ÖZDENETİM VE TASARRUF ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 27, 1 - 22, 24.06.2024

Selim Koray Demirel Seyfettin Artan

Öz

Bu çalışmanın amacı özdenetimin alt boyutları olan yenileyici özdenetim, onarıcı özdenetim ve deneyimsel özdenetim ile tasarruf arasındaki ilişkinin ortaya konmasıdır. Literatürde, özdenetim tasarruf ilişkisine odaklanan çalışmalar özdenetimi yalnızca bir irade problemi olarak ele almaktadır. Ancak bu çalışma, özdenetimin farklı alt boyutlarını ele alması açısından literatürden farklılık göstermektedir. Çalışmada veriler anket yoluyla toplanmış ve toplamda 603 katılımcıya ulaşılmıştır. Tasarruf ve özdenetim arasındaki ilişkinin tespit edilmesi için ise lojistik regresyon analizi yöntemi kullanılmıştır. Gerçekleştirilen analiz sonucunda özdenetimin alt boyutları olan yenileyici ve onarıcı özdenetimin tasarruf üzerinde pozitif ve anlamlı etkileri tespit edilmiştir. Deneyimsel özdenetimin ise tasarruf üzerinde anlamlı bir etkisi tespit edilememiştir. Bunun yanı sıra, gelir, ev sahipliği ve lojmanda ikamet etmenin tasarruf üzerinde pozitif, çalışma hayatında geçirilen süre ve çocuk sahipliğinin ise negatif birer etkisi mevcuttur.

Anahtar Kelimeler

DAVRANIŞSAL İKTİSAT, TASARRUF, ÖZDENETİM, LOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ

ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN SELF-CONTROL AND SAVING: THE CASE OF THE EASTERN BLACK SEA REGION

Öz

The aim of this study is to reveal the relationship between the sub-dimensions of self-control, which are redressive self-control, reformative self- control and experiential self- control and savings. In the literature, studies focusing on the relationship of self-control and savings consider self-control only as a problem of will. However, this study differs from the literature which in that it deals with different sub-dimensions of self-control. However, this study differs from the literature by dealing with different sub-dimensions of self-control. In the study, data were collected through a questionnaire and a total of 603 participants were reached. Binary logistic regression analysis method was used in order to determine the relationship between saving and self-control. As a result of the analysis, positive and significant effects of redressive and reformative self-control, which are the sub-dimensions of self-control, were determined. On the other hand, no significant effect of experiential self-control on savings was determined. Besides, regarding savings, the effect of income, home ownership and residence at personnel lodging is positive, while the time spent in working life and having children is negative.

Anahtar Kelimeler

BEHAVIORAL ECONOMICS, SAVINGS, SELF-CONTROL, LOGISTIC REGRESSION ANALYSIS

Kaynakça

• Akgül, A. & Çevik, O.(2005). İstatistiksel Analiz Teknikleri SPSS’te İşletme Yönetimi Uygulamaları, 2. Baskı, Ankara: Emek Ofset.
• Alpar, R. (2013). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler, 4. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Aydoğdu, Demet G. (2019). Bireylerin Tasarruf Kararlarını Etkileyen Faktörlere Davranışsal Bir Yaklaşım, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Barış, S. & Çiftçi, E. (2018). Gelir Dağılımının Tasarruflar Üzerindeki Etkisi: Bir Alan Araştırması, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8(1), 181-192.
• Brown, Jeffrey R. & Previtero, A. (2014). Procrastination, Present-Biased Preferences, and Financial Behaviors, Yayımlanmamış Çalışma Notu, University of Illinois at Urbana-Champaign and University of Western Ontario.
• Callen, T. & Thimann, C. (1997). Empirical Determinants of Household Saving: Evidence from OECD Countries, IMF Working Paper, 97/181.
• Cobb-Clark, Deborah A., Kassenboehmer, Sonja C. & Sinning, Mathias G. (2013). Locus of Control and Savings, IZA Discussion Paper, 7837, https://www.iza.org/publications/dp/7837/locus-of-control-and-savings, (27.11.2019).
• Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, 8. Baskı, Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Çokluk, Ö. (2010). Lojistik Regresyon Analizi: Kavram ve Uygulama, Educational Sciences: Theory and Practice, 10(3), 1357-1407.
• Çolak, Ömer F. & Öztürkler, H. (2012). Tasarrufun Belirleyicileri: Küresel Tasarruf Eğiliminde Değişim ve Türkiye’de Hanehalkı Tasarruf Eğiliminin Analizi. Bankacılar Dergisi, 82, 1-44.
• Denizer, C. & Wolf, Holger C. (2000). The Saving Collapse during the Transition in Eastern Europe, The World Bank Economic Review, 14(3), 445-455.
• Doll, William J., Xia, W. & Torkzadeh, G. (1994). Confirmatory Factor Analysis of the End-User Computing Satisfaction Instrument, MIS Quarterly, 18(4), 453-461.
• Duesenberry, James S. (1949). Income, Saving and the Theory of Consumer Behavior, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts.
• Duyan, V. vd. (2012). Öz-Denetim Ölçeği - ÖDÖ: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması, Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(1), 25-38.
• Esenvalde, I. (2010). Psychological Predictors of Savings Behavior: Contrasting the Impact of Optimism and Burnout on Self-Control, Achievement Motivation and Savings Behavior, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Alliant International University, Faculty of the of the Marshall Goldsmith School of Management.
• Field, A. (2009). Discovering Statistics Using SPSS (and sex and drugs and rock ’n’ roll), 3. Baskı, Typeset by C&M Digitals (P) Ltd: Chennai, India.
• Friedman, M. (1957). A Theory of the Consumption Function, Princeton University Press, New Jersey.
• Greenspon, Peter J. & Saklofske, Donald H. (1998). Confrimatory Factor Analysis of the Multidimensional Students’ Life Satisfaction Scale, Personality and Individual Differences, 25, 965-971.
• Hair, Joseph F., Babin, Barry J., Black, William C. & Anderson, Rolph E. (2019). Multivariate Data Analysis, 8. Baskı, Cengage Learning: Hampshire, United Kingdom.
• Harris, Mark N., Loundes, J. & Webster, E. (2002). Determinants of Household Saving in Australia, The Economic Record, 78(241), 207-223.
• Hondroyiannis, G. (2006). Private Saving Determinants in European Countries: A Panel Cointegration Approach, The Social Science Journal, 43, 553-569.
• Horioka, Chares Y. (1991). The Determinants of Japan's Saving Rate: The Impact of the Age Structure of the Population and other Factors, The Economic Studies Quarterly, 42(3), 237-253.
• Kahneman, D. & Tversky, A. (1984). Choices, Values, and Frames, American Psychologist, 39(4), 341-350.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 5. Baskı, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Keynes, J. M. (1936). The General Theory of Employment, Interest and Money. London: Macmillan.
• Kızılgöl, Özlem A. & İpek, E. (2019). Türkiye’de Hanehalkı Tasarruf Davranışının Analizi, İzmir İktisat Dergisi, 34(3), 331-344.
• Kim, Y., Lee, S., Cho, Y. & Kim, M. (2019). Analysis of Causal Relationships for Nutrient Removal of Activated Sludge Process Based on Structural Equation Modeling Approaches, Applied Sciences, 9, 1-18.
• Konyalılar, N. (2020). Entelektüel Sermaye ve İnovasyonun Çalışan Performansına Etkisi: Havacılık Sektörü Örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kostakis, I. (2013). The Determinants of Households’ Savings during Recession: Evidence from Greece, The Greek Politics Specialist Group. Working Paper 19.
• Laibson, D. & List, John A. (2015). Principles of (Behavioral) Economics, American Economic Review, 105(5), 385-90. Masson, Paul R., Bayoumi T. & Samiei H. (1998). International Evidence on the Determinants of Private Saving, The World Bank Economic Review, 12(3), 483-503.
• Mirach, Tsega H. & Hailu, Yemane M. (2014). Determinants of Household Saving in Ethiopia: A Case of North Gondar Zone Amhara Regional State. International Journal of Development and Economic Sustainability, 2(4), 37-49.
• Modigliani, F. & Brumberg, R. (1954). Utility Analysis and the Consumption Function: An Interpretation of Cross-Section Data, Post Keynesian Economics, içinde (388-436), Sew Brunswick, N.J.
• Moffitt, Terrie E., Arsenault, L., Belsky, D & Caspi, A. (2011). A Gradient of Childhood Self-Control Predicts Health, Wealth, and Public Safety, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (PNAS), 108(7), 2693-2698.
• Otto, Philipp E. vd. (2007). Note on Ways of Saving: Mental Mechanisms as Tools for Self-Control?, Global Business and Economics Review, 9(2/3), 227-253.
• Rha, J.-Y., Montalto Catherine P. & Hanna, Sherman D. (2006). The Effect of Self-Control Mechanisms on Household Saving Behavior, Financial Counseling and Planning, 17(2), 3-16.
• Rosenbaum, M. (1980). A Schedule for Assessing Self-Control Behaviors: Preliminary Findings, Behavior Therapy, 11, 109-121.
• Rosenbaum, M. (1993). The Three Functions of Self-Control Behaviour: Redressive, Reformative and Experiential, Work & Stress, 7(1), 33-46.
• Saqib, S., Panezai, S., Ullah, H., Ali, U. & Usman, H. (2016). Determinants of Household Savings in Rural and Urban Areas: The Case of Chitral District, Pakistan, International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 6(3), 2222-6990.
• Sarantis, N. & Stewart, C. (2001). Saving Behaviour in OECD Countries: Evidence from Panel Cointegration Tests, The Manchester School Supplement, 69, 22-41.
• Shefrin, Hersh M. & Thaler, Richard H. (1988). The Behavioral Life-Cycle Hypotesis, Economic Inquiry, 26(4), 609-643.
• Sugiwaka, H. & Okouchi, H. (2004). Reformative Self-Control and Discounting of Reward Value by Delay or Effort, Japanese Psychological Research, 46(1), 1-19.
• Suthar, V., Tarmizi, Rohani A., Midi, H. & Adam, Mohd B. (2010). Students’ Beliefs on Mathematics and Achievement of University Students: Logistics Regression Analysis, Procedia Social and Behavioral Sciences, 8, 525-531.
• Szopinski, T. (2017). The Determinants of Household Savings in Poland, Acta Sci. Pol. Oeconomia, 16 (2), 117-125. Şahin, D. & Barış, S. (2017). Finansal Okuryazarlık ve Tasarruf Davranışları: Kamu Çalışanları Üzerine Bir İnceleme, Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 77-103.
• Şenel, S. & Alatlı, B. (2014). Lojistik Regresyon Analizinin Kullanıldığı Makaleler Üzerine Bir İnceleme, Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(1), 35-52.
• Şengür, M. & Taban, S. (2015). Gelir Dağılımı-Tasarruf İlişkisi: Türkiye’de Hanehalkı Gelir Türünün Tasarruflar Üzerindeki Etkisi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 49-72.
• Tabachnick, Barbara G. & Fidell, Linda S. (2007). Using Multivariate Statistics, 5. Baskı, Pearson Education: Boston, U.S.A.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2015). Hanehalkı Bütçe İstatistikleri Soru Formu, http://catalog.ihsn.org/index.php/catalog/7015/download/82950, (Erişim: 27.06.2021).
• Uygur, E. (2012). Türkiye’de Tasarrufların Seyri ve Etkileyen Bazı Unsurlar, Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni, 2012/108, http://www.tek.org.tr/files/disc/dt66.pdf (12.03.2020).
• Yaşlıoğlu, Murat M. (2017). Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(Özel Sayı), 74-85.