Türkiye’de Hemovijilans Hemşireliğinde Güncel Durum

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 51 - 54, 20.04.2023

Nurten Sütcü Çiçek

https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.1132401

Öz

Bu çalışmanın amacı, hemovijilans hemşireliğinin Türkiye’deki gelişim sürecini örnekleriyle açıklamaktır. Hemovijilans, kan bağış aşamasından başlayarak transfüzyon takibinin yapıldığı, bağış ve transfüzyon sürecinde yaşanan istenmeyen olay ve reaksiyonların izlendiği, kan transfüzyonun güvenliğinin artırılmasının hedeflendiği bir süreçtir. Hemovijilans hemşireliği; kan ve kan ürünleri transfüzyon kararının verilmesi ile transfüzyon takibinin yapıldığı süreçteki uygulamaların bütününü kapsamaktadır. Türkiye’de hemovijilans ile ilgili ilk çalışmalar 2004 yılında başlamıştır. 2014 yılında İstanbul Çekmece Bölgesinde 9 hastanede Transfüzyon Takip Hemşireleri belirlenmiştir. 2012-2014 yılları arasında Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülen “Türkiye’de Kan Tedarik Sisteminin Güçlendirilmesi Teknik Destek Projesi” kapsamında ulusal hemovijilans sisteminin oluşturulması adına çalışmalar yürütülmüştür. Bu çalışmalar neticesinde 2016 yılında yayınlanan Ulusal Hemovijilans Rehber’i ülkemizde hemovijilans adına yapılan en önemli gelişmedir. Ulusal Hemovijilans Rehberi ile birlikte hemovijilans hemşirelerinin görev, yetki ve sorumlulukları belirlenmiştir. Hemovijilans hemşireliğinin gelişimi ve profesyonellik yolunda ilerleyebilmesi için çalışmaların yapılarak literatüre kazandırılmasına ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik, kan transfüzyonu, Türkiye

Current Status of Haemovigilance Nursing in Turkey

Öz

The aim of this study is to explain the development process of haemovigilance nursing in Turkey with examples. Haemovigilance is a process in which transfusion follow-up is carried out starting from the blood donation stage, adverse events and reactions experienced during the donation and transfusion process are monitored, and it is aimed to increase the safety of blood transfusion. Haemovigilance nursing; it covers the whole of the applications in the process of making the decision of blood and blood products transfusion and transfusion follow-up. The first studies on haemovigilance in Turkey started in 2004. In 2014, Transfusion Follow-up Nursing was determined in nine hospitals in Istanbul Çekmece Region. Within the scope of the “Technical Assistance Project for Strengthening the Blood Supply System in Turkey” carried out by the Ministry of Health between 2012 and 2014, studies were carried out to establish a national haemovigilance system. Because of these studies, the National Haemovigilance Guide published in 2016 is the most important development in the name of haemovigilance in our country. The duties, authorities and responsibilities of haemovigilance nurses have been determined together with the National Haemovigilance Guide. In order for haemovigilance nursing to develop and advance on the path of professionalism, there is a need for studies to be carried out and brought to the literature.

Anahtar Kelimeler

Blood transfusion, nursing, Turkey

Kaynakça

• Çetin, T. (2017). Ülkemizde hemovijilansın durumu. 43. Ulusal Hematoloji Kongresi. 1-4 Kasım 2017. Antalya.
• Gün, R., Öz, S., ve Altundiş, M. (2019). Hemovijilans hemşireliği ve transfüzyon güvenliğine katkısı. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 76(4), 405-414. doi: 10.5505/TurkHijyen.2019.19970
• Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (2011, 19 Nisan). Resmi Gazete (Sayı: 27910). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110419-5.htm
• Karabela, N.Ş., Altungayular, S., ve Yaşar Kart, K. (2019). Kan transfüzyon süreci yönetiminde elektronik kayıt ile takip ve transfüzyon hemşireliği uygulaması. Haseki Tıp Bülteni, 57(3), 310-318. doi: 10.4274/haseki.galenos.2019.4939
• National Health Service (NHS). (2004). Quality ımprovement programme: Safe and effective transfusion in scottish hospitals–The role of the transfusion nurse specialist (SAET Study). Retrieved from (01.10.2021): http://healthcareimprovementscotland.org/his/idoc.ashxdocid=6f595857-0728-4cb2-b8a6-3885716d0fa0&version=-1
• Özlük, B. (2013). Transfüzyon güvenliği yönetimi: Transfüzyon eğitim hemşireliği. IV. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi. 27 Kasım-1 Aralık 2013. Antalya.
• Özlük, B., ve Faydalı, S. (2017). Hemşirelikte transfüzyon yönetimi ve güvenliği: Bir kalite iyileştirme çalışması. Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 11, 32-41. doi: 10.17371/UHD.2017.3.2
• Öztürk, G., ve Demir Barutçu C. (2018). Hemşirelikte yeni kan: Hemovijilans. 1. Uluslararası Hemşirelik ve İnovasyon Kongresi. 14 Aralık 2018. İstanbul.
• Öztürk, S., Albayrak, C., ve Albayrak, D. (2018) Hastanemizde üç yıldır devam eden hemovijilans hemşireliğinin etkinliğinin değerlendirilmesi. 11. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi. 11-15 Mart 2018. Antalya.
• Sağlık Bakanlığı. (2016). Ulusal Hemovijilans Rehberi. Erişim adresi (01.10.2021): https://shgmkanhizmetleridb.saglik.gov.tr/TR-71524/ulusal-hemovijilans-rehberi-versiyon-1-2016.html
• Sağlık Bakanlığı. (2020). Ulusal Hemovijilans Rehberi. Erişim adresi (01.10.2021): https://shgmkanhizmetleridb.saglik.gov.tr/TR-71525/ulusal-hemovijilans-rehberi-versiyon-2--2020.html
• Solaz, N. (2015). Kan bankacılığı ve transfüyonda hekim dışı sağlık personelinin eğitimi. 8. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi. 14-18 Aralık 2015. Antalya.
• Sütçü Çiçek, N., ve Karataş, S. (2019). Türkiye’deki hemşirelik lisans programında verilen kan ve kan ürünleri transfüzyonu derslerinin incelenmesi. Hemşirelik Eğitiminin Geleceği Sempozyumu. 4-6 Eylül 2019. Ankara.
• Sütçü Çiçek, N., ve Özlük, B. (2018). Hemovijilans hemşireliği uygulamalarının incelenmesi. 11. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi. 11-15 Mart 2018. Antalya.
• Tiftik, E.N., Akay, O.M., Albayrak, D., Erdem, F., Üsküdar Teke, H., Yavaşoğlu, İ., … Demir, M. (2017). Akut transfüzyon reaksiyonlarının analizi (Transfüzyon hemşiresi=hemovijilans hemşiresi model projesi). 43. Ulusal Hematoloji Kongresi. 1-4 Kasım 2017. Antalya.
• Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği (2005, 11 Ağustos). Resmi Gazete (Sayı: 25903). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/08/20050811-6.htm