Eğitim Alanında Bilgi Okuryazarlığı ile İlgili Çalışmaların Bibliyometrik Analizi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 164 - 182, 30.12.2022

Ceylan Akcan Selman Ablak

https://doi.org/10.38015/sbyy.1132768

Öz

Araştırmanın amacı 1989-2022 yılları arasında eğitim alanında bilgi okuryazarlığına yönelik
yayınlanan ve Web of Science (WoS) veri tabanında indekslenen 1419 yayını bibliyometrik
olarak analiz etmektir. Araştırmanın verilerine 01.02.2022 tarihinde ulaşılmış olup, yapılan
arama sonucunda 7.210 bilimsel yayınla karşılaşılmıştır. Araştırma kapsamına göre “eğitim /
eğitim araştırmaları” kategorisinde sınırlandırma yapılmıştır. Bu işlemler sonucunda 1419
çalışmanın bibliyometrik verilerine ulaşılmış ve veriler kaydedilmiştir. Elde edilen veriler
yüzde ve frekans değerleri hesaplanmış, tablo ve grafik halinde sunulmuştur. Aynı zamanda
çalışmalara ait veriler VOSviewer paket programı aracılığıyla bibliyometrik ağ haritaları
yapılarak görselleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, bilgi okuryazarlığı ile ilgili WoS’da
eğitim kategorisinde en fazla yayının 2018 yılında, yayın türü olarak en çok sırasıyla makale,
bildiri, kitap bölümlerinde çalışmalar yapıldığı, yayın dili olarak en sık İngilizce daha sonra
İspanyolca dillerinde, en fazla akademik yayınların ABD, daha sonra Çin’de yapıldığı
bulgusuna ulaşılmıştır. Purdue Üniversitesi ve Purdue Üniversitesi Sistemi, en çok yayın yapan
yazarların bağlı olduğu kurumlardır. Türkiye’de ise Haccettepe Üniversitesi bilgi okuryazarlığı
ile ilgili en fazla yayın yapan yazarların çalıştığı kurumdur. 2007 yılı sonrasında atıflarda her
yıl bir önceki yıla göre artış göstermekte olup en fazla atıf 2021 yılında yapılmıştır. Eğitim
araştırmaları kategorisinde bilgi okuryazarlığı konulu çalışmalarda “bilgi okuryazarlığı, medya
okuryazarlığı, öğretim stratejileri, dijital” en sık kullanılan anahtar kelimelerdir. Araştırmada
WoS veri tabanında yapılmış olup, bilgi okuryazarlığı ile ilgili çalışabilecek araştırmacılara
Scopus, EBSCO ve PROQUEST veri tabanlarında bibliyometrik analizlerinin karşılaştırılması
önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

bilgi okuryazarlığı,, eğitim,, bibliyometrik analiz,, web of science,

Bibliometric Analysis Of Studies On Information Literacy In Education

Öz

The aim of the research is to bibliometrically analyze 1419 publications published in the field
of information literacy in the field of education between 1989 and 2022 and indexed in the Web
of Science (WoS) database. The data of the research was reached on 01.02.2022 and 7,210
scientific publications were found as a result of the search. According to the scope of the
research, a limitation was made in the category of "educational / educational research". As a
result of these processes, bibliometric data of 1419 studies were accessed and the data were
recorded. Percentage and frequency values of the obtained data were calculated and presented
in tables and graphics. At the same time, the data of the studies were visualized by making
bibliometric network maps using the VOSviewer package program. According to the results of
the research, the highest number of publications in the education category related to information
literacy in WoS were made in the articles, papers and book chapters, respectively, in 2018, the
most common publication language was English, then Spanish, and the most academic
publications were USA. It was later found that it was made in China. Purdue University and the
Purdue University System are top-publishing authors affiliated. In Turkey, Hacettepe
University is the institution where the authors who publish the most on information literacy
work. After 2007, the citations increased every year compared to the previous year, and the
most citations were made in 2021. In the educational research category, "information literacy,
media literacy, teaching strategies, digital" are the most frequently used keywords in studies on
information literacy. The study was conducted in the WoS database, and it can be recommended
to compare the bibliometric analyzes in the Scopus, EBSCO and PROQUEST databases to
researchers who can work on information literacy. stract:

Anahtar Kelimeler

information literacy,, education,, bibliometric analysis,, web of science

Kaynakça

• AASL/ AECT (American Association of School Librarians i Association for Educational Communication and Technology). (1998). Information Literacy Standards for Student Leaming. Chicago: American Library Association.
• ALA (1989). Presidential Committee on Information Literacy: Final Report. (07.12.2020). tarihinde [Çevrimiçi]: http://www.ala.org/ala/acrl/acrlpubs/whitepapers/presidential.cfm adresinden erişildi.
• Adigüzel, A. (2011). Bilgi okuryazarlığı ölçeğinin geliştirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 15-28.
• Akcan, C. (2021). Bilgi okuryazarlığı ve sosyal bilgiler eğitimi. E. Yeşiltaş(Ed.), Teknoloji Işığında Okuryazarlıklar ve Sosyal Bilgiler Eğitimi içinde (s.51-75). Pegem.
• Akkoyunlu, B., & Kurbanoğlu, S. (2004). Öğretmenlerin bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik inancı üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(27), 11-20.
• Bordons, M., & Barrigón, S. (1992). Bibliometric analysis of publications of Spanish pharmacologists in the SCI (1984–89). Part II. Scientometrics, 25(3), 425-446.
• Bozdoğan, A. E. (2020). Web of Science Veri Tabanına Dayyalı Bibliyometrik Analizi Bilim Merkezleri (Müzeleri Üzerine Yapılan Eğitim Araştırmaları Makaleleri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi , 14 (31), 174-191.
• Chmiliar, l. (2010). Multiple-case designs. In A. J. Mills, G. Eurepas & E. Wiebe (Eds.), Encyclopedia of case study research (pp 582-583). USA: SAGE Publications
• Çetinkaya, B, Ö. Ç., ve Çetin, A. (2016). Grişimcilik ve kalkınma dergisinin bibliyormetrik analizi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 11(2), 229–263.
• Demir, E., & Çelik, M. (2020). Fen Bilimleri Öğretim Programları Alanındaki Bilimsel Çalışmaların Bibliyometrik Profili. Turkiye Kimya Dernegi Dergisi Kısım C: Kimya Egitimi, 5(2), 131-182.
• Gürlen, E., Özdiyar, Ö. & Şen, Z. (2019). Social network analysis of academic studies on gifted people. Education and Science, 44(197), 185-208. Doi: 10.15390/EB.2018.7735.
• İnceoğlu, Ç. (2014). Türkiye’de sinemayı konu alan doktora tezleri üzerine bibliyometrik bir çözümleme. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (21), 31-50.
• Özkaya, A. (2019). Bibliometric analysis of the publications made in STEM education area. Bartin Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 590-628.
• Polat, C. (2006). Bilgi çağinda üniversite eğitimi için bir açilim: bilgi okuryazarliği öğretimi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 12(30), 249-266.
• Polat, R., & Karakuş, U. (2021). Çevre Eğitimi Alanındaki Makalelerin Web of Science Veri Tabanına Dayalı Bibliyometrik Analizi. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 131-145.
• Doyle, C.S., (1994). Information Literacy İn An Information Society: A Concept For The Information Age. ERİC Clearinghouse on Informatıon &Technogy. Syracuse, New York. Gerring, J. (2007). Case study research: Principles and practices. New York: Cambridge University Press.
• Gürkan, G., & Kahraman, S. Biyoteknoloji Eğitimi Alanındaki Makalelerin Web of Science Veri Tabanına Dayalı Bibliyometrik Analizi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 2460-2483.
• Güven, İ. (2014). fen ve teknoloji öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve medya okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 9(2), 787-800.
• Gökçen, D., & Arslan, M. (2019). Türkçe eğitimi araştırmalarına genel bir bakış: Bibliyometri çalışması. Journal of Research in Turkic Languages, 1(1), 39-56.
• Karaca, A. & Akbaba, B. (2021). Vatandaşlık eğitimine yönelik bibliyometrik araştırma: 1980-2020 yılları arasında yapılan çalışmaların analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 788-804.
• Karagöz, B. ve Koç Ardıç, İ . (2019). Ana dili eğitimi dergisinde yayımlanan makalelerin bibliyometrik analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 419-435.
• Kızılaslan, D. (2007). Bilgi okuryazarlığı ve üniversite kütüphaneleri: bilgi okuryazarlığı planı ve hazırlama unsurları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, Bilgi ve Belge Yönetimi Anabilim Dalı. İstanbul.
• Koç, A. & Karabınar, S. (2021). Muhasebe Eğitimi Alanındaki Uluslararası Bilimsel Çalışmaların Bibliyometrik Analizi ve Türkiye’nin Konumu. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 13(24), 181-195.
• Köse, M. (2021). Pedagojik alan bilgisine yönelik bibliyometrik bir araştırma: 1987-2020 yılları arasında yapılan çalışmaların analizi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(3), 2217-2250.
• Kurbanoğlu, S. ve Akkoyunlu, B. (2009). Öğretmen Eğitiminde Bilgi Okuryazarlığının Önemi. http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/handle/11655/11609 01. 03. 2022 tarihinde ulaşılmıştır.
• Kurbanoğlu, S. (2010). Bilgi okuryazarlığı: Kavramsal bir analiz. Türk kütüphaneciliği, 24(4), 723-747.
• Li, K., Rollins, J. ve Yan, E. (2018) Web of science use in published research and review papers 1997–2017: A selective, dynamic, cross-domain, content-based analysis. Scientometrics, 115, 1–20.
• Özgür, H. (2016). Öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenme yeterlikleri ve bilgi okuryazarlığı öz-yeterlikleri üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 22-38.
• Özkaya, A. (2019). Bibliometric analysis of the publications made in STEM education area. Bartin Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 590-628.
• Polat, C., & Odabaş, H. (2008). Bilgi toplumunda yaşam boyu öğrenmenin anahtarı: Bilgi okuryazarlığı. Küreselleşme, Demokratikleşme ve Türkiye Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı, Antalya (Türkiye), 27-30 Mart 2008. [Konferans bildirisi]
• Polat, R. & Karakuş, U. (2021). Çevre Eğitimi Alanındaki Makalelerin Web Of Science Veri Tabanına Dayalı Bibliyometrik Analizi. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 131-145.
• Seyran, F., & Gürhan, N. (2021). Eğitim Kurumlarında Öğrenciler Arasında Yaygınlaşan Şiddet: Okul Zorbalığı Üzerine Bibliyometrik Bir Araştırma. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 1690-1723.
• Sönmez, Ö. F., & Bozdoğan, K. (2020). Bibliometric analysis of values education researches based on web of science database. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 5(13), 1543-1577.
• Süral, S. & Dedebalı, C., N, (2018). A Study of Curriculum Literacy and İnformation Literacy Levels of Teacher Candidates in Deparment of Social Sciences Sducation. European Journal of Educational Research, 7 (2), 303-317.
• Şeref, İ., & Karagöz, B. (2019). Türkçe eğitimi akademik alanına ilişkin bir değerlendirme: Web of Science veri tabanına dayalı bibliyometrik inceleme. Journal of Language Education and Research, 5(2), 213-231.
• Şeref, İ. ve Karagöz, B. (2019). Okuma alanındaki araştırmaların bibliyometrik özellikler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 781-799.
• Van Eck, NJ. & Waltman, L. (2010) Software survey: VOSviewer, a computer program for bibliometric mapping. Scientometrics, 84(2), 523–538.
• Van Eck, N. J., & Waltman, L. (2013). VOSviewer manual. Leiden: Univeristeit Leiden, 1(1), 1-53.
• Yeşiltaş, E., & Evci, N. (2021). Eğitimde bilgisayar okuryazarlığı çalışmalarının bibliyometrik bir analizi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3), 223-242.
• Yeşiltaş, E., & Şeker, G. (2021). Sosyal medya ile ilgili yapılan eğitim araştırmalarının bibliyometrik analizi. Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 13(2), 169‐189.
• Yeşiltaş, E., & Yılmazer, A. (2021). Eğitimde medya okuryazarlığı ile ilgili araştırmalara yönelik bibliyometrik bir analiz. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(Eğitim Bilimleri Özel Sayısı), 1-1.