KARŞI HEGEMONİK BİR SÖYLEM OLARAK DİNDAR MÜSLÜMAN KADIN SÖYLEMİ

Yıl 2018, Sayı: 30, 201 - 235, 31.03.2018

Nalan Ova

Öz

Eğitim, çalışma yaşamı, siyasete katılım gibi kamusal alana ilişkin bir takım
taleplerle gündeme gelen, Türkiye’deki politik ve kültürel ortama kendi söz ve
edimleri ile dahil olan Müslüman kadınlar, İslamcılığın karşı-hegemonik bir güç
olarak yükselişe geçtiği 1980’lerden itibaren mücadelenin görünür aktörleri
olarak karşımıza çıkmaktadırlar. Ancak Müslüman kadınların toplumsal ve
siyasal alana ilişkin bir takım taleplerle gündeme geldikleri 1980’lerden itibaren
aynı zamanda uygulamada resmi hale getirilen başörtüsü yasakları nedeniyle bu
taleplerin engellendiği de görülmüştür. Bu durum Müslüman kadınların
Kemalizm’e yönelik karşı çıkışlarının kaynağını oluşturmuştur. Bu çalışmada,
1980 sonrası dindar Müslüman kadınların, köşe yazıları aracılığıyla Kemalizm’e
karşı yürüttükleri hegemonya mücadelesi çözümlenmektedir. Çalışmanın temel
amacı, erkeklerden farklı olarak Müslüman kimliklerinin yanı sıra kadın
kimliğine de sahip olan Müslüman kadınların kendi toplumsal ve siyasal
konumlarını Kemalizm’e yönelik söylemsel mücadele ekseni boyunca nasıl inşa
ettikleri ve bu eksen boyunca Kemalizm’in hegemonik anlamland

Anahtar Kelimeler

Dindar Müslüman kadın söylemi, hegemonya, başörtüsü, Kemalizm

Kaynakça

• Açıkel, F. (1996) “ ‘Kutsal Mazlumluğun’ Psikopatolojisi”, Toplum ve Bilim, S. 70, s. 153-198. Aksoy, M. (2005) Başörtüsü-Türban: Batılılaşma-Modernleşme, Laiklik ve Örtünme. İstanbul: Kitap Yay. Aktaş, C. (2004) “Cemaatten Kamusal Alana İslamcı Kadınlar”, Y. Aktay (Der.), içinde, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık, İstanbul: İletişim s. 826-836. Aktaş, C. (2009, Haziran 1) “Siyah Çarşaf, “Beyaz” Öfke”, Taraf. Albayrak, Ö. (2010, Ekim 26) “13 yaş”, Yeni Şafak. Albayrak, Ö. (2009, Temmuz 14) “Başörtülülerin Asıl Derdi Evlenmek mi?”, Yeni Şafak. Albayrak, Ö. (2008, Şubat 12) “Özgürlük İçin Ama Özgürlüğe Karşı”, Yeni Şafak. Albayrak, Ö. (2006, Şubat 16) “Kötü Örnekler!”, Yeni Şafak. Alpay G. M. (2006, Şubat 15) “İçeride de Aynı, Dışarıda da”, Milli Gazete. Barbarosoğlu, F. K. (2006, Şubat 17) “Ezenin Yanında Olmak ya da Antitürbanist Saflaşma”, Yeni Şafak. Barbarosoğlu, F. K. (2002, Aralık 13) “Şapka Giymenin Değişen Anlamı”, Yeni Şafak. Baydur, M. (2004). Kemalizm ve Değişen Paradigma, İstanbul: İlk Yay. Berkes, N. (1997) Teokrasi ve Laiklik, İstanbul: Adam. Bora, T. (1997) “Cumhuriyetin İlk Döneminde Milli Kimlik”, N. Bilgin (Der.), içinde, Cumhuriyet, Demokrasi ve Kimlik, İstanbul: Bağlam, s. 53-62. Bora, T. ve Erdoğan, N. (2006) “Muhafazakâr Popülizm”, A. Çiğdem (Der.), içinde, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık, İstanbul: İletişim, s. 632-644 Böhürler, A. (2006, Aralık 9) “Kafa Kafaya Vermek mi?” Yeni Şafak. Ceylan, M. C. (1999, Mayıs 8) “Çadır Tiyatrosu Hokkabazlığı ve Merve Kavakçı Gerçeği (2)”, Akit Ceylan, C. (1997, Eylül 8). “İmam Hatip Sendromu”, Yeni Şafak. Çakır, R. vd. (2004) İmam Hatip Liseleri: Efsaneler-Gerçekler, Karşı Hegemonik Bir Söylem Olarak Dindar Müslüman Kadın Söylemi [233] Çelik, N. B. (2004) “Kemalizm: Hegemonik bir Söylem”, A. İnsel (Der.), içinde Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm, İstanbul: İletişim, s. 75- 91 Durakbaşa, A. (1998) “Cumhuriyet Döneminde Modern Kadın ve Erkek Kimliklerinin Oluşumu: Kemalist Kadın Kimliği ve ‘Münevver Erkekler’, A. Berktay Hacımirzaoğlu (Der.), içinde, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. S. 29-51 Eraslan, S. (2006, Şubat 17) “İKNA ODASI”NDAN “KÖTÜ ÖRNEK”E, Vakit. Eraslan, S. (1999, Mayıs 5) “Aferin Merve”, Vakit. Erdoğan, N. (1997) “Popüler Anlatılar ve Kemalist Pedagoji”, Birikim, S. 105- 106, s. 117-125. Fanon, F. (2009) Siyah Deri Beyaz Maske, (C. Koytak, Çev.) İstanbul: Versus. Hanioğlu, Ş. (2006) Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Zihniyet, Siyaset ve Tarih, İstanbul: Bağlam. Heper, M. (2006). Türkiye’de Devlet Geleneği, (Z. Öztürk, Çev.). İstanbul: Doğu Batı Yayınları. Kılıçbay, M.A. (1994) “Laiklik Ya da Bu Dünyayı Yaşayabilmek”, Cogito, S. 1, s. 15-21. İnsel, A. (2005) Türkiye Toplumunun Bunalımı, İstanbul: Birikim. Kandiyoti, D. (1997) Cariyeler Bacılar Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler, (A. Bora vd., Çev.). İstanbul: Metis. Karaca, N. B. (2009, Temmuz 10) “İsmet Berkan’ın ‘beş para etmez’ Demesine Canım Sıkıldı”, Habertürk. Karaömerlioğlu, M. A. (2004) “Tek Parti Döneminde Halkçılık”, A. İnsel (Der.), içinde Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm. İstanbul: İletişim, s. 72-76 Keyman, F. (2007). “Türkiye’de “Laiklik Sorunu” nu Düşünmek: Modernite, Sekülerleşme, Demokratikleşme”, Doğu Batı, S. 23, s. 119-136. Kubilay, Ç. (2010) İslamcı Söylemde Kamusal Alan ve Türban Tartışmaları, İstanbul: Libra. Küçük, M. (2002) “Mezhepten Millete: Aleviler ve Türk Milliyetçiliği”, T. Bora (Der.) içinde, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, İstanbul: İletişim, s. 901-909. Nalan OVA [234] Köker, L. (2003) Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, İstanbul: İletişim Yay. Laclau, E. (2007) Popülist Akıl Üzerine, ( N. B. Çelik, Çev.). Ankara: Epos. Laclau, E. (2003) “Evrenselcilik, Tikelcilik ve Kimlik Sorunu”, Evrensellik, Kimlik ve Özgürleşme, (E. Başer, Çev.), İstanbul: Birikim, s. 73-93. Laclau, E. (2003) Evrensellik, Kimlik ve Özgürleşme, (E. Başer, Çev.). İstanbul: Birikim. Laclau, E. (1998) İdeoloji ve Politika, (H. Sarıca, Çev.). İstanbul: Belge. Mardin, Ş. (2005) Türkiye’de Din ve Siyaset, İstanbul: İletişim. Merçil, İ. (2002). “İslamcı Kadın Aydınlar”, Tarih ve Toplum, S. 217, s. 61-65. Mert, N. (1994) “Laiklik Tartışması ve Siyasal İslam”, Cogito, S. 1, s. 89-101. Mert, N. (2004) “Türkiye İslamcılığına Tarihsel bir Bakış”, Y. Aktay, (Der.), içinde Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık, İstanbul: İletişim, s. 411-419. Mouffe, C. (2003) Demokratik Paradoks, (C. Aşkın, Çev.) Ankara: Epos. Mutman M. (1999) “Oryantalizmin Gölgesi Altında: Batı’ya Karşı İslam”, M. Mutman, F. Keyman ve M. Yeğenoğlu (Der.), içinde, Oryantalizm, Hegemonya ve Kültürel Fark, İstanbul: İletişim. Nagel, J. (1998) “Masculinity and Nationalism: Gender and Sexuality in the Making of Nations”, Ethnic and Racial Studies, s. 242-269. Narlı, N. (1994) “Türkiye’de Laikliğin Konumu”, Cogito, S. 1, s. 23-31. Najmabadi, A. (2009) “Feminizmi Ört(me)mek”, Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar, S. 1, s. 115-132. Özkan., F. (2004) “1950’lerin Popülizm Açısından bir İncelemesi”, Journal of Historical Studies, S. 2, s. 32-47. Özkan, F. (2005). Yemenimde Hâre var: Dünden Yarına Başörtüsü, İstanbul: Elest Yay. Parla, T. (2001) Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm, İstanbul: İletişim. Said, E. (2001). Şarkiyatçılık, (B. Ülner, Çev.), İstabul: Metis. Taggart, P. (2004) Popülizm, (B. Yıldırım, Çev.), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. Karşı Hegemonik Bir Söylem Olarak Dindar Müslüman Kadın Söylemi [235] Tanör, B. (2001). “Laiklik, Cumhuriyet ve Demokrasi”, Laiklik ve Demokrasi, İ. Ö. Kabaoğlu (Der.) içinde, Ankara: İmge, s. 23-34. Tezcan, D. (2000, Kasım 2) “İnancım Kıymetli ey Beyzadeler”, Vakit. Tezcan, D. (1999, Mayıs 13). “Var mı Kınadığınız İran’dan Farkınız?”, Akit. Toker, N. ve Tekin, S. (2004) “Batıcı Siyasi Düşüncenin Karakteristikleri ve Evreleri: ‘Kamusuz Cumhuriyet’ten ‘Kamusuz Demokrasi’ye”, U. Kocabaşoğlu, (Der.), içinde, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık, İstanbul: İletişim, s. 82-106. Toprak, Z. (2004) “Osmanlı’da Toplumbilimin Doğuşu”, M. Ö. Alkan, (Der.), içinde Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, İstanbul: İletişim. s. 310-328. Tuksal, Ş. H. (2009, Haziran 26) “İran’a değil, Belçika’ya!”, Star. Yeğenoğlu, M. (2003) Sömürgeci Fanteziler: Oryantalist Söylemde Kültürel ve Cinsel Fark, İstanbul: Metis. Yuval Davis, N. Ve Anthias, F. (1989) Woman, Nation, State, Londra: Macmillan.