The Examination of the Turkey Century Education Model in the Context of IFLA Information Literacy Standards

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 35, 30.06.2025

Tuğba Turgut

https://doi.org/10.38015/sbyy.1604946

Öz

The fact that information has multiplied and differed more compared to previous periods in terms of quantity and diversity has brought to the agenda the competence of individuals to organize and use information effectively. In this context, information literacy refers to a competency that exists across all areas of life, enabling individuals to effectively carry out the processes of managing information. Along with the renewal of the competencies possessed by individuals, expectations from individuals in the formal education process have been updated to align with the needs of the day, and in 2024, the Ministry of National Education published the 'Turkey Century Education Model. The model presents a structure in which a holistic education approach is adopted for raising healthy individuals in terms of both physical and mental integrity, synthesizing global and national values. It is evident that information literacy, which refers to the ability to assess and utilize acquired knowledge with awareness of where and how to access information, plays a crucial role in the training of the competent and virtuous individual outlined in the model. "Based on this, the aim of the research is to examine information literacy skills within the context of the Turkey Century Education Model in relation to the IFLA ((International Federation of Library Associations and Instıtutions) information literacy standards. Aligned with the stated aim, the research employed the document analysis method within the framework of a qualitative methodology. The data source used in the research is the 2024 Turkey Century Education Model. As a data collection tool, the researcher-developed Education Model Review Form was used, and the obtained data were analyzed through descriptive analysis. As a result of the research, it was determined that the information acquisition, information evaluation, and information usage skills outlined in the IFLA information literacy standards are included in the conceptual skills, dispositions, and field skills of the Education Model. It was determined that the skills included in the Education Model are more closely related to the standards examined in the research compared to the other components. Based on the research findings, practical studies should be conducted on how the information literacy standards can be implemented at different educational levels in relation to the conceptual skills, dispositions, and field skills outlined in the model.

Anahtar Kelimeler

Information literacy , Information literacy standards , Turkey century education model

IFLA Bilgi Okuryazarlığı Standartları Bağlamında Türkiye Yüzyılı Maarif Modelinin İncelenmesi

Öz

Bilginin miktar ve çeşitlilik bakımından geçmiş dönemlere kıyasla daha fazla çoğalması Bilginin miktar ve çeşitlilik bakımından geçmiş dönemlere kıyasla daha fazla çoğalması ve farklılık göstermesi bireylerin bilgiyi etkili şekilde organize etme ve kullanabilme yeterliliğini gündeme getirmiştir. Bu bağlamda bilgi okuryazarlığı bireyin bilgiyi yönetebilme süreçlerini etkili şekilde gerçekleştirebilmesi adına yaşamın her alanında var olan bir yeterliliği ifade etmektedir. Bireylerin sahip olduğu yeterliliklerin yenilenmesiyle örgün eğitim sürecinde bireylerden beklentilerde günün ihtiyaçlarına uygun şekilde güncellenmiş ve 2024 yılında Milllî Eğitim Bakanlığı tarafından Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli yayımlanmıştır. Modelde bireyin beden ve zihin bütünlüğü açısından sağlıklı bireylerin yetiştirilmesi için bütüncül eğitim anlayışının benimsendiği küresel ve milli değerlerin sentezlendiği bir yapı ortaya konulmuştur. Bireyin bilgiye nereden ve nasıl ulaşacağına ilişkin farkındalık sahibi olarak, edindiği bilgiyi değerlendirme ve kullanabilmeyi ifade eden bilgi okuryazarlığının modelde belirtilen yetkin ve erdemli insanın yetiştirilmesindeki önemi aşikardır. Buradan hareketle araştırmanın amacı IFLA (International Federation of Library Associations and Instıtutions) bilgi okuryazarlığı standartları bağlamında Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde bilgi okuryazarlığı becerilerini incelemektir. Belirlenen amaç doğrultusunda araştırmada nitel metodoloji kapsamında doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada veri kaynağı olarak 2024 Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen Maarif Modeli İnceleme Formu kullanılmış olup elde edilen veriler betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda IFLA bilgi okuryazarlığı standartlarında yer alan bilgi edinme, bilgiyi değerlendirme ve bilgiyi kullanmanın maarif modelinin kavramsal beceriler, eğilimler ve alan becerilerinde yer aldığı tespit edilmiştir. Maarif modelinde yer alan becerilerinin diğer bileşenlere kıyasla araştırma kapsamında incelenen standartlarla daha fazla ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Araştırma bulgularına dayalı olarak modelde yer alan kavramsal beceriler, eğilimler ve alan becerilerinde bilgi okuryazarlığı standartlarının uygulama boyutunda farklı eğitim kademelerinde nasıl hayata geçirileceğine ilişkin uygulamalı araştırmalar yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi okuryazarlığı , bilgi okuryazarlığı standartları , Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli

Kaynakça

• ACRL (Association of College & Research Libraries). (2012). ACRL information literacy standards committee. [Çevrim içi: www.ala.org/acrl/sites/ala.org.acrl/files/content/standards/ils_recomm.pdf].
• ACRL (Association of College &Research Libraries). (2015). Framework for information literacy for higher education. [Çevrim içi: http://www.ala.org/acrl/standards/ilframework].
• Akpınar, B., & Köksalan, B. (2024). Eğitimde maarif ve müfredat yenileme ihtiyacı: Türkiye yüzyılı maarif modeli üzerinden teorik bir analiz. Tarih Okulu Dergisi, 17(68), 27-48.
• Akpınar, B., Özer, B., Oral, B., & Köksalan, B. (2024). Türkiye yüzyılı maarif modelinin program geliştirme ve felsefi düzlemden analizi. Sosyal Bilimler EKEV Akademi Dergisi, 99, 59-73.
• Aşkın Tekkol, İ., & Demirel, M. (2018). Aday öğretmenlerde meraklılık ve bilgi okuryazarlığı üzerine ilişkisel bir çalışma. Ege Eğitim Dergisi, 19(2), 353-368.
• Ateş, H. (2024). Türkiye yüzyılı maarif modelinde bahsedilen öğrenci profili “yetkin ve erdemli insan”a ulaşmanın yolu. The Journal of Social Sciences, 71(71), 13-35.
• Aydın, S., & Bayazıt, İ. (2021). Nitel araştırma yöntemleri. M. Çelebi (Ed.). Pegem Akademi.
• Baer, A. (2020). What intellectual empathy can offer information literacy education. Informed Societies: Why information literacy matters for citizenship, participation and democracy, 47-68.
• Badke, W. (2011). Why information literacy is invisible. Communications in Information Literacy, 4(2), 129-141.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-15.
• Banaz, E. (2024). 2024 Türkiye yüzyılı maarif modeli ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı'nın dijital okuryazarlık açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 279-290.
• Bedir, T. (2017). Öğretmen adaylarının sorgulama becerisi ile üstbilişsel farkındalık düzeylerinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi], Bartın Üniversitesi.
• Bowen, G. G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Cansoy, R. (2018). Uluslararası çerçevelere göre 21. yüzyıl becerileri ve eğitim sisteminde kazandırılması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(4), 3112-3134.
• Çetin, M. N., & Akkoyunlu, B. (2016, 26-29 Nisan). Ortaokul öğrencilerine bilgi arama ve bilimsel iletişim becerilerinin kazandırılması üzerine bir çalışma. 3. Uluslararası Eğitimde Yeni Yönelimler Konferansı, 1-8.
• Çit, D., & Yavuzdemir, M. (2021). COVID-19 salgınının medya ve bilgi okuryazarlığı izdüşümü: İnfodemi. Library Archive and Museum Research Journal, 2(1), 36-46.
• Dauer, J. M., Sorensen, A. E., & Jimenez, P. C. (2022). Using structured decision-making in the classroom to promote information literacy in the context of decision-Making. Journal of College Science Teaching, 51(6), 75-82.
• Dewi, C. A., Muhali, M., Kurniasih, Y., Lukitasari, D., & Sakban, A. (2022). The impact of Google Classroom to increase students’ information literacy. Int J Eval & Res Educ, 11(2), 1005-1014.
• DiGiacomo, D., Muetterties, C., & Taylor, C. (2024). Insights on information literacy from social studies classrooms in the southeast. Journal of Research on Technology in Education, 56(1), 56-71, DOI: 10.1080/15391523.2023.2264965.
• Garda, B., & Temizel, M. (2016). Bilgi çağında eğitim. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 12, 23-43.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe yöntem analiz (5. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Hamarat, E. (2019). 21. yüzyıl becerileri odağında Türkiye’nin eğitim politikaları. SETA Yayınları.
• Hoşgörür, T. (2011). Yeni milenyumun öğrencilerden, öğrenme ortamlarından ve öğretim programlarından talepleri nelerdir?. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(1), 123-134.
• IFLA (2024). [Çevrim içi: https://www.ifla.org/about-us/ ]. Erişim tarihi: 20.08.2024.
• Kalaycı, N., & Yıldırım, N. (2020). Türkçe dersi öğretim programlarının karşılaştırmalı analizi (2009-2017-2019). Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 238-262.
• Karabey, B., & Erdoğan, A. (2023). K12 beceriler çerçevesi Türkiye bütüncül modeli matematik alan becerileri. Milli Eğitim Dergisi, 52(1), 971-996.
• Koç, E. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik ve güvenirlik. M. Y. Özden ve L. Durdu (Ed.) Eğitimde üretim tabanlı çalışmalar için nitel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• Kurbanoğlu, S. S. (2001). Öğrencilere bilgi okuryazarlığı becerilerinin kazandırılmasının önemi ve okul kütüphanecilerinin bu alandaki rolü. Bilgi Dünyası, 2(1), 1-19.
• Kurbanoğlu, S. (2010). Bilgi okuryazarlığı: Kavramsal bir analiz. Türk Kütüphaneciliği, 24(4), 723-747.
• Kuzu, O., Göçer, V., & Akçay, A. O. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli kapsamında ilkokul matematik dersi öğretim programı’nın incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 41, 640-667.
• Lau, J. (2006). Guidelines on information literacy for lifelong learning. International Federation of Library Associations and Institutions.
• MEB. [Milli Eğitim Bakanlığı]. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortak Metni. [Çevrim içi: https://tymm.meb.gov.tr/ortak-metin ]. Erişim tarihi: 20.08.2024.
• Miles, B. M. & Huberman, A. M. (2019). Nitel veri analizi (S. Akbaba-Altun ve A. Ersoy, çev.). Pegem Akademi.
• Mokhtar, I. A., & Majid, S. (2008). Information literacy standards, guidelines and their implementation: An analysis. DESIDOC Journal of Library & Information Technology, 28(2), 5-12.
• Morgan, H. (2022). Conducting a qualitative document analysis. The Qualitative Report, 27(1), 64-77. https://doi.org/10.46743/2160-3715/2022.5044
• Özdemir, S. M. (2011). Toplumsal değişme ve küreselleşme bağlamında eğitim ve eğitim programları: kavramsal bir çözümleme. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 85-110.
• Polat, Y., Deniz, K., & Kurtul, K. (2024). K12 beceriler çerçevesi Türkiye bütüncül modeli bağlamında türkçe alan becerileri. Journal of National Education/Millî Eğitim Dergisi, 241, 473-498.
• Reddy, P., Sharma, B., Chaudhary, K., Lolohea, O., & Tamath, R. (2022). Information literacy: a desideratum of the 21st century. Online Information Review, 46(3), 441-463.
• Turgut, T., & Kaymakcı, S. (2020). Sosyal bilgiler öğretiminde şemsiye bir kavram: bilgi okuryazarlığı. R. Turan ve H. Akdağ. (Edt.). Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar-IV (ss. 104-133). Pegem Akademi.
• Uçak, N. Ö. (1997). Bilgi gereksinimi ve bilgi arama davranışı. Türk Kütüphaneciliği, 11(4), 315-325.
• UNESCO (2023). İnformation literacy [Çevrim içi: https://www.unesco.org/en/ifap/information-literacy ] URL-1: [Çevrim içi: https://tymm.meb.gov.tr/], Erişim tarihi: 20.08.2024.
• Ülçay, O. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Değerlendirmesi. Ulusal Eğitim, Toplum ve Dünya Dergisi, 1(2), 70-75.
• Yalçınoğlu, P. (2011). Ön hazırlıklar: Sizin için iyi olanı yapmak. A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu (Çev. Ed.). Nitel araştırmaya giriş. Anı Yayıncılık.
• Yeşilbursa, C. C. (2015). Ortaokul öğrencilerinin tarihsel bilgi edinme kaynaklarına yönelik görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 1-21.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yurdakal, İ. H. (2024). Türkiye yüzyılı maarif modeli: 2024 ilkokul Türkçe dersi öğretim programının (1,2,3 ve 4. Sınıflar) incelenmesi. Temel Eğitim Dergisi, 24, 76-88.