Türkiye’de Çocuk Sağlığının Korunması ve Geliştirilmesi İçin Önemli Bir Halk Sağlığı Politikası: Okul Diyetisyenliği

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 52 - 74, 31.08.2023

Mücahit Muslu

https://doi.org/10.59778/sbfdergisi.1328523

Cited By: 2

Öz

Çocukluk çağı hastalıkları günümüzde artmaya devam etmektedir. Çocuklarda sağlığın korunması ve geliştirilmesi 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na ulaşmak için büyük önem taşımaktadır. Hastalıkların önlenmesi ve sağlıklı yaşam tarzı davranışlarının kazanılmasında okullar çocukların büyük çoğunluğuna ulaşmak için önemli fırsatlar sunmaktadır. Okullarda önleyici halk sağlığı hizmetleri kapsamında diyetisyenler de istihdam edilmektedir. Okul diyetisyeni; bir okul veya eğitim kurumunda çalışan, öğrenciler ve okul personeli için beslenme eğitimi ve danışmanlığı veren, okuldaki yemek hizmetlerinin denetlenmesini ve düzenlenmesini sağlayan, sağlığın korunması ve geliştirilmesi için tarama, tanımlama, yönlendirme veya etkinlik düzenleme gibi faaliyetleri yürüten bir halk sağlığı profesyonelidir. Okullarda diyetisyen istihdamının çocuklarda sağlıklı yaşam tarzı davranışlarını geliştirdiği, yemek hizmetlerinin kalitesini arttırdığı ve ekonomik tasarruf sağladığı bildirilmiştir. Pek çok ülke uzun yıllardır ulusal beslenme politikaları kapsamında okullarda diyetisyen istihdam etmektedir. Türkiye’de 2023’de ilk defa T.C. Milli Eğitim Bakanlığı bünyesine 125 diyetisyen ataması yapılmıştır. Bu durum halk sağlığı hizmetleri açısından oldukça umut vaat edicidir. Bunun yanında 81 il ve 20 milyona yaklaşan öğrenci sayısı düşünüldüğünde atamaların oldukça yetersiz olduğu görülmektedir. Türkiye’de okul diyetisyenliğinin ulusal halk sağlığı politikalarına eklenmesi, yatılı okullar başta olmak üzere okullarda diyetisyen istihdamının ivedilikle sağlanması ve bu konuda gerekli yasal mevzuatların hazırlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Diyetisyen, Halk Sağlığı, Beslenme, Okul, Okul diyetisyeni

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır.

Proje Numarası

Bulunmamaktadır.

Teşekkür

Bulunmamaktadır.

An Important Public Health Policy for the Protection and Improvement of Child Health in Türkiye: School Dietitian

Öz

The incidence of childhood diseases continues to increase worldwide. Protecting and improving the health of children is of great importance for achieving the 2030 Sustainable Development Goals. Schools provide significant opportunities to reach the majority of children in terms of disease prevention and adoption of healthy lifestyles. Dieticians are also employed as a part of preventive public health services in schools. A school dietician is a public health professional who works in a school or educational institution, provides nutrition education and counselling for students and school staff, oversees and organises meal services in schools, and conducts activities such as screening, identification, referral, or event organisation for the preservation and promotion of health. It has been reported that the employment of dieticians in schools improves healthy lifestyle behaviours in children, enhances the quality of meal services, and provides economic savings. For many years, many countries have been employing dieticians in schools as part of their national nutrition policies. In Türkiye, 125 dieticians were appointed by the Ministry of National Education for the first time in 2023. This situation is promising in terms of public health. However, considering the 81 provinces and the student population of nearly 20 million, the number of appointments is insufficient. It is recommended to incorporate school dietetics into national public health policies in Türkiye, promptly provide employment for dieticians in schools, especially in boarding schools, and prepare the necessary legal regulations in this regard.

Anahtar Kelimeler

Dietician, School Dietician, Public Health, Nutrition, School

Proje Numarası

Bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Aktaç, Ş., Kızıltan, G., & Avcı, S. (2019). Beslenme eğitimi müdahalesine aile katılımının okul öncesi dönemdeki çocukların beslenme durumlarına etkisi. Eğitim ve Bilim, 44(199), 415-431.
• Briggs, M., Fleischhacker, S., & Mueller, C. G. (2010). Position of the American dietetic association, school nutrition association, and society for nutrition education: Comprehensive school nutrition services. Journal of Nutrition Education and Behavior, 42(6), 360-371.
• Bruening, M., Perkins, S., & Udarbe, A. (2022). Academy of Nutrition and Dietetics: Revised 2022 standards of practice and standards of professional performance for registered dietitian nutritionists (competent, proficient, and expert) in public health and community nutrition. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 122(9), 1744-1763.
• Carrad, A., Smits, R., Charlton, K., Rose, N., & Reeve, B. (2023). The role of Australian civil society organisations in food system governance: Opportunities for collaboration in dietetics practice. Journal of Human Nutrition and Dietetics. https://doi.org/10.1111/jhn.13195
• Centers for Disease Control and Prevention. (2022). Growth charts. https://www.cdc.gov/growthcharts/index.htm (July, 2023).
• Centers for Disease Control and Prevention. (2023). 10 essential public health services https://www.cdc.gov/publichealthgateway/publichealthservices/essentialhealthservices.html (July, 2023).
• Chilufya, W., Smit-Mwanamwenge, M., & Botoman Phiri, E. (2014). The role of civil society in spotlighting nutrition. https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/handle/20.500.12413/4411
• Chin, J. H., You, J. S., & Chang, K. J. (2012). Comparison of role conflict, self-efficacy, job satisfaction, and job involvement between nutrition teachers and dietitians at School Food Service in Incheon Metropolitan City-Focusing on the interactions between nutrition teachers and dietitians. Korean Journal of Nutrition, 45(1), 64-79.
• Clark, H., Coll-Seck, A. M., Banerjee, A., Peterson, S., Dalglish, S. L., Ameratunga, S., ... & Costello, A. (2020). A future for the world's children? A WHO–UNICEF–Lancet Commission. The Lancet, 395(10224), 605-658.
• Çelik, Z. (2016). Gıda toplulukları ve aracısız ürün ağı analizi. Meyve Bilimi, 1, 26-32. Çilhoroz, Y., & Uğurluoğlu, Ö. (2020). Sağlık hizmetlerinde SWOT analizi’nin kullanımı üzerine yürütülen çalışmaların incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 218-228.
• da Silveira Correa, R., Rockett, F. C., Rocha, P. B., Lima daSilva, V., & Oliveira, V. R. (2017). The role of the nutritionist in the National School Food Program in the southern region of Brazil. Ciência & Saúde Coletiva, 22(2), 563-574.
• Davis, J., Nikah, K., Asigbee, F. M., Landry, M. J., Vandyousefi, S., Ghaddar, R., ... & Pérez, A. (2019). Design and participant characteristics of TX sprouts: A school-based cluster randomized gardening, nutrition, and cooking intervention. Contemporary Clinical Trials, 85, 105834.
• Dissen, A., & Crowell, T. (2022). We are what we eat: Assessing the use of a documentary film as an educational tool to change students’ nutritional attitudes and behaviors. American Journal of Lifestyle Medicine, 16(2), 241-250.
• Florencio, C. A. (2001). Rights‐based food and nutrition perspective: 21st century challenge for dietetics. Journal of Human Nutrition and Dietetics, 14(3), 169-183. Gan, F. R., Cunanan, E., & Castro, R. (2019). Effectiveness of healthy foodie nutrition game application as reinforcement intervention to previous standard nutrition education of school-aged children: A randomized controlled trial. Journal of the ASEAN Federation of Endocrine Societies, 34(2), 144.
• Gezmen-Karadağ, M., Yildiran, H., Köksal, E., & Ertaş Öztürk, Y. (2019). School teachers’ awareness about national obesity prevention programs in Turkey. Ecology of Food and Nutrition, 58(5), 470-480.
• Giang, N. H., Phuong, N. M., & Van Diep, N. (2022). Special report: school meal program nutrition teacher/school dietitian at japanese school lunch a perspective from vietnamese dietitians No. 5 in a series. Asian Journal of Dietetics, 19, 3-4.
• Gouge, D. H., Lame, M. L., Stock, T. W., Rose, L. F., Hurley, J. A., Lerman, D. L., ... & Green, T. A. (2023). Improving environmental health in schools. Current Problems in Pediatric and Adolescent Health Care, 101407. Gürler, G., & Bozlu, B. (2022). Ekolojik habitus bağlamında gıda toplulukları üzerine bir alan araştırması. Journal of Economy Culture and Society, (65), 181-201.
• Han, S. M., & Heo, Y. R. (2016). Changes of prevalence of food allergy in elementary school student and perception of it in school nutritionist in Korea, 1995~ 2015. Journal of Nutrition and Health, 49(1), 8-17.
• Her, E. S., Yang, H. L., Yoon, H. S., & Lee, K. H. (2002). Nutritional education status and recognition of the importance of elementary school dietitians in the Gyeongnam area. Korean Journal of Community Nutrition, 781-793. Irmak, A. Y., & Çelikkalp, Ü. (2022). Okul temelli ergen sağlığı tarama programı sonuçları. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 16(2), 255-264.
• İşman, A., & Aka, D. (2021). Covid-19 sürecince sivil toplum kuruluşlarının hizmet kalitesi üzerine bir araştırma: Türk Kızılay’ı örneği. In İşman, A., Özgür, A.Z., Adıgüzel, Y., Öztunç, M. (Eds). İletişim Çalışmaları 2021. (pp 54-80). İstanbul: Eğitim Yayınevi.
• Jacob, C. M., Hardy-Johnson, P. L., Inskip, H. M., Morris, T., Parsons, C. M., Barrett, M., ... & Baird, J. (2021). A systematic review and meta-analysis of school-based interventions with health education to reduce body mass index in adolescents aged 10 to 19 years. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 18, 1-22.
• Jacob, R., Motard-Bélanger, A., Provencher, V., Fernandez, M. A., Gayraud, H., & Drapeau, V. (2019). Influence of cooking workshops on cooking skills and knowledge among children attending summer day camps. Canadian Journal of Dietetic Practice and Research, 81(2), 86-90.
• Kim, G. M., & Lee, Y. H. (2003). A study on nutrition management of dietitian for school lunch program in Seoul and Incheon provinces. Journal of the Korean Dietetic Association, 57-70.
• Lang, T. (2022). UK food policy: implications for nutritionists. Proceedings of the Nutrition Society, 81(2), 176-189.
• Liu, Z., Xu, H. M., Wen, L. M., Peng, Y. Z., Lin, L. Z., Zhou, S., ... & Wang, H. J. (2019). A systematic review and meta-analysis of the overall effects of school-based obesity prevention interventions and effect differences by intervention components. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 16(1), 1-12.
• Madalı, B., Dikmen, D., & Piyal, B. (2017). Beslenme bilgi düzeyinin değerlendirilmesinde sağlık okuryazarlığı yeterli mi?. Beslenme ve Diyet Dergisi, 45(2), 153-160.
• Merdol, T. K. (2016). Beslenme ve diyetetik biliminin dünü, bugünü ve geleceği. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-5. Minnesota Department of Health. (2019). Public health interventions: Applications for public health nursing practice (2nd ed.). https://www.health.state.mn.us/communities/practice/research/phncouncil/wheel.html
• Muslu, M. (2021a). Sağlığın geliştirilmesi ve hastalıkların önlenmesinde okul temelli beslenme ve sağlık uygulamaları. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1) Ek Sayı 1, 418-429.
• Muslu, M. (2021b). Sürdürülebilir iş sağlığı ve iletişimi için kurumsal beslenme danışmanlığının geliştirilmesi: bir kurumda uygulama örneği. 3rd International Harran Health Sciences Congress Proceedings book, 82-90.
• Muslu, M. (2023). Öğrencilerde akademik başarının arttırılmasında masanın dört ayağı; beslenme, uyku, fiziksel aktivite ve sosyal yaşam. Current Perspectives on Health Sciences, 4(1), 17-25.
• Muslu, M., Ersü, D. Ö., Erdoğan, B. N., & Yanık, M. (2020). Tirajı yüksek olan beş ulusal gazetenin sağlık ve beslenme haberlerinin incelenmesi. Sağlık Bilimleri Dergisi, 29(3), 154-160.
• Muslu, M., & Gözübek, Ç. (2023). Üniversite sınavına hazırlanan lise öğrencilerine yönelik infografik beslenme e-rehberi. Akademisyen Kitabevi. https://doi.org/10.37609/akya.2531
• Neyzi, O., Günöz, H., Furman, A., Bundak, R., Gökçay, G., & Darendeliler, F. (2008). Türk çocuklarında vücut ağırlığı, boy uzunluğu, baş çevresi ve vücut kitle indeksi referans değerleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 51(1), 1-14.
• Park, E. J., & Kim, K. N. (2002). Job achievement and job satisfaction of dietitian in elementary school. Journal of the Korean Dietetic Association, 163-174.
• Pekcan, G. (2008). Beslenme durumunun saptanmasi. In Baysal, A., Aksoy, M., Besler, H.T., Bozkurt, N., Keçecioğlu, S., Mercanlığil, S.M., Merdol, T.K., Pekcan, G., Yıldız E. (Eds) Diyet El Kitabi, (pp 67-141). Ankara: Hatipoğlu Yayınevi.
• Public Health Foundation. (2023). Core competencies for public health professionals: domains. http://www.phf.org/programs/corecompetencies/Pages/Core_Competencies_Domains.aspx (July, 2023).
• Resmi Gazete. (2014). Sağlık meslek mensupları ile sağlık hizmetlerinde çalışan diğer meslek mensuplarının iş ve görev tanımlarına dair yönetmelik. Resmî Gazete Sayısı: 29007
• Rose, M. S. (1912). The training of the school dietitian. The Psychological Clinic, 6(2), 52-55.
• Roseman, M. G., Riddell, M. C., & McGee, J. J. (2020). Kindergarten to 12th grade school-based nutrition interventions: putting past recommendations into practice. Journal of Nutrition Education and Behavior, 52(8), 808-820.
• Simkovich, S. M., Foeller, M. E., Tunçalp, Ö., Papageorghiou, A., & Checkley, W. (2023). Integrating non-communicable disease prevention and control into maternal and child health programmes. BMJ, 381, e071072.
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (2016). Pansiyonlu okullar için beslenme hizmetleri rehberi. Ankara. T.C. Sağlık Bakanlığı. (2020). Toplu beslenme sistemleri (toplu tüketim yerleri) için ulusal menü planlama ve uygulama rehberi. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1184. Ankara. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. (2023). Yayınlarımız, Rehberler. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/?option=com_sppagebuilder&view=page&id=63 (July, 2023).
• T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Daire Başkanlığı. (2023). Okul sağlığı. https://hsgmdestek.saglik.gov.tr/tr/okul-sagligi (July, 2023).
• The American Dietetic Association. (1985). A new look at the profession of dietetics, report of the 1984 study commission on dietetics. Chicago.
• Türkiye Beslenme Rehberi. (2022). Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı Yayın No:1031, Ankara 2022. Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). İstatistiklerle çocuk, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Cocuk-2022-49674 (July, 2023).
• Walczak, M., & Krasowska-Walczak, G. (2015). Dietetyk na rynku usług medycznych w Polsce i wybranych krajach. Public Health Management/Zdrowie Publiczne i Zarzadzanie, 13(2), 204-215.
• Wassef, J., Champagne, F., & Farand, L. (2022). Nutritionists as policy advocates: the case of obesity prevention in Quebec, Canada. Public Health Nutrition, 25(7), 2011-2024.
• Welker, E., Lott, M., & Story, M. (2016). The school food environment and obesity prevention: progress over the last decade. Current Obesity Reports, 5, 145-155.
• Wong, Y., & Chang, Y. J. (2012). The practices and needs of dietitian in school lunch program in Taiwan. Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition, 21(1), 134-138.
• World Health Organization. (2022). WHO European regional obesity report 2022. World Health Organization. Regional Office for Europe.
• World Health Organization. (2023a). Child health https://www.who.int/health-topics/child-health#tab=tab_1 (July, 2023).
• World Health Organization. (2023b). Child growth standards. https://www.who.int/tools/child-growth-standards (July, 2023).
• Zahr, R., & Sibeko, L. (2017). Influence of a school-based cooking course on students’ food preferences, cooking skills, and confidence. Canadian Journal of Dietetic Practice and Research, 78(1), 37-41.