TRABZON’DA YAŞAYAN BİREYLERİN TÜKETİM VE ARZU EĞİLİMLERİNİN DİĞER İLLERLE KARŞILAŞTIRILMASI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Yıl 2021, Cilt 11, Sayı 21, 127 - 154, 30.06.2021

Ersoy Özmen ALKAN Gökhan KONAT Mustafa SOLMAZ

Öz

Bu çalışmada Trabzon’da yaşayan bireylerin genel olarak tüketim eğilimlerini ve arzulama yönelimleri araştırılmış ve Türkiye’nin diğer illerinde yapılmış olan uygulamalı araştırmalarla karşılaştırılmıştır. Bu amaçla Trabzon için 2018 yılında 460 adet anket uygulanmıştır. Bu anketlerden 20 tanesi eksik bilgi içerdiğinden 440 anketin verileri dikkate alınmıştır. Diğer illerde yapılan çalışmalar için doküman incelemesine özellikle de onun bir alt türü olan içerik analizi yöntemine başvurulmuştur. “Tüketim”, “arzu”, “haz” gibi sözcükler aranmış, bu sözcüklerle ilişkili olan makaleler ve tezler incelenmiş, onlardan elde edilen veriler karşılaştırma yapmak için kullanılmıştır. Trabzon’da uygulanan anketin verilerinin analizi için SPSS programından faydalanılmıştır. Çalışmada öncelikle faktör analizi yapılmıştır. Ardından Pearson korelasyon analizi ve regresyon analizi ile elde edilen bulgular değerlendirilmiştir. Ayrıca katılımcıların genel tüketim eğilimleri ve arzulamaya yönelik düşüncelerinin demografik verilerine göre analiz edilmesinde de t testi ve ANOVA gibi testlere başvurulmuştur. Genel olarak incelenen genel tüketim eğilimleri ve arzulama eğilimleri arasında yüksek düzeyde bir ilişki elde edilememiştir. Ayrıca genel tüketim eğilimlerinin arzulama eğilimleri üzerindeki etkisinin %52 oranında olduğu görülmektedir. Diğer illerde yapılan çalışmalarda ise arzulama, haz eğilimleri ile bahsedilen değişkenler arasında anlamlı farklılık görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Tüketim, Arzu, Reklam, Faktör Analizi, Trabzon'da Tüketim

Kaynakça

• ABDRAZAKOVA, Gulzada. (2017). Tüketicilerin Hedonik Tüketim Davranışlarının Sosyokültürel Faktörler Açısından İncelenmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
• AKALIN, Mehmet (2015). Örnek Açıklamalarıyla Sosyal Bilimlerde Araştırma Tekniği: Anket, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• AKCA, Evren (2009). Hedonik Tüketim Davranışını Belirleyen Demografik Faktörlerin Analizi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya. ALEMDAR, M. Yeniçeri (2012). Duygusal Pazarlamada Değer Yıldızı Modeli: Beyaz Eşya TV Reklamları Üzerine Bir İnceleme, Yeditepe University, Global Media Journal, 3(5), 208-245.
• ALTHUSSER, Louis (2005). Yeniden-Üretim, Çev: A. Işık Ergüden, İstanbul: İthaki Yayınları.
• ALTUNIŞIK, Remzi, ÖZDEMİR Şuayıp ve TORLAK Ömer, (2002). Modern Pazarlama. İstanbul: Değişim Yayınlar.
• ARMAN, Cennet (2013). Gelir Dağılımının Tüketici Davranışlarına Etkisi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
• AYDIN, Serdar (2010). “Hedonik Alışverişin Cinsiyet, Gelir ve Yerleşim Büyüklüğüne Göre Farklılaşması Üzerine Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 15 - Sayı: 3, 435-452.
• BAŞ, Türker (2010). Anket, Seçkin Yayıncılık, VI. Basım, Ankara.
• BAŞTÜRK, Faruk, S. Yıldız, P. İnan (2014). “Hazır Gıda Ürünleri Satın Alma Davranışını Etkileyen Pazarlama Faktörlerinin İncelenmesi: Iğdır İlinde Bir Araştırma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 4 Sayı: 1, 223-236.
• BAUDRILLARD, Jean (2009). Gösterge Ekonomi Politiği Hakkında Bir Eleştiri, Çev: Oğuz Adanır, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, II. Basım, İstanbul.
• BAUMAN, Zygmunt(2004). Sosyolojik düşünmek, Çev: Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• BAUMAN, Zygmunt(2005). Bireyselleşmiş Toplum, Çev: Yavuz Alogan, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• BAUMAN, Zygmunt (2012). Siyaset Arayışı, Çev: Tuncay Birkan, Metis Yayınları, II. Basım, İstanbul.
• BELK, Russel W., G. Ger, S. Askegaard (2003). “The Fire of Desire: A Multisited Inquiry into Consumer Passion”, Journal of Consumer Research, Vol: 30 – No: 3, 326-351.
• BÖKE, Kaan (2009). “Örnekleme”, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Editör: Kaan Böke, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 103-149.
• CHEN, Y.C. vd. (2015). “The Effects of Risk and Hedonic Value on the Intention to Purchase on Group Buying Website: The Role of Trust, Price and Conformity Intention”. Universal Journal of Management, 3 (6), 246-256.
• ÇEKİÇ, Sinem (2016). Davranışsal İktisat Bağlamında Cinsiyet Farkının Tüketici Tercihlerine Etkisi: Bartın Örneği, Bartın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Bartın.
• DELEUZE, Gilles (2009). İki Delilik Rejimi, Çev: Mahir Ender Keskin, Bağlam Yayıncılık, İstanbul.
• DENİZ, Arzu ve ERCİŞ, Aysel (2010). Kişilik özellikleri, hedonik ve rasyonel fayda, marka duygusu ve marka bağlılığı arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 141-165.
• DOĞAN, H. Gökhan, A. Z. Gürler ve D. Ağcadağ (2014). “Hedonik Tüketim Alışkanlıkları Üzerine Etkili Faktörlerin Değerlendirilmesi (Tokat İli Örneği)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 7 - Sayı: 30, 69-77.
• DURKHEIM, Emile (2002). İntihar, Çev: Özer Ozankaya, Cem Yayınevi, İstanbul.
• ENGELS, Friedrich (2013). İngiltere’de Emekçi Sınıfların Durumu Çev: Oktay Emre, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• FETTAHLIOĞLU, Seçil, A. Yıldız, C. Birin (2014). “Hedonik Tüketim Davranışları: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi ve Adıyaman Üniversitesi Öğrencilerinin Hedonik Alışveriş Davranışlarında Demografik Faktörlerin Etkisinin Karşılaştırmalı Olarak Analizi”, The Journal of Academic Social Science Studies, Volume: Undetermined - No: 27, 307-331.
• GUATTARI, Félix (2006). The Anti-Oedipus Papers, Edited by Stéphane Nadaud, Translated by Kétina Gotman, Semiotext (e), Newyork and Los Angeles.
• GÜRBÜZ, Sait, ŞAHİN, Faruk (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felseve-Yöntem-Analiz, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• KIRDAR, Yalçın, (2012). Postmodern Pazarlama ve Tüketim Kültürü, 1. Baskı, Kitapsal Basım Yayın: İstanbul.
• KOJÉVE, Alexandre (2001). Hegel Felsefesine Giriş, Çev: Selahattin Hilav, Yapı Kredi Yayınları, II. Basım, İstanbul.
• KUDUZ, Necla ve Semra AYTUG (2017). “Satış Geliştirme Tekniklerinin Hazcı (Hedonik) Tüketim Üzerindeki Etkisi Üzerine Bir Araştırma”, International Journal of Advanced Research (IJAR), 5(6), 1347-1370
• MARX, Karl (2003). 1844 El Yazmaları, Kenan Somer, Eriş Yayınları, Basım Yeri Belirtilmemiş.
• MARX, Karl (2006). Sosyoloji ve Felsefe, der. Thomas Bottomore, Çev: Ardaş Margosyan, Belge Yayınları, İstanbul.
• MARX, Karl ve F. Engels (1989). Gotha ve Erfurt Programlarının Eleştirisi, Çev: Muzaffer Kabagil, Sol Yayınları, III. Basım, Ankara.
• MARX, Karl ve F. Engels (2011). Komünist Manifesto ve Komünizmin İlkeleri, Sol Yayınları, IX. Baskı, Ankara.
• MARX, Karl ve F. Engels (2013). Alman İdeolojisi, Çev: Tonguç Ok-Olcay Geridönmez, Doğa Basın Yayın, II. Basım, İstanbul.
• MILL, John Stuart (1897). Early Essays, Selected from The Original Sources by J. W. M. GIBBS, George Bell and Sons, London.
• ODABAŞI, Yavuz (2009). Tüketim Kültürü: Yetinen Toplumdan Tüketen Topluma, 3.Baskı, Sistem Yayıncılık: İstanbul.
• ÖZ, Murat ve S. Mucuk (2015). “Tüketici Satın Alma Davranışı Kapsamında Hedonik (Hazcı) Tüketimin Plansız Alışveriş Üzerine Etkilerinin İncelenmesi”, Pazarlama Teorisi ve Uygulamaları Dergisi, Cilt: 1 Sayı: 2, 37-60.
• ÖZDEMİR, Şuayıp ve F. Yaman (2007). “Hedonik Alışverişin Cinsiyete Göre Farklılaşması Üzerine Bir Araştırma”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 2 – Sayı: 2, 81-91.
• ÖZGÜL, Engin (2011). “Tüketicilerin Sosyo-Demografik Özelliklerinin Hedonik Tüketim ve Gönüllü Sade Yaşam Tarzları Açısından Değerlendirilmesi”, Ege Akademik Bakış, Cilt: 11 – Sayı: 1, 25-38.
• PAPATYA, Nurhan ve Ş. Özdemir (2012). “Hazcı Tüketim Davranışları ve Televizyon Programlarını İzleme Eğilimleri Arasındaki İlişki: Süleyman Demirel Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 26 - Sayı: 3/4, 161-183.
• PARK, Joo Eun, YOUNG Kim, Eun and CARDONA Forney, J. (2006). “A Structural Model Of Fashion Oriented Impulse Buying Behavior”, Journal of Fashion Marketing and Managementl, 10(4): 433-446.
• QUADIR, Seher Ersoy (2012). “Materyalist Değer Eğiliminin Gelişiminde Tüketici Sosyalizasyonunun Rolü”, Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 3(6), 31-50.
• SAMSUNLU, Güliz (2015). “Starbucks Coffee Tüketicilerinin Demografik Özelliklerinden Biri Olan Cinsiyete Göre Hedonik Tüketim Nedenlerinden Etkilenme Tutumlarının Belirlenmesi”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17/1, 14-34.
• SARAY, Farideh Ahmadian (2007). Tüketicinin Yaşam Tarzı ve Reklamın Rolü, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• SOLMAZ, Mustafa (2017). Arzu, Kapitalizm ve İktidar İlişkisi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Malatya.
• ŞENGÜN, Halil İbrahim ve KARAHAN, Mehmet (2013). “Hedonik (Hazcı) Tüketim Alışkanlıkları Ve Tüketicileri Bu Tür Alışkanlıklara Motive Eden Nedenler”, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(4), 13-26.
• TAVUKÇU, Ayşegül ve TOPUZ, Yusuf Volkan (2018). “Hedonik Ve Faydacı Tüketim Eğilimlerinin İnternet Üzerinden Satın Alma Niyetine Etkisi: Kadınlar Üzerine Bir Araştırma”. Journal of Human Sciences, 15(1), 171-181.
• TEK, Ömer Baybars (2006). Pazarlamada Değer Yaratmak: Pazarlamada Değer Çağı ve Türkiye’de Değer Pazarlaması, 1. Baskı, Hayat Yayınları: İstanbul.
• WEBER, Max (2010). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, Çev: Gülistan Solmaz, Alter Yayıncılık, II. Basım, Ankara.
• WEBER, Max (2012). Sosyal Bilimlerin Metodolojisi, Çev: Vefa Saygın Öğütle, Küre Yayınları, II. Basım, İstanbul.
• WEBER, Max (2014). Toplumsal ve Ekonomik Örgütlenme Kuramı, Çev: Özer Ozankaya, Cem Yayınevi, II. Basım, İstanbul.
• YANIKLAR, Cengiz (2010). “Tüketim Kültürü, Kapitalizm ve İnsan İhtiyaçları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Tartışma”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 34-Sayı: 1, 25-32.
• YILMAZ, Şenay, (2016). Beş Faktör Kişilik Kuramına Göre Kişilik Özelliklerinin Hedonik Tüketim Değerleri Üzerine Etkisi: Bir Uygulama, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Kütahya.