Öğrencilerin İş Kazası Geçirme Durumlarına Göre Kesici-Delici Tıbbi Aletleri Güvenli Kullanmalarına Yönelik Tutumlarının Değerlendirilmesi: Bir Meslek Yüksekokulu Örneği

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 3, 151 - 158, 30.12.2020

Şemsi Nur Karabela Yasemin Durdu Nesibe Şimşekoğlu Kürşad Baydili

https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.799346

Cited By: 1

Öz

Giriş: Kesici delici alet yaralanmaları, sağlık kuruluşlarında en çok görülen iş kazası türlerinden biridir. Sağlık alanında eğitim gören öğrencilerin, uygulama dersleri ve yaz stajı uygulamaları da çoğunlukla sağlık kuruluşlarında gerçekleştirilmektedir. Sağlık alanında eğitim alan öğrenciler de sağlık personelleri gibi kesici delici alet yaralanmalarına maruz kalabilmektedir.
Amaç: Bu çalışmada, sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin iş kazası geçirme durumlarına göre kesici-delici tıbbi aletleri güvenli kullanmalarına yönelik tutumlarının değerlendirilmesi amaçlandı.
Yöntem: Araştırmanın örneklemini, 2018-2020 yılları arasında Hamidiye Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulunda öğrenim gören toplam 565 öğrenci oluşturmuştur. Veriler, Kişisel Bilgi Formu ve Sağlık Çalışanlarının Kesici-Delici Tıbbi Aletleri Güvenli Kullanıma Yönelik Tutum Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde IBM SPSS Version 25 (Armonk, NY: IBM Corp) paket programı kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırmaya katılan öğrencilerin %71,2’si kadın ve %73,8’i ikinci sınıf öğrencisidir. Öğrencilerin %6,9’unun (n=39) iş kazası geçirdiği ve iş kazası geçiren öğrencilerin %74,4’ünün (n=29) kesici delici alet yaralanmasına maruz kaldığı saptanmıştır. İş kazası geçiren ve geçirmeyen öğrenciler arasında Kesici-Delici Tıbbi Aletleri Güvenli Kullanıma Yönelik Tutum Ölçeği toplam puanları açısından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuş ve bu farkın iş kazası geçiren öğrencilerin puanlarının geçirmeyenlere göre daha yüksek olmasından kaynaklandığı tespit edilmiştir (p<0,001). Ayrıca tutum ölçeği puanlarının sınıflara göre farklılık gösterdiği ve bu farkın 2.sınıf öğrencileri puanlarının 1.sınıf öğrencilerinden daha yüksek olmasından kaynaklandığı saptanmıştır (p<0,001). Cinsiyete göre tutum ölçeğinin duyuşsal alt boyutu puanlarının erkeklerde kadınlara göre anlamlı derecede daha yüksek olduğu bulunmuştur (p=0,016).
Sonuç: Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; öğrenciler arasında kesici-delici alet yaralanmalarının en fazla görülen iş kazaları olduğu, iş kazası geçiren öğrenciler ile ikinci sınıftaki öğrencilerin kesici-delici tıbbi aletleri güvenli kullanıma yönelik daha olumlu tutuma sahip olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Kesici yaralanmalar, mesleki kazalar, sağlık meslek okulu öğrencileri, tutum

Destekleyen Kurum

Yok

The Evaluation of Students' Attitudes towards Safe Use of Medical Sharp Objects associated with Occupational Accidents: Example of Vocational School

Öz

Introduction: Sharp object injuries are among the most common types of occupational accidents occurring in health institutions. Practical courses and summer internship practices of health sciences students are mostly carried out at health institutions. Students in health sciences like healthcare personnel can also be exposed to sharp object injuries.
Aim: This study aimed to evaluate health services vocational school students' attitudes towards the safe use of sharp medical objects according to their occupational accidents.
Methods: The study sample consisted of 565 students studying at Hamidiye Health Services Vocational School between 2018 and 2020. The data were collected using the Personal Information Survey and the Attitude Scale for Safe Use of Medical Sharp Objects. IBM SPSS Version 25 (Armonk, NY: IBM Corp) package program was used to analyze the data.
Results: More than seventy percent (71.2%) of the students participating in the study were women, and 73.8% were second-grade students. The study found that 6.9% (n = 39) of the students had an occupational accident, and 74.4% (n = 29) of the students with a history of the occupational accident reported exposure to sharp objects injuries. A statistically significant difference was found between the attitude scores of the students who had an occupational accident and did not have. The students who had occupational accidents obtained higher scores from the scale than those who did not (p < 0.001). Besides, the study found that the attitude scale scores differ in terms of the grade of students. The scores of the second-grade students were higher than the first-grade students (p < 0.001). The study found statistically significant differences between affective subscale scores of the attitude scale in terms of gender. This subscale scores were significantly higher in men than in women (p = 0.016).
Conclusion: According to the research results, sharp object injuries are the most common occupational accidents among students. Students having had an occupational accident and second-grade students have a more positive attitude towards the safe use of sharp medical objects.

Anahtar Kelimeler

Attitude, health occupations students, occupational accidents, sharps injuries

Kaynakça

• Akkaya, S., Şengöz, G., Pehlivanoğlu, F., Güngör Özdemir, E., ve Akkaya Tek, Ş. (2014). Kesici ve delici alet yaralanmalarıyla ilgili anket sonuçlarının değerlendirilmesi. Klimik Dergisi, 27(3), 95–98.
• Altiok, M., Kuyurtar, F., Kara, S., ve Erdo, S. (2015). Sağlık çalışanlarının delici kesici aletlerle yaralanma deneyimleri ve yaralanmaya yönelik alınan önlemler, 26(2), 65–72.
• Balkır, Z.G. (2012). İş sağlığı ve güvenliği hakkının korunması: İşverenin iş sağlığı ve güvenliği organizasyonu. Sosyal Güvenlik Dergisi (SGD), 2(1), 56-91.
• Büyük Tural, E., Rizalar, S., Yüksel, P., ve Tetik Yüksel, V. (2016). Öğrencilerin delici kesici aletlerle yaralanma deneyimleri ve bu konuda uygulama alanında yapılan eğitimin bilgi düzeylerine etkisi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 167–178.
• Çiçek, Ş.G., Tekin, A., Gürbüz, Y., Tütüncü, E.E., Sevinç, G., Kuzi, S., ... Şencan, İ. (2019). Retrospective investigation of 9 years of data on needlestick and sharps injuries: Effect of a hospital infection control committee. American Journal of Infection Control, 47(2), 186–190. doi: 10.1016/j.ajic.2018.07.015
• Çolak, M. (2005). Sosyal sigortalar ve iş hukuku uygulama rehberi. Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• Davas, A., Türk, M., ve Yüksel, M. (2017). Çalışma koşulları ı̇le ı̇ş kazaları arasındakı̇ ı̇lı̇şkı̇sı̇: bı̇r hastane örneğı̇. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi (MSG), 16(60-61), 67-75.
• Erginel, N., ve Toptancı, Ş. (2017). İş kazası verilerinin olasılık dağılımları ile modellenmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5, 201-212.
• Gücük, M., Selma, K., Yolsal, N., ve Yakut, I. Ö. (2012). İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Kliniği çalışanlarında kesici delici alet yaralanmaları. Hastane enfeksiyonları dergisi, 6, 72–81.
• Kaya, Ş., Baysal, B., Eşkazan Emre, A., ve Çolak, H. (2012). Diyarbakır Eğitim Araştırma Hastanesi sağlık çalışanlarında kesici delici alet yaralanmalarının değerlendirilmesi. Viral Hepatit Dergisi, 18(2), 107–110. doi: 10.4274/Vhd.08370
• Kaysi, F. (2017). Meslek Yüksekokul öğrenci̇leri̇ni̇n ı̇şyeri̇ uygulamalı eği̇ti̇m süreçleri̇ni̇n değerlendirilmesi. Kesit Akademi, 8(8), 266–280.
• Kuru, O. (1998). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ nın işçi sağlığı ve iş güvenliği politikaları ve çalışmaları.Kaynak Teknolojisi II. Ulusal Sempozyumu https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/Kaynak%20teknolojisi%20II.%20Ulusal%20Kongre%20Bildiriler%20Kitab%C4%B1s%C4%B1k%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r%C4%B1ld%C4%B1.pdf
• McCaughey, D., DelliFraine, J.L., McGhan, G., & Bruning, N.S. (2013). The negative effects of workplace injury and illness on workplace safety climate perceptions and health care worker outcomes. Safety Science, 51(1), 138–147. doi: 10.1016/j.ssci.2012.06.004
• Occupational Safety and Health Administration [OSHA], 2013. Globally harmonized system of classification and labelling of chemicals (GHS). United Nations Economic Commission for Europe (UNECE) 224, 2013. https://www.osha.gov/dsg/hazcom/ghsguideoct05.pdf
• Özyiğit, F., Küçük, A., Arıkan, İ., Altuntaş, Ö., Kumbasar, H., Fener, S., … Kahraman, B. (2014). Bir eğitim ve araştırma hastanesinde görev yapan sağlık çalışanlarının kesici-delici tıbbi aletleri güvenli kullanımına yönelik tutumları. Haseki Tip Bulteni, 52(3),168-171. doi: 10.4274/haseki.1710
• Patterson, J.M.M., Novak, C.B., Mackinnon, S.E., & Ellis, R.A. (2003). Needlestick injuries among medical students. American Journal of Infection Control, 31(4), 226–230. doi: 10.1067/mic.2003.44
• Raeissi, P., Omrani, A., Khosravizadeh, O., Mousavi, M., Kakemam, E., Sokhanvar, M., … Najafi, B. (2015). Occupational accidents among hospital staff pouran. In Vitro, 1, 167–172.
• Resmi Gazete (2006).16 Haziran 2006 tarihli 26200 sayılı, (Kanun Numarası: 5510) 510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu.Erişim adresi 15.02.2020): https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/05/20130515.htm
• Resmi Gazete (2012). 26.12.2012 tarihli 28509 sayılı, İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Tehlike Sınıfları Listesi Tebliği. Erişim adresi (20.10.2020): https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/12/20121226.htm
• Resmi Gazete (2013). 15.05.2013 tarihli 28648 sayılı, Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. Erişim adresi (20.08.2020): https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/06/20060616.htm
• Saleh, J.H., & Pendley, C.C. (2012). From learning from accidents to teaching about accident causation and prevention: Multidisciplinary education and safety literacy for all engineering students. Reliability Engineering & System Safety, 99, 105-113. doi: 10.1016/j.ress.2011.10.016
• Sari, N.D., Fincanci, M., Soysal, H.F., Demirkiran, N., Koyuncu, S., ve Özgün, Ö. (2014). Delici kesici alet yaralanmalarının bildirim sıklıǧı neyin göstergesi? Haseki Tip Bulteni, 52(2), 98–102. doi: 10.4274/Haseki.1304
• Sosyal Güvenlik Kurumu [SGK]. (2019). Türkiye Cumhuriyeti Sosyal Güvenlik Kurumu İstatistik Yıllıkları. Erişim adresi (29.08.2020): http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari.
• Sosyal Güvenlik Kurumu [SGK]. (2020). Türkiye Cumhuriyeti Sosyal Güvenlik Kurumu. Erişim adresi (27.08.2020): http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/emekli/is_kazasi_ve_meslek_hastaligi/is_kazasi
• Suliman, M., Al Qadire, M., Alazzam, M., Aloush, S., Alsaraireh, A., & Alsaraireh, F.A. (2018). Students nurses’ knowledge and prevalence of needle stick injury in Jordan. Nurse Education Today, 60(1), 23–27. doi:10.1016/j.nedt.2017.09.015
• Sünbül, A.M. (2011), Öğretim ilke ve yöntemleri. Konya: Eğitim Kitabevi, (5): (s. 75-76).
• Talas, M. S. (2009). Occupational exposure to blood and body fluids among Turkish nursing students during clinical practice training: Frequency of needlestick/sharp injuries and hepatitis B immunisation. Journal of Clinical Nursing, 18(10), 1394–1403.
• Uzunbayır, A.N. ve Esen, A. (2011). Sağlık çalışanlarının kesici-delici tıbbi aletleri güvenli kullanımına yönelik tutum ölçeği. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanları Derneği. 3. EKMUD Bilimsel Platformu. 1-5 Mart 2011, İstanbul
• Ünal, H. G., Yaman, K., ve Gök, A. (2008). Türkiye'de tarımsal iş kazaları ve meslek hastalıklarının maliyeti üzerine bir araştırma. Tarım Bilimleri Dergisi, 14 (4),428-435.
• Voide, C., Darling, K.E.A., Kenfak-Foguena, A., Erard, V., Cavassini, M., & Lazor-Blanchet, C. (2012). Underreporting of needlestick and sharps injuries among healthcare workers in a Swiss University Hospital. Swiss Medical Weekly, 142(2), 1–7. doi: 10.4414/smw.2012.13523
• Yazar, S., Yucetas, U., Ozkan, M., & Zulcan, S. (2016). Research regarding ınjuries to health workers by surgical and other potentially dangerous medical tools and precautions against such injuries. Istanbul Medical Journal, 17(1), 5–8. doi: 10.5152/imj.2016.15870