Ekonomik ve Demografik Faktörlerin Hanehalkı Tasarruf Davranışı Üzerindeki Etkileri

Yıl 2023, Cilt: 2023 Sayı: 1, 48 - 60, 30.04.2023

Mehmet Çağrı Gözen

https://doi.org/10.56337/sbm.1206804

Öz

Hanehalkı tasarruflarının yeterli düzeyde ve istikrarlı olması yurtiçi yatırımların arzu edilen şekilde sürdürülebilmesine katkı sağlamaktadır. Bu sebepten dolayı, yurtiçi tasarruflar olarak da adlandırılan hanehalkı tasarruflarının sürdürülebilir büyüme ve kalkınma politikalarının güçlü bir şekilde uygulanabilmesinde anahtar bir rolü vardır. Yurtiçi tasarruflar bir taraftan iktisadi büyüme, istihdam ve yatırım gibi makroekonomik değişkenler üzerinde önemli etkilere sahipken diğer taraftan bu makroekonomik değişkenlere ilave olarak faiz oranı ve fiyatlar genel seviyesi gibi değişkenler de hanehalkının ekonomik durumunu etkilediği için tasarruf davranışı üzerinde etki yaratabilmektedir. Hanehalkının içinde bulunduğu iktisadi durumun dışında demografik özellikleri de tasarruf davranışını belirlemektedir. Hanehalklarının tasarruf davranışının daha sağlıklı bir şekilde analiz edilebilmesi için iktisadi ve demografik değişkenlerin değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu sebepten dolayı bu çalışmada sürdürülebilir büyüme ve kalkınma için önemli bir role sahip olan hanehalkı tasarruflarını etkileyen demografik ve iktisadi faktörlerin Türkiye’de hanehalkı tasarruf davranışı üzerindeki etkileri birlikte analiz edilmiştir. Çalışma modelde kullanılan bağımsız değişkenlerin tasarruf yapma davranışını etkileyen ihtimalleri ortaya koyması açısından önemli sonuçlar ortaya koymaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2019 yılında yapılan Hanehalkı Bütçe Anketi verileri kullanılarak yapılan bu çalışmada lojistik regresyon modelinden faydalanılmıştır. Elde edilen sonuçlar farklı değişkenler için Sürekli Gelir Hipotezi, Mutlak Gelir Hipotezi ve İhtiyat Güdüsü ile Tasarruf Hipotezi’ni kısmen destekler niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Hanehalkı Tasarrufları, Hanehalkı Bütçe Anketi, Lojistik Regresyon, Demografik ve Ekonomik Faktörler

Effects of Economic and Demographic Factors on Household Saving Behaviour

Öz

Sufficient and stable household savings significantly contribute to sustainable domestic savings as desired. For this reason, household savings, also called domestic savings, are crucial in vigorously implementing sustainable growth and development policies. While domestic savings have important effects on macroeconomic variables, on the other hand, macroeconomic variables also have important effects on saving behaviour since they impact households’ economic situations. Aside from the economic situation of households, demographic situations also determine saving behaviour. In order to analyze the saving behavior of households in a healthier way, economic and demographic variables should be evaluated. Thus, in this study, demographic and economic factors affecting household savings, having an essential role in sustainable growth and development, on household saving behavior in Turkey were analyzed. The study reveals important results in terms of revealing the possibilities that affect the saving behavior of the independent variables used in the model. The logistic regression model is utilized in this study, using data from the Household Budget Survey conducted by the Turkish Statistical Institute in 2019. Results from the analysis partially support the validity of the Permanent Income Hypothesis, Absolute Income Hypothesis and Precautionary Saving Hypothesis.

Anahtar Kelimeler

Household Savings, Household Budget Survey, Logistic Regression, Demographic and Economic Factors.

Kaynakça

• Ayla, D. & Kızıltan, A. (2018). Türkiye’de Enflasyon, Tüketim ve Tasarruf İlişkisinin Ekonometrik Analizi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 13-41.
• Çolak, Ö. F. & Öztürkler, H. (2012). Tasarrufun Belirleyicileri: Küresel Tasarruf Eğiliminde Değişim ve Türkiye’de Hanehalkı Tasarruf Eğiliminin Analizi. Bankacılar Dergisi, 82, 3-44.
• Barış, S. & Uzay, N. (2015). Yurtiçi Tasarruflar ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (46), 119-151.
• Ceritoğlu, E. & Eren, O. (2014). The Effects of Demographic and Social Changes on Household Savings in Turkey. Central Bank Review, 14(3).
• Duesenberry, J. S. (1949). Income, Saving, and the Theory of Consumer Behavior.
• Feldstein, M. (1974). Social Security, Induced Retirement, and Aggregate Capital Accumulation. Journal of Political Economy, 82(5), 905-926.
• Fisher, I. (1930). The Theory of Interest. MacMillan, New York.
• Friedman, M. (1957). A Theory of the Consumption Function. Princeton University Press, Princeton.
• Hall, R. E. (1978). Stochastic Implications of the Life Cycle-Permanent Income Hypothesis: Theory and Evidence, Journal of Political Economy. 86, 971-987.
• Hayek, F. A. (1932), A Note on the Development of the Doctrine of Forced Saving. Quarterly Journal of Economics, Vol.47, No:1.
• Çebi Karaaslan, K., Oktay, E. & Alkan, Ö. (2022). Determinants of Household Saving Behaviour in Turkey. Sosyoekonomi, 30(51), 71-90.
• Durgun Kaygısız, A., Göze Kaya, D. & Kösekahyaoğlu, L. (2016). Türkiye’de Tasarruf, Yatırım, Cari Açık ve Büyüme: 1980-2014 Dönemi Üzerine Bir Nedensellik İlişkisi Analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 273-300.
• Keynes, J. M. (1937). The General Theory of Employment. The Quarterly Journal of Economics, 51(2), 209-223.
• Ayvaz Kızılgöl, Ö. & İpek, E. (2019). Türkiye’de Hanehalkı Tasarruf Davranışının Analizi. İzmir İktisat Dergisi, 34(3), 331-344.
• Laibson, D. (1997). Golden Eggs and Hyperbolic Discounting. The Quarterly Journal of Economics, 112(2), 443-478.
• Leland, H. E. (1968). Saving and Uncertainty: The Precautionary Demand for Saving. Quarterly Journal of Economics, Vol. 82. No:3.
• Modigliani, F. & Brumberg, R. H. (1954). Utility Analysis and the Consumption Function: An Interpretation of Cross-Section Data, Post-Keynesian Economics, Rutgers University Press, New Jersey.
• Öksüz Narinç, N. & Küçükönder, H. (2020). Hanehalkı Tasarruf Tercihlerinin Ardışık Logit Modelle Belirlenmesi: Türkiye Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1554-1572.
• Öztürk, N. (2019). Finansal Altın ve Yurtiçi Tasarruflar Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırmaları Dergisi, 3(7), 1-15.
• Pigou, A. C. (1943). The Classical Stationary State. The Economic Journal, 53(212), 343-351.
• Ramsey, F. P. (1928). A Mathematical Theory of Saving. The Economic Journal, Vol:38, No:152.
• Smith, A. (1863). An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, New Edition, Revised, Corrected and Improved.
• Beyaz Sipahi, B. (2021). Hanehalkı Tasarruf Oranının Ekonomik ve Demografik Belirleyicileri: GMM Yaklaşımı. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 16(61), 248-263.
• Şengür, M. & Taban, S. (2016). Gelir Dağılımı-Tasarruf İlişkisi: Türkiye’de Hanehalkı Gelir Türünün Tasarruflar Üzerindeki Etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 49-71.
• Şengür, M. & Taban, S. (2016). Türkiye’de Hanehalkı Tasarruflarının Gelir Dışındaki Belirleyicileri. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(1).
• Yıldırım, Z. & Üçdoğruk, Ş. (2021). Dilim Regresyon Yöntemiyle Türkiye'de Hanehalkı Tasarruf Eğilimi Araştırması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(2), 523-550.
• Zengin, S., Yüksel, S. & Kartal, M. T. (2018). Türkiye'deki Düşük Hanehalkı Tasarrufuna Neden Olan Faktörlerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 13(49), 86-100.
• Wan, J. (2011). Bubbly Saving, Fukuoka University Japon. Center For Advanced Economic Study (CAES) Working Paper Series. WP-2011-010.