Öğretmen Adaylarının Politik Okuryazarlık Beceri Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, , 1 - 14, 30.06.2023

Hüseyin Çalışkan , Esra Ekerbiçer , Murat Güdek

https://doi.org/10.38015/sbyy.1233892

Öz

Öğretim programlarında “okuryazarlık” kavramı kapsamında becerilere yer verilmektedir. Bu becerilerden biri de sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer verilen politik okuryazarlık becerisidir. Politik okuryazarlık becerisi temelde bireylerin topluma aktif katılımını sağlamayı, kendilerini özgürce ifade etmelerini, haklarını bilmelerini ve savunmalarını amaçlayan bir beceridir. İnsan sosyal bir varlık olup, çevresiyle sürekli etkileşim halinde olduğundan politik okuryazarlık becerisinin gerektirdiği niteliklere sahip olmalıdır. Bu araştırmada da bireylerin politik okuryazarlık kapsamındaki niteliklere ne ölçüde sahip olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırma, öğretmen adaylarının politik okuryazarlık becerilerini ölçmek amacıyla yapılmış olan betimsel bir araştırmadır. Çalışmanın araştırma grubunu 2021-2022 yılı eğitim - öğretim döneminde bir üniversitede öğrenim gören sekiz farklı bölümdeki toplam 279 dördüncü sınıf öğretmen adayı oluşturmuştur. Araştırmanın kapsamına uygun olarak “Politik Okuryazarlık Ölçeği” veri toplama aracı olarak kullanılmış ve öğretmen adaylarına çevrimiçi olarak uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler doğrultusunda öğretmen adaylarının politik okuryazarlık becerilerinin “katılıyorum” düzeyinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmen adaylarının bölümlerine, medyadan siyasetçi paylaşımlarına ve siyasi haberleri takip etme durumlarına göre politik okuryazarlık beceri düzeyleri arasında anlamlı farklılıklar olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

politik okuryazarlık, öğretmen adayı, okuryazarlık becerisi, sosyal bilgiler, social studies

Examining the Political Literacy Skills Levels of Teacher Candidates in Terms of Various Variables

Öz

Skills within the scope of the concept of "literacy" are included in the curriculum. One of these skills is the political literacy skill, which is included in the social studies course curriculum. The political literacy skill is basically a skill that aims to ensure the active participation of individuals in society, to express themselves freely, to know and defend their rights. Since human is a social being and is in constant interaction with his environment, they should have the qualifications required by political literacy skills. In this study, it has been tried to determine to what extent individuals have the qualifications within the scope of political literacy. The research is a descriptive study conducted to measure the political literacy skills of prospective teachers. The research group of the study consisted of a total of 279 fourth grade teacher candidates from eight different departments studying at a university in the 2021-2022 academic year. In accordance with the scope of the research, the "Political Literacy Scale" was used as a data collection tool and applied to teacher candidates online. In line with the data obtained from the research, it was concluded that the political literacy skills of the teacher candidates are at the level of "I agree".

Anahtar Kelimeler

political literacy, pre-service teacher, literacy skills, social studies

Kaynakça

• Akhan, O. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politika bilimine yönelik eğilimlerinin belirlenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(14), 37-68. https://doi.org/10.14520/adyusbd.570
• Altay, N. (2020). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarının beceriler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (41), 276-297. https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.805054
• Aslan, H.M. (2019). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin politik okuryazarlık becerilerinin incelenmesi, [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kafkas Üniversitesi, Kars, Türkiye.
• Badlan, K. (2016). Explorations into young people's political literacy, [Yayınlanmamış Doktora tezi]. Anglia Ruskin University, Cambridge, United Kingdom.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem.
• Canbaba, Z. (2020). Kitap incelemesi: Sosyal bilgilerde beceri eğitimi. Uluslararası Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 34-39.
• CfE Briefing. (2013). Curriculum for excellence: political literacy. https://education.gov.scot/Documents/cfe-briefing-14.pdf
• Collins, H. (1992). Political literacy: Educating for democracy. Papers on parliament no. 14. https://www.aph.gov.au/~/~/link.aspx?_id=1322CB719E034CC0AE685C780E53D7FA
• Creswell, J. W. (2017). Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi. Edam.
• Çelik, A., & Kamış, E. (2019). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının öğrenme alanı-beceri ilişkisi bağlamında değerlendirilmesi. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(3), 391-410.
• Çelik, Y. (2021). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan bazı becerilerin kazandırılmasına yönelik öğretmen görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 733-765. https://doi.org/10.33711/yyuefd.919620
• Çınar, M. (2019). Coğrafya lisans öğrencilerinin politik okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Dağ, N., & Koçer, M. (2019). Türkiye’de politik okuryazarlık. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 2150-2175. https://doi.org/10.26466/opus.567352
• Davies, I., Mizuyama, M., Ikeno, N., Parmenter, L., & Mori, C. (2013). Political literacy in Japan and England. Citizenship, Social and Economics Education, 12(3), 163-173. https://doi.org/10.2304/csee.2013.12.3.163
• Demir, A. G. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının siyaset okuryazarlık durumları (İnönü Üniversitesi örneği) [Yayınlanmış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi, Malatya, Türkiye.
• Faiz, M. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının siyaset okuryazarlık durumları. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Faiz, M., & Dönmez, C. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politik okuryazarlık düzeyleri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 9(2), 475-501. https://doi.org/10.23863/kalem.2019.136
• Görmez, E. (2018). Güncellenen sosyal bilgiler programının politik okuryazarlık becerisi bakımından yeterliliği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 109-114. https://doi.org/10.18506/anemon.464391
• Güneş, F. (2019). Okuryazarlık yaklaşımları. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 4(3), 224-246. https://doi.org/10.29250/sead.634908
• İnan, S. (2021). Siyaset okuryazarlığı. Yeni İnsan.
• Kara, H., & Tangülü, Z. (2017). Sosyal bilgiler öğretim programında hukuk ve politik okuryazarlığı üzerine bir durum incelemesi. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 2(1), 1-28.
• Köksal, H., & Erol, M. (2021). Politik okuryazarlık ölçeğinin geliştirilmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 444- 471.
• Kurudayıoğlu, S., & Tüzel, S. (2010). 21. yüzyil okuryazarlik türleri, değişen metin algısı ve türkçe eğitimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (28), 283-298.
• Kuş, Z. (2013). Politik okuryazarlık ve aktif vatandaşlık. Gençtürk, E. & Karatekin, K. (Ed.), Sosyal bilgiler için çoklu okuryazarlıklar (s. 207-229). Pegem Akademi.
• Lailiyah, N., Yuliyanto, M., & Pradhana, G. A. (2018). Youthizen, political literacy, and social media. E3S Web of Conferences, 73, 1-4.
• Maitles, H., & Deuchar, R. (2006). ‘We don't learn democracy, we live it!’: Consulting the pupil voice in Scottish schools. Education, Citizenship and Social Justice, 1(3), 249-266.
• Mete, G. (2020). Okuryazarlık türleri ve 2023 eğitim vizyonu belgesi. Kesit Akademi Dergisi, 6(22), 109-120. https://doi.org/10.29228/kesit.40368
• Oğuz-Haçat, S. (2021). Eğitimde yurttaşlık okuryazarlığı. E. Koçoğlu (Ed.), Eğitimde okuryazarlık becerileri III (s. 126-128). Pegem Yayınevi.
• Ovais, R. (2007). Facilitating teachers’ understanding and teaching of critical thinking as a way to develop students’ political literacy. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Aga Khan University, Karachi, Pakistan.
• Pallares, C. (2009). "Educational levels and political literacy: The case of adults enrolled in the INEA program in El Paso, Texas". [Yayınlanmamış doktora tezi]. University of Texas, El Paso, USA.
• Şahin, A. (2021). Eleştirel medya okuryazarlığı. Anı Yayıncılık.
• Şan, S., Öztürk, C., & Katılmış, A. (2019, Temmuz 11-14). Poli̇ti̇k okuryazarlık eğitimi̇ alan sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politik okuryazarlık ile ilgili̇ görüşleri [Sözlü özet bildiri]. 5. Uluslararası Bilimsel Araştırma Kongresi. İstanbul, Türkiye.
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı [TTKB], 2022. http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf
• Tanrıöğen, A. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı.
• Tarhan, Ö. (2015). Sosyal bilgiler öğretmeni adaylarının politik okuryazarlığa ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(9), 649-669. https://doi.org/10.16992/ASOS.538
• Tural, A., & Duman, B. (2019, Nisan 18-21). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı’nın okuryazarlık becerileri açısından incelenmesi [Sözlü özet bildiri]. 3. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Kongresi, Muğla, Türkiye.
• Urhan, V. (2016). Aristoteles’in siyaset felsefesinde anayasal yönetim. Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, (27), 211-230. https://doi.org/10.20981/kaygi.287822
• Yarnall, L. G. (2002). Getting a read on American politics: Strategies for improving 12th graders' political literacy skills. [Doktora tezi]. University of California, Los Angeles, USA.
• Yavuz Ü., & Ay T. (2016). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde okuryazarlık becerilerini kazandırmaya yönelik gerçekleştirdikleri uygulamalar. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 6(2), 31-63. https://doi.org/10.18039/ajesi.17370
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.