PİYASA YOĞUNLAŞMASI: YAPISALCI YAKLAŞIM BAĞLAMINDA BİLİŞİM SEKTÖRÜ ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 21, 67 - 81, 30.06.2021

Hasan Önder Sarıdoğan

Öz

Piyasa yoğunlaşması herhangi bir piyasadaki pazar payının az sayıdaki firma tarafından kontrol edilmesi anlamına gelmektedir. Bir piyasanın tekele veya tam rekabete yakınlığı, yoğunlaşma endeksleri yardımıyla analiz edilebilir. Piyasadaki yoğunlaşmayı ölçen endekslerin amacı, piyasadaki firmalar arasındaki pazar payını ölçmek ve pazardaki rekabet düzeyini belirlemektir. Bu araştırma, en sık kullanılan yapısal yoğunlaşma indekslerini incelemektedir. Piyasa yoğunlaşmasındaki yapısal yaklaşım, piyasanın yapısından gelen rekabetin derecesiyle ilgilenmektedir.
Bilişim ve teknoloji firmaları, ekonomiler için sürdürülebilir rekabet avantajları yaratmaktadır. Bu çalışmanın amacı, 2013-2019 yılları arasında Türkiye bilişim sektöründeki piyasa yoğunlaşması ile piyasa yapısı arasındaki bağlantıyı araştırmaktadır. Bu bağlamda sektördeki yoğunlaşma seviyeleri N-firma yoğunlaşma oranı, Herfindahl-Hirschman Endeksi, Entropy Ölçümü, Hannah-Kay Endeksi ve Gini Endeksi ile belirlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda Türk bilişim firmalarının yoğunlaşma oranlarının orta düzeyde olduğu ve rekabet düzeyinin tekelci rekabet piyasasına yakın olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Piyasa Yoğunlaşması, Bilişim ve Teknoloji, Yoğunlaşma Endeksleri

Kaynakça

• Apan, M. (2020). Gayrimenkul Yatırım Ortaklıklarının Piyasa Yapısı ve Yoğunlaşma Düzeylerinin Analizi: Borsa İstanbul’dan Kanıtlar. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (Özel Sayı), 235-250.
• Bain, J. (1951). Relation of Profit Rate to Industry Concentration: American Manufacturing, 1936-1940. The Quarterly Journal of Economics, 65(3), 293-324. Retrieved September 23, 2020, from http://www.jstor.org/stable/1882217
• Bikker, J. & Haaf, K. (2002). Measures of Competition and Concentration in the Banking Industry: A Review of the Literature. Economic & Financial Modelling, 9(2), 53-98.
• Browning, E. K. & Zupan, M. (2014). Mikro İktisat: Teori ve Uygulamalar (Çev. edt: Recep Kök). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Calkins, S. (1983). The New Merger Guidelines and the Herfindahl-Hirschman Index, California Law Review, 71 (2), 402-429.
• Curry B. & George, K. D. (1983). Industrial Concentration: A Survey, The Journal of Industrial Economics, 31(3), 203-255.
• Demsetz, H. (1973). Industry Structure, Market Rivalry and Public Policy. Journal of Law and Economics, 16, 1-10.
• Durukan, T. & Hamurcu, Ç. (2009). Mobil İletişimde Pazar Yoğunlaşması, Journal of Black Sea Studies, (6) 22, 75-86.
• Ferguson P.R. & Ferguson G.J. (1994). Market Concentration. In: Industrial Economics. Palgrave, London.
• Gündoğdu, B. (2011). Türk Bankacılık Sektöründe Yoğunlaşma ve Rekabet. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ildırar, M & Kıral, E. (2018). Piyasa Yapısı ve Yoğunlaşma: Türk Otomotiv Sektörü Üzerine Bir Analiz. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 93-117.
• Kaynak, S. & Ari, Y. O. (2011). Türk Otomotiv Sektöründe Yoğunlaşma: Binek ve Hafif Ticari Araçlar Üzerine Bir Uygulama. Ekonomik Yaklaşım, 22(80), 39-58.
• Kaynak, S. (2016). Giyim Eşyası İmalatı Piyasa Yapısı ve Yoğunlaşma Oranı: Türkiye’nin İlk 500 Sanayi Kuruluşu Üzerine Bir Uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(30), 21-37.
• Kostakoğlu, S. F. (2015). İnternet Servis Sağlayıcıları Piyasasına Yönelik Yoğunlaşma Analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(25), 129-140.
• Kösekahyaoğlu, L. (2007). Türkiye Dış Ticaretinde Ürün ve Ülke Bazında Yoğunlaşma: 1980-2005 Dönemi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (36), 15-34.
• Lechman, E. (2010). Concentration in ICTs sector – Cross Country Analysis. Munich Personal RePEc Archive. MPRA Paper No. 37488.
• Leon, F. (2015). Measuring Competition in Banking: A Critical Review of Methods, Etudes et Documents No: 12, CERDI.
• Lipczyinski, J., Wilson O.S.J. & Goddard, J. (2017). Industrial Organization: Competition, Strategy, Policy, Pearson Education Limited.
• Mason, E. (1939). Price and Production Policies of Large-Scale Enterprise. The American Economic Review, 29(1), 61-74.
• Sarıbaş H. & Tekiner İ. (2015). Türkiye Sivil Havacılık Sektöründe Yoğunlaşma, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 52 (610), 21-33.
• Shughart, W.F. II (2008), Industrial Concentration, 21 Eylül 2010 tarihinde https://www.econlib.org/library/Enc/IndustrialConcentration.html adresinde erişildi.
• Shu-Cherng F. & Tsao H.S.J. (2001). Entropy Optımızatıon: Shannon Measure Of Entropy and Its Propertıes. In: Encyclopedia of Optimization. Springer, Boston, MA. 1-64.
• Shy, O. (1995). Industrial Organization: Theory and Applications. New York: MIT Press.
• Singh, F. (2012). Economic Reforms and Industrial Concentration In Indian Manufacturing Sector: An Inter-Temporal Analysis. International Journal of Marketing, Financial Services & Management Research, 1(7), 36-53.
• Skridulytė, R. & Freitakas, E. (2012). The Measurement of Concentration Risk in Loan Portfolios, Recent Issues in Economic Development, 5(1), 51-61.
• Tatlı, H. (2018). Piyasa Yoğunluğunun Ölçülmesi: Beyaz Eşya Sektörü Üzerine Bir Uygulama. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16 (1), 64-84.
• U.S. Department of Justice and the Federal Trade Commission (2010), Horizontal Merger Guidelines.
• Yayla, M. (2007). Türk Bankacılık Sektöründe Yoğunlaşma ve Rekabet: 1995- 2005, Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 1(1), 35-61.
• Yıldız, F. (2012). Türkiye’de Mobil Telekomünikasyon ve Genişbant İnternet Hizmetleri Sektöründe Pazar Yoğunlaşmasının Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3 (6), 47-72.
• Yurdakul, P. & Aktaş, E. (2001). Türkiye’de Un Sanayi Sektörünün Analizi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(8), 261-274.