ENVÂRÜ’L-ÂŞIKÎN’İN SÜLEYMANİYE KÜTÜPHANESİ PERTEV PAŞA NÜSHASINDA ALINTI SÖZCÜK VE YAPILARDAKİ İMLA AYRILIKLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 22, 265 - 285, 31.12.2021

Talha Dilben

Öz

Bu makalede, imla ayrılıkları barındıran Arap harfli Türkçe metinlerdeki imla ayrılıklarının oluşma nedenlerine Envârü’l-Âşıkîn’in Süleymaniye Kütüphanesi Pertev Paşa nüshası örneğinde cevap aranmış, XVI. yüzyılın ilk çeyreğinde, 918/1512 yılında istinsah edilmiş nüshada bulunan bazı farklı imlalar, ikili yazılışlar üzerinden çıkarımlar yapılmıştır. Ait oldukları dillerde özgün birer imlaya sahip olan birçok alıntı sözcüğün nüshada ayrı yazılışları ele alınmış, bu yazılışların Türkçenin ses sistemiyle ve müstensihin gündelik diliyle ilgisi noktasında görüşler öne sürülmüştür. Bu sayede, Türkoloji çalışmalarının büyük bir bölümünü oluşturan ve hâlâ devam eden transkripsiyonlu metin çalışmalarına ve bu çalışmaların imla ile ilgili bölümlerine katkı sağlamak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İmla Ayrılıkları, Alıntı Sözcükler, Eski Oğuz Türkçesi, Gündelik Dil, Müstensih

AN EVALUATION ON ORTHOGRAPHIC DIFFERENCES IN BORROWED WORDS AND STRUCTURES IN SULEYMANIYE LIBRARY PERTEV PASHA COPY OF ENVÂRÜ’L-ÂŞIKÎN

Öz

In this article, the reasons for the formation of orthographic differences in Turkish manuscripts written in Arabic letters are sought in the example of the Suleymaniye Library Pertev Pasha copy of Envârü'lÂşıkîn. Inferences were made on some different spellings and orthographic differences found in the copy written in the first quarter of the 16th century, year 918/1512. The orthographic differences of many borrowed words, each of them has a unique orthography in the languages they belong to, have been handled in the copy, and opinions have been asserted regarding the relations of these spellings to the Turkish phonetic system and the daily language of the scribe. In this way, it is aimed to contribute to the -ongoing- manuscript transcription studies that constitute a large part of Turcology studies, and to the parts of these studies related to orthography.

Anahtar Kelimeler

Orthographic Differences, Borrowed Words, Old Oghuz Turkish, Daily Language, Scribe

Kaynakça

• Adamović, M. (2014). Floransalı Filippo Argenti’nin Notlarına Göre (1533) 16. Yüzyıl Türkçesi, 2. baskı, (Çev.: A. Merhan), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Akar, A. (2018), Oğuzların Dili Eski Anadolu Türkçesine Giriş, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Dilben, T. (2020). Envârü’l-Âşıkîn’in Pertev Paşa nüshası (1b-132b) (Giriş, imla özellikleri, metin, dizin, tıpkıbasım örnekleri), (Yüksek Lisans Tezi), Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, C. (2012). Arapça İsim-Sıfat Tamlamaları ve İsim Cümlesi Kurulumu, İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Gülsevin, G. (2009). Eski Anadolu Türkçesi Ağızlarında Uzun Ünlüler Üzerine, Dil Araştırmaları, 5 (5), s. 39-56.
• Karahan, L. (2006). Eski Anadolu Türkçesinin Kuruluşunda Yazı Dili - Ağız İlişkisi, Turkish Studies, 1 (1), s. 9-18.
• Mansuroğlu, M. (1988). Eski Osmanlıca, Tarihî Türk Şiveleri (Çev.: Mehmet Akalın), Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• Öztekten, Ö. (2018). Eski Anadolu Türkçesi Yazı Dili midir? Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 11 (24), s. 260-266.
• Şahin, H. (1993). Hatiboğlu Ferah-nâme (Dil özellikleri, metin, söz dizini), (Doktora Tezi), Malatya: İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstiüsü.
• Şahin, H. (2015). Eski Anadolu Türkçesi, 4. baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Türk, V. (2018). Hatiboğlu Bahrü’l-Hakâyık, 2. baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uğurlu, M. (2011). Oğuzca ve ‘‘Anadolu Merkezli Oğuz Türkçesi’’, Turkish Studies - International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6 (1), s. 123-156.
• Yazıcıoğlu Ahmed-i Bîcân, Envârül-Âşıkîn, Süleymaniye Kütüphanesi Pertev Paşa Koleksiyonu 229-M, vr. 1b-397b.