Çocuğu Hastanede Yatan Ebeveynlerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 3, 129 - 136, 30.12.2020

Diler Yılmaz

https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.773332

Cited By: 5

Öz

Giriş: Çocuklarda akılcı ilaç kullanımı uygulamalarındaki aksaklıklar tüm dünyada, özellikle de gelişmekte olan ülkelerde önemli sağlık sorunları arasında yer almaktadır.
Amaç: Bu araştırma, çocuğu hastanede yatan ebeveynlerin akılcı ilaç kullanımına yönelik ebeveyn tutumlarının belirlenmesi amacıyla planlanmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı tipte yapılan araştırmanın örneklemini, bir ilçe devlet hastanesinin çocuk servisinde tedavi gören çocuğu olan, çalışmaya katılmayı kabul eden 156 ebeveyn oluşturdu. Veriler Ebeveyn Tanıtıcı Bilgi Formu ve Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeği (AİKYETÖ) kullanılarak elde edildi. Değerlendirmede tanımlayıcı istatistikler, Kolmogorov-Smirnov testi, Mann-Whitney U testi, Kruskal Wallis testi kullanıldı.
Bulgular: Ebeveynlerin AİKYETÖ toplam puanları (165,57 ± 26,82), akılcı ilaç kullanımına yönelik tutumlarının yüksek olduğunu göstermekte idi. Çalışmamızda ebeveynlerin aile tipinin akılcı ilaç kullanım puanını istatistiksel olarak anlamlı düzeyde etkilediği; çekirdek ailede yaşayanların akılcı ilaç kullanımına yönelik tutumlarının daha olumlu olduğu belirlendi.
Sonuç: Araştırmadan elde edilen bulgular, ebeveynlerin akılcı ilaç kullanım düzeyinin yüksek olduğunu, ebeveynlerin en sık yaptıkları ilaç kullanım hatalarının evde ilaç bulundurma ve reçetesiz ilaç kullanımı olduğunu göstermektedir. Bu doğrultuda ebeveynlerin akılcı ilaç kullanımına ilişkin farkındalıklarının artmasını sağlayacak; akılcı ilaç kullanım davranışlarını kazandıracak eğitim, rehberlik ve danışmanlık programlarının yürütülmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akılcı ilaç kullanımı, çocuk, ebeveyn, hemşire, tutum

The Determination of Attitudes of Parents, Whose Child is Hospitalized, towards Rational Drug Use

Öz

Introduction: Problems in rational drug use in children are among important health problems worldwide, especially in developing countries.
Aim: This study was planned to determine the parental attitudes towards rational drug use of the parents whose children were hospitalized.
Methods: The sample of the study, which was conducted in a descriptive design, was comprised of 156 voluntary parents whose children is hospitalized in the child unit of a district public hospital. The data were collected through the Parent Information Form and the Parental Attitude Scale towards Rational Drug Use. Descriptive statistics, Kolmogorov-Smirnov test, Mann-Whitney U Test, Kruskal Wallis Test were used in the analysis.
Results: Based on the Parental Attitude Scale towards Rational AIKIET total scores (165.57 ± 26.82) showed that their attitudes towards rational drug use were high. In our study, it was determined that the family types of the parents statistically significantly affected on rational drug use score, wherein those living in a nuclear family had positive attitudes concerning the rational drug use (p<0.05).
Conclusion: The findings of the study show that the rational drug use level of the parents is high, and the most common drug use mistakes by parents are the possession of drugs at home and the use of non-prescription drugs. In this context, it can be suggested that training, guidance, and counselling programs should be organized in order to increase the awareness levels and improving the drug use attitudes of the parents, which is one of the responsible parties. 

Anahtar Kelimeler

Attitude, child, nurse, parent, rational drug use

Kaynakça

• Akıcı, N., ve Başaran, N.F. (2015). Çocuklarda akılcı ilaç kullanımı. Turkiye Klinikleri J Pharmacol-Special Topics, 3(1), 50-6.
• Akılcı İlaç Kullanımı Ulusal Eylem Planı 2014-2017. (2014). Sağlık Bakanlığı. Erişim adresi (24.05.2020): http://www.akilciilac.gov.tr/wp-content/uploads/2014/11/aik-ulusal-eylem-plani.pdf
• Allegaert, K. (2018). Rational Use of Medicines in Neonates: Current Observations, Areas for Research and Perspectives. Healthcare, 6(3), 115.
• Bükülmez, A. (2017). Çocuklarda akılcı ilaç kullanımı. Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics, 8(3), 210-4.
• Çalışır, Ö. (2019). Hastaneye yatan çocukların annelerinin akılcı ilaç kullanımına ilişkin tutumlarının belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Nevşehir.
• Çelebi, A. (2018). Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi. (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Çınar, A.S. (2018). Pınarhisar’da beş yaş altı çocuğu olan annelerin akılcı ilaç kullanım durumu ve etkileyen etmenler. (Yüksek Lisans Tezi). Kırklareli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kırklareli.
• Çiftçi, B., ve Aksoy, M. (2017). Çocuklarda akılcı ilaç kullanımı ve hemşirelerin sorumlulukları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 191-194.
• Deniz, S., Oguzoncul, A.F., & Bentli, R. (2018). Evaluation of drug use habits and rational drug use of persons registered to primary health care. Med Science, 7(4), 930-4.
• Dinç, A.B., Bireller, E.S., Şahin, E., Ergen, A., ve Çakmakoğlu, B. (2016). Antibiyotiklerin akılcı kullanımının ebeveynler üzerinde araştırılması. Deneysel Tıp Dergisi, 6(12), 33-44.
• Durhasan Tutuk, E. (2015). 0-12 yaş çocuğu olan annelerin akılcı ilaç kullanımlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Ekenler, Ş. ve Koçoğlu, D. (2016). Bireylerin akılcı ilaç kullanımıyla ilgili bilgi ve uygulamaları. Journal of Hacettepe University Faculty of Nursing, 3(3), 44-55.
• Executive Board, 118. (‎2006)‎. Rational use of medicines: progress in implementing the WHO medicines strategy: report by the Secretariat. World Health Organization. Erişim adresi (14.03.2020): https://apps.who.int/iris/handle/10665/21525
• Holloway, K., & Van Dijk, L. (2011). The World Medicines Situation 2011-Rational use of medicines. World Health Organization (WHO), Geneva. WHO/EMP/MIE/2011.2.2.
• Kolukısa, T. (2020). Hastanede Çocuğu Yatan Annelerin Çocuklarda Akılcı İlaç Kullanımı İle İlgili Bilgi Durumlarının Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Karabük.
• Maniero, H.K., Martins, A.A., Melo, A.C., Paz, L., Schraiber, R.B., & Galato, D. (2018). Use of drugs in children aged zero to five years old in Tubarão, Santa Catarina, Brazil. Uso de medicamentos em crianças de zero a cinco anos de idade residentes no municípıo de Tubarão, Santa Catarina. Revista Paulista de Pediatria : Orgao Oficial da Sociedade de Pediatria de Sao Paulo, 36(4), 437-44. doi: 10.1590/1984-0462/;2018;36;4;00008
• Mukattash, T.L., ALGhzawi, N.Y., Abu Farha, R.K., Jarab, A.S., Hämeen-Anttila, K., Vainio, K., & Gammoh, O.S. (2018). An audit on parental attitudes towards medicines used in children. Saudi Pharmaceutical Journal: SPJ : The Official Publication of the Saudi Pharmaceutical Society, 26(1), 133–137. doi: 10.1016/j.jsps.2017.10.001
• Nadeshkumar, A., Sathiadas, G., Pathmeswaran, A., & Ranganathan, S.S. (2019). Prescribing, dispensing and administration indicators to describe rational use of oral dosage forms of medicines given to children. WHO South-East Asia Journal of Public Health, 8(1), 42-9.
• Pınar, N., Karataş, Y., Bozdemir, N., ve İlker, Ü. (2013). Adana ilindeki insanların ilaç kullanım alışkanlıkları. TAF Prev Med Bull, 12(6), 636-639.
• Sağır, M., ve Parlakpınar, H. (2014). Akılcı İlaç Kullanımı. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 32-35.
• Schrier, L., Hadjipanayis, A., Stiris, T., Ross-Russell, R.I., Valiulis, A., Turner, M.A., …van den Anker, J. (2020). Off-label use of medicines in neonates, infants, children, and adolescents: a joint policy statement by the European Academy of Paediatrics and the European society for Developmental Perinatal and Pediatric Pharmacology. European Journal of Pediatrics, 179(5), 839–847. doi: 10.1007/s00431-019-03556-9
• Tosun, N., Tosun, M., ve Gökalp, Y. (2018). İkinci basamak sağlık kurumuna başvuran hastaların akılcı ilaç kullanım durumlarının belirlenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science, 5(27), 370-385.
• Ulupınar, S., ve Akıcı, A. (2015). Hemşirelik Uygulamalarında Akılcı İlaç Kullanımı. Turkiye Klinikleri J Pharmacol-Special Topics, 3(1), 84-93.
• Utli, H., ve Turan, M. (2020). 0-12 Yaş Arası Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 36(2), 87-95.
• Wang, J., Sheng, Y, Ni, J., Zhu, J., Zhou, Z., Liu, T., Zhang, X., … Zhao, Q. (2019). Shanghai parents’ perception and attitude towards the use of antibiotics on children: a cross-sectional study. Infection and Drug Resistance, 12, 3259-3267. doi: 10.2147/IDR.S219287
• World Health Organization (WHO). (‎2002)‎. Promoting rational use of medicines: core components. World Health Organization. https://apps.who.int/iris/handle/10665/67438
• Yeniçeri, Ş. (2019). Çocuk acil hastaları ebeveynlerinin akılcı ilaç kullanımı ve yetişkin sağlık okuryazarlığı. (Yüksek Lisans Tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tokat
• Yewale, V.N., & Dharmapalan, D. (2012). Promoting appropriate use of drugs in children. International Journal of Pediatrics, 906570. doi: 10.1155/2012/906570
• Yılmaz, F., Arıkan, D., Baklacı, Ö., Bilmez, A., ve Bülbül, D. (2013). 0-2 Yaş dönem çocuğu olan annelerin oral ilaç kullanım davranışlarının incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 16(2), 82-8.