Türkiye’de Kültürel Liderlik Bağlamında “Hulusi Kentmen” Tipolojisi ve Mizahi Lider “Nasreddin Hoca

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 126 - 145, 31.12.2019

Şebnem Aslan , Kubilay Özer

Öz

Liderlik, örgütler açısından
öneminin fark edilmesiyle araştırmacılar tarafından sıklıkla incelenen, farklı
bakış açılarıyla analiz edilerek tanımlanmaya çalışılan bir kavramdır. Bu
çalışmada Türk kültürüne mal olmuş Nasrettin Hoca ve Hulusi Kentmen
tipolojisinde babacan davranışlarla, mizahın kültürel liderlik bağlamında
önemini belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma tekniklerinden
içerik analizi, doküman analizi ve tematik inceleme yöntemi kullanılmıştır.
Batıda geliştirilen liderlik kuramlarının her kültüre uygun olmayışı, yeni
araştırmalarla özgün liderlik arayışlarına kapı açmaktadır Kentmen’ in babacan
patron karakteriyle insanları etkileyen samimi ve tatlı sert fabrikatör figürü,
Türk insanının aradığı lideri karakterle özdeşleştirdiği görülmektedir.
Nasreddin Hoca’dan hayatın akışı içinde pek çok prensibi içinde barındırarak
günümüze nakledilen anekdotlar, yüzyıllar ötesinden Anadolu insanın gülerek,
gülümseterek yönetmesinin güzel örneklerinden bazılarıdır. Türk kültür
mecrasında liderlik arayışı içinde olanlar, figürlerde insanların kendilerinden
bir şeyler bulduğu, beklentiler kapsamında karakterlerle özdeşleştiği
görülmektedir. Çalışma sonucunda elde edilen bulgular otokratik liderliğin
mizahla birleştiğinde Türk toplumunda kültürel yaşam, çalışan tutum ve
davranışları üzerinde önemli etkilerinin olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

kültür, liderlik, mizah

Kaynakça

• Akçit V, Barutçu E, Akşit İ, (2018). Kurt lewin’in liderlik tarzları ile örgütsel sapma ilişkisinin incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. C.23, S.1, s.209-225.
• Aktulum K, (2011). Bir ana metin olarak Nasrettin Hoca hikâyeleri üzerine ana dönüştürmeler. Milli Folklor, 23(91); 12-24.Alkın CM, 2006. Liderlik özellik ve davranışlarının belirlenmesi ve konuyla ilgili olarak yapılan bir araştırma. Edirne Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek lisans tezi.
• Altay H, (2004). Güç mesafesi, erkeklik-dişilik ve belirsizlikten kaçınma özellikleri ile başarı arasındaki ilişkilerin incelenmesine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi. C:9, s:1
• Arıcı AF, 2018. Eğitsel Yönleriyle Nasreddin Hoca Fıkraları: Bir İçerik Analizi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt, 20, sayı 3, s: 602-621. Doi: 10.17556/erziefd.481481
• Aslan F, (2011). Sanal kültür ortamında güncellenen Nasrettin Hoca fıkraları. Turkish Studies, 6(4); 39-60.
• Aslan Ş, (2013). Geçmişten Günümüze Liderlik Kuramları(Sağlık yönetimi bakış açısıyla) Konya: Eğitim yayınevi Eylül 2013.
• Arslantürk Z, ve Amman T, (2000). Sosyoloji: Kavramlar, kurumlar, süreçler, teoriler. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Ayduğ D, Himmetoğlu B, Bayrak C, 2018. Okul Müdürlerinin Mizah Tarzlarına İlişkin Öğretmenlerin Metaforik Algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 6(2), 108-130. DOI:10.14689/issn.2148 - 2624.1.6c2 s6m
• Bassett P, (2004). Chınese and australıan students’ cultural perceptıons:a comparatıve study. Victoria University, School of Manegement.
• Bayraktar Z, 2013. Nasreddin Hoca Fıkralarının Metin Merkezli Halk Bilimi Kuramlarından Yayılma ve Gelişme Kuramlarına Göre Tahlili. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Özel Sayı 14, s,141-152. Erişim tarihi: 01 Ağustos 2019. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/download/article-file/113395
• Bayyurt N, Kılıç CH, (2017). Liderlik Tarzının Örgüt Bağlılığına Etkisi: Bir Hastane Araştırması. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, Cilt 5, Sayı 2, s.1-13. Erişim tarihi: 9 Eylül 2019. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/ article -file/355444
• Berger A, (1998). Media research techniques. Second Edition. Sage Publications International Educational and Professional Publiseh, Thosand Oaks,London.
• Brodbeck FC, (2002). Leadership across cultures. WOP Working Paper No. 2002 / 1. Erişim tarihi: 24 Ekim 2018. Erişim adresi: http://www.psy.lmu.de/wirtsc haftspsy chologie /forschung/working_papers/ wop_working_paper_2002_1.pdf
• Bialas S, (2009).Power distance as a determinant of relatians between managers and employees in the enterprises with foreign capital. Journal of Intercultural ManagementVol. 1, No. 2, November 2009, pp. 105–115
• Boyacıgiller NA, (2000). Örgüt biliminden Türk yöneticilerinin alacağı dersler: Bazı uyarılar ve öneriler.1. Basım. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ağustos s. 3.
• Boyraz Ş, (1996). Nasreddin Hoca fıkralarında zaman, mekan ve şahıslar. İstanbul: Oğlak Yayınları, s. 73-82.
• Bulut P, Kuşdemir Y, (2013). Çocuk Gözüyle Nasreddin Hoca. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 2, Sayı 2, s. 101 – 112. DOİ:10.14686/201321983
• CNN TÜRK, (2017). 13 Maddeyle Türk Sinemasının unutulmaz aktörü Hulusi Kentmen. Erişim Tarihi: 15.01.2018, Erişim Adresi: https://www.cnnturk.com/ kultur -sanat/sinema/13-maddeyle-turk-sinemasinin-unutulmaz-aktoru-hulusi-kentmen?page=1.
• Çeçen H, Güngör RŞ, (2017). Geleneksel hikaye ile postmodern hikaye bağlamında Seyfülmülük ile Akif Hasan Kaya’nın bir hikayesinin karşılaştırılması. HİKMET - Akademik Edebiyat Dergisi Journal of Academic Literature Gelenek ve Postmodernizm Özel Sayısı - Yıl 3, 2017 ISSN: 2458 – 8636
• Çiçek M, (2011). Liderlikte farklı bir yaklaşım: Otantik liderlik tarzı ve Transformasyonel liderlik biçimi ile karşılaştırılması. Bartın üniversitesi. İ.İ.B.F. Dergisi. Cilt:2; Sayı:3.
• Dinç ÜG, Cemaloğlu N, (2018). İlkokul Yöneticilerinin Mizah Kullanma Tarzları ile Öğretmenlerin Stres Yaşama Düzeyleri Arasındaki İlişki ve Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2019. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/download/article-file/482133
• Duman Ç, (2018). Hofstede’nin kültürel boyutları. Researchgate. Erişim tarihi: 28 Mart 2019. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/322702131 _Hofstede' nin_Kulturel_Boyutlari/download
• Dyczkowska J, Dyczkowski T, 2018, Democratic or Autocratic Leadership Style? Participative Management and its Links to rewarding Strategies and Job Satisfaction in SMEs. DOI: 10.30958/ajbe.4.2.5.
• Eryeşil K, İraz R, 2017. Liderlik tarzları ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir alan araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi. Cilt 20 Sayı 2 e-ISSN: 2564-7458. s. 129-139.
• Güvenç B, (1999). İnsan ve kültür, 8.Basım. İstanbul: Remzi kitapevi, s. 96.
• Hoftdede G, (1984). National Culturesand Corporate Cultures. L. A. Samovar & R. E. Porter (Eds.), Communication Between Cultures, içinde. Belmont, Ca: Wadsworth.
• Hofstede G, (2011). Dimensionalizing cultures: The Hofstede Model in context. Online Readings in Psychology and Culture, 2(1); 1-26.
• HOFSTEDE INSIGHTS, 2018. Country comparison. Erişim Tarihi: 15.01.2018, Erişim Adresi: https://www.hofstede-insights.com/country-comparison/china ,russia,turkey,the-usa/.
• Holmes J, Marra M, 2006. Humor and Leadership Style. Humor - International Journal of Humor Research. 9(2):119-138 January 2006. DOI: 10.1515/HUMOR.2006.006
• Hsieh SC, (2010). Literature Review on Global Leadership Competency. The Journal of Human Resource and Adult Learning Vol. 6, Num. 2, December 2010:99. Erişim tarihi: 24 Ekim 2018. Erişim adresi: http://www.hraljournal. com/Page/12%20Su-ChinHsieh.pdf
• Kayahan O, (2018). Hepimizin fabrikatör dedesi Hulusi Kentmen. Pttlife, 15; 70-74.
• Koçel T, (2001). Kişilik ve liderlik. 1. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Korkmaz A, (2009). İnşaat sektöründe lisans eğitimi ve sonrasında mesleki kültürlerin karşılaştırılması. Yüksek Lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Köksal O, (2011). Bir Kültürel Liderlik Paradoksu: Paternalizm. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15); 101-22.
• Linton R, (1984). The Cultural Background of Personality. New York.
• Manav F, (2016). Nasrettin Hoca fıkraları ile ortaöğretimde psikoloji öğretimi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(36); 324-38.
• Makhmoor T, (2018). Authentic leadership: Concept of authenticity and qualities of authentic leaders. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2019. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/326676488_Authentic_ leadership_ Concept_ of_authenticity_and_qualities_of_authentic_leaders/link/5b5da7b6aca272a2d6735e5d /download. DOI: 10.13140/RG.2.2.30915.71208
• Mulder, P. (2019). Otokratik Liderlik . Erişim tarihi: 9 Eylül 2019. Erişim adresi: https://www.toolshero.com /leadership/ autocratic-leadership/
• Once S, Almagtome A, (2014). The relatıonshıp between hofstede’s natıonal culture values and corporate envıronmental dısclosure: an ınternatıonal perspective. Research Journal of Business &Management - RJBM (2014), Vol.1(3)
• Otrar M, Fındıklı EB; 2014. Okul yöneticilerinin mizah tarzları ile yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Ataşehir örneği). Eğitim bilimleri dergisi. Yıl 2014, sayı 39. DOI: 10.15285/EBD.2014397402
• Ömürgönülşen M, Sevim L, 2005. REDDIN in Üç Boyutlu Liderlik Teorisi’nin Liderlik Literatüründeki Yerinin İrdelenmesi ve Ampirik Bir Araştırma. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi dergisi. Cilt.12, Sayı:2 s:91-103
• Öner N, (1999). Felsefe yolunda düşünceler. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özçınar M, (2010). Sinematografik zaman ve mekânın oluşumunda felsefik arka plan. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.
• Özdemir N, (2010). Mizah, eleştirel Düşünce ve bilgelik: Nasrettin Hoca. Milli Folklor, 22(87); 27-40.
• Özlem D, (2008). Felsefe ve doğa bilimleri. Ankara: Doğu Batı Yayınları. s. 208.
• Recepoğlu E, 2015. Liselerde Görev Yapan Okul Müdürlerinin Mizah Tarzları İle Öğretim Liderliği. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJEe–ISSN: 2147-1606 Vol 4 (3), 2015, 31 – 46. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2019. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/download/article-file/314262
• Sarıtaş A, Öztürk MC, (2018). Kültürel boyutlar kuramı değerlerinde değişim: Türkiye’nin krizlere verdiği tepkilerin sorgulanması. Selçuk İletişim, sayı:11, cilt:1, s: 125-145
• Saygılı S, (2017). Belirlenmiş düşüncenin tahakkümünden özgün düşüncenin yaratıcılığına alternatif bir söylem olanağı. Journal of Current Researches on Social Sciences, 7(1); 119-32.
• Selek M, (2011). Karagöz’e göre liderlik vasıfları. Erişim Tarihi: 15.01.2018, Erişim Adresi: http://blog.milliyet.com.tr/karagoze--gore--liderlik-vasiflari---/Blog/?BlogNo=287881.
• Şanal M, Kaya AF, (2018). Etnik girişimci işletmelerde kurumsallaşma ve belirsizlikten kaçınma ilişkisi üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi. C:22, s:1
• Şenocak E, (2016). Nasrettin Hoca fıkralarında insanı anlamak. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 10; 143-52.
• Şencan MN, İbicioğlu H, Karabekir M, (2015). Kadın yöneticilerin liderlik özelliklerinin incelenmesi: Türkiye' deki kadın rektörler üzerine bir içerik analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İkdisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. c:20, s:1, s:241-249
• TBMM, (2001). Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi. Erişim Tarihi: 15.01.2018, Erişim Adresi: https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK /TBMM/d21/c080/tbmm 21080038.pdf.
• Teker N, Çeliken M, Halavuk F, 2018. Eğitim yönetiminde mizah tarzı ve iş doyumu ilişkisi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. Yıl:8, Cilt:8. DOI: 10.26466/opus.39290210
• Taleghani G, Salamani D. ve Taatian A. (2010). Survey of leadership styles in differentcultures. Iranian Journal of Management Studies, 3(3), 91-111. DOI: 10.22059/IJMS.2011.21803. Erişim tarihi: 9 Eylül 2019. Erişim adresi: https:// ijms.ut.ac.ir/article_21803_b85351550b 97358e 4a5de202b50ffa4a .pdf
• TÜRK DİL KURUMU, (2018). Büyük Türkçe sözlük. Erişim Tarihi: 15.01.2018, Erişim Adresi: http://www. tdk. gov.tr/index.php?option=com_gts&arama= gts&guid =TDK.GTS. 5a6512bc30b4f5.18669979.
• Usal A, ve Aslan Z, (1995). Davranış bilimleri sosyal psikoloji. İzmir: Barış Yayınları.
• Yangil MF, (2016). Bilgi toplumunda liderlik: sürdürülebilir liderlik. Dergi park, Sosyal Bilimler Dergisi Sayı:48
• Yerlikaya EE, (2009). Üniversite öğrencilerinin mizah tarzları ile algılanan stres, kaygı ve depresyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Doktora tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yeşil S, (2013). Kültür ve kültürel farklılıklar: Liderlik açısından teorik bir değerlendirme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(44); 52-81.
• Yıldırım A, ve Şimşek H, (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 8. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırımoğlu H, (2015). Çalışma ve toplum değerlendirme toplantıları. İstanbul: Birleşik Metal-İş Yayınları, s. 160.
• Yüceler A, (2009). Örgütsel bağlılık ve örgüt ikilimi ilişkisi: Teorik ve uygulamalı bir çalışma. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 22/2009
• Zimmermann KA, (2017). What Is Culture? Definition of Culture. Erişim tarihi: 23 Ekim 2018. Erişim adresi: https://www.livescience.com/21478-what-is-culture-definition-of-culture.html