HİÇBİRYER’E DÖNÜŞ’TE SÜRGÜNLÜK DURUMU

Yıl 2021, Sayı: 41, 99 - 113, 31.12.2021

Hanife Özer

Öz

Bu makalede Oya Baydar’ın Hiçbiryer’e Dönüş romanı “mekânda ve zamanda sürgünlük” bağlamında incelenmiş, söz konusu durumların, özellikle bireyin psikolojik dünyasındaki etkileri irdelenmiştir. Yer yer otobiyografik unsurlar taşıyan romanda, 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi sırasında Avrupa’ya kaçan sosyalist ideolojiye bağlı bir kadın ve eşinin Avrupa’da ve dönüş sonrası Türkiye’de yaşadıkları anlatılır. Kitapta kendilerini Avrupa’da iken “mekânda sürgün” olarak tanımlayan başkarakter kadın ve eşi, Berlin Duvarı’nın yıkımıyla bağlı oldukları ideolojilerinin de çöktüğünü fark ederler ve yenik bir şekilde Türkiye’ye dönerler. Yıllarca hayali kurulan İstanbul’a döndüklerinde ise her şeyin değişmesi, dönüşmesi karşısında hayal kırıklığına uğrarlar. Böylece başkarakter ve eşi, Avrupa’da ütopyalarının yıkılması, kendi yurtlarında da geçmişlerinin yok olması karşısında hem mekâna hem zamana yabancılaşırlar. Bu yabancılık ise sürgünlüğü başka bir boyuta, “hiçbiryere” doğru başlayan “zamanda sürgünlüğe” dönüştürür.
Çalışmamızın girişinde sürgün kavramı üzerinde durulmuş, inceleme kısmında Hiçbiryer’e Dönüş romanı “mekânda sürgün ve zamanda sürgün” alt başlıklarında irdelenmiş, sonuç kısmında genel bir değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Oya Baydar, Hiçbiryer'e Dönüş, sürgün, mekân, zaman

Kaynakça

• Acehan, Abdullah (2000). Sürgün Kalemler, İstanbul: Siyasal Kitabevi.
• Andaç, Feridun (1996).Sürgün Edebiyatı Edebiyat Sürgünleri(Haz. Feridun Andaç), İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Andaç, Feridun (2001). “Edebiyat-Sosyoloji-Politika Sarmalındaki Yazarlık Serüveni Üzerine Söyleşi (Konuşan: Feridun Andaç),” Hürriyet Gösteri, 230, Ağustos 2001, s. 59.
• Baydar, Oya (1994). “Yazmaya Sürgünde Başlamak,” Varlık, 1039, Nisan 1994, s. 4. Baydar, Oya (2008).Hiçbiryer’e Dönüş, İstanbul: Can Yayınları.
• Ficther, Joseph (2001). Sosyoloji Nedir (Nilgün Çelebi, Çev),” Ankara: Atilla Kitabevi.
• Işık, Neyir Gül (1996). “Sürgün İspanyol İnsanı İçin Bir Varoluşsal Seçenek,” Sürgün Edebiyatı Edebiyat Sürgünleri, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Karaca, Emin (2001). 12 Eylül’ün Arka Bahçesinde: Avrupada’ki Mültecilerle Konuşmalar, İstanbul: Gendaş Kültür Yayınları.
• Kınık, Kerem (2010). “Göç, Sürgün ve İltica”, Hayat Sağlık Dergisi, S. 2, s. 36–39.
• Kula, Onur Bilge (2013). “Hiçbiryer’e Dönüş veya Zamanda ve Mekânda Sürgünlük Bilincine Varış,” Marx, Benjamin, dorno Sanat ve Edebiyat, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kurt, Çiğdem (2008). “Ütopya Karşı-Ütopyaya Dönerken Hiçbiryer,” Kitap-lık, 120, Ekim 2008, s. 101-103.
• Özçelik, Burak (2003). Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Sürgün 1923- 1960, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Roniger, Luis ve Sznajder, Mario (2009). The Politics of Exile in Latin America, Cambridge: Cambridge University Press.