y. Z., Çetin, M. ve Fedai, T., (2012), Genç Hekimlerde Çalışma Yaşam Kalitesinin Belirleyicileri, Sağlık Bilimleri Dergisi (Journal Of Health Sciences), 21(3): 172-181. Wagner, D., Heinrichs, M. and Ehlert, U., (1998), Prevalence of Symptoms of Post Traumatic Stress Disorder in German Professional Fire Fighters, The American Journal of Psychiatry, 155(12): 1727-1732. http://www.proqol.org/compassion_satisfaction.html, Erişim ve Saati: 15.03.2016, 15:05. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=tdk.gts. 576c531b5c3417.66749515 Erişim Tarihi ve Saati: 09.12.2015, 11:25