Yaratım Arayışında Yönetmene ve Oyuncuya Hizmet Eden Tiyatro Yapısı Nasıl Olmalıdır?

Yıl 2012, Cilt: 5 Sayı: 10, 180 - 198, 11.12.2012

Özlem Aliyazıcıoğlu

Öz

Tiyatro mimarisi, sahneleme olgusunun değişimi ile birlikte başlangıcından bugüne çok çeşitli gelişim evrelerinden geçmiştir. Bu gelişim ve değişim, modern çağın sunduğu olanaklara değin oyun metninin önderliğinde devam etmiştir. Tiyatro mimarisinin, sahnede dekor elemanları kullanılmadan önce oyunun atmosferini yaratan tek mekan oluşu, yapının biçiminin oyun metninden etkilenmesindeki önemli bir etkendir. Atmosfer yaratmak ve mekan değişimi sağlamak amaçlı dekor çözümlerinin gelişimi ve modernizmin sunduğu yapı çözüm imkanları, sahneleme olgusuna bakışı değiştirmeye başlamış, sahne öğeleri çeşitlendikçe görsel bir uyum sağlayacak yönetmen devreye girmiştir. Bireyin, oyuna seyirci kalmasını istemeyen yönetmenlerin, seyirciyle oyuncuyu yakınlaştırma arayışları ise tiyatro binasının sınırlarını ve formunu zorlamaya başlamıştır. Bu arayışlar mekan ile ilişkiye geçen oyuncuyu da etkilemiştir. Bu açıdan değerlendirildiğinde tiyatro mimarisi, yönetmene farklı oyuncu-seyirci ilişkilerini kurgulamasında yeni fırsatlar tanırken, oyuncunun da mekan içerisindeki devinimine ve oyunculuk deneyimine etki etmektedir. Bu sorunsal üzerinden hareket eden çalışma; “yönetmene ve oyuncuya farklı yaratım arayışlarında hizmet edebilecek tiyatro yapısı nasıl olmalıdır?” sorusuna cevap aramaktadır.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• ARTAUD, A., (1993). Tiyatro ve İkizi, çev: Bahadır Gülmez, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
• ARONSON, A., (2008). Looking into the Abyss Essays on Scenography, Dördüncü Basım, The University of Michigan Press, U. S. A.
• BIRKIYE, S. K., (2007). Çağdaş Tiyatroda Kültürlerarası Eğilim, Peter Brook, Eugenio Barba and Robert Wilson, De Ki Basım Yayın Ltd. Şti., Ankara.
• BOYACIOĞLU, F., (2004). “Geleneksel Tiyatro Ve Uyumsuzluk Tiyatrosu”, Selçuk Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 11.
• BRECHT, B., (1997). Epik Tiyatro, çev.: Kamuran Şipal, Cem Yayınevi, İstanbul.
• BROCKET, O. G., (2000). Tiyatro Tarihi, Çev.: S. Sokullu, T. Sağlam, S. Çelenk, S. S. Öndül, B. Güçbilmez, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
• BROOK, P., (1996). The Empty Space, A Book About the Theatre; Deadly, Holy, Rough, Immediate, A Touchstone Book Published by Simon & Schuster, New York.
• CANDAN, A., (2003). Yirminci Yüzyılda Öncü Tiyatro, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• DILMEN, H., (2004). “Aspendos Antik Tiyatrosunun Mimari Ve Akustik Özellikleri”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• EVANS, J. R., (1989). Experimental Theatre: from Stanislavsky to Brook, Routledge, London-New York.
• EKSEN, K., (1999). “Théatre Du Soleil (I)”, Mimesis, Sayı:7, İstanbul.
• KÖKSAL, A., (1994). Zorunlu Çoğulluk, Mimarlık ve Sanatta Dilin Süreksizliği, ATT Yay., İstanbul.
• KURUYAZICI, H., (2003). Oyun-Mekan İlişkisi Açısından Başlangıçtan Günümüze Tiyatro Yapılarının Gelişmesi, İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• LEACROFT, R., Helen Leacroft, (1984). Theatre and Playhouse, Methuen, London-New York.
• LEACROFT, H., Richard Leacroft, (1961). The Theatre, Roy Publishers, New York. Süleyman Demirel Üniversitesi
• LEACROFT, R., (1973). The Development of the English Playhouse, Methuen, London.
• MEYERHOLD, V., (1995). “From The Reconstruction of The Theater -1929”, Twentiethcentury theatre: a sourcebook , Ed.: Richard Drain, Routledge, London.
• SCHUBERT, H., (1971). Moderner Theatrebau, Birinci Basım, Karl Krager Verlag Stuttgart, Berlin.
• SOKULLU, S., (1989). Tiyatro Etkinliklerinde İşlev-Mekan İlişkisi, Ankara Devlet Tiyatrosu Yay.
• ŞENER, S., (1997). Yaşamın Kırılma Noktasında Dram Sanatı, YKY, İstanbul.
• SCHECHNER, R., (2009). “Seyirci Katılımı”, çev: Zeynep Okan, Mimesis, sayı: 16, İstanbul.
• SCHECHNER, R., (2010). “Davranış, Performans ve Performans Mekanı”, çev: Özgür Eren, Mimesis, sayı: 17, İstanbul.