Türk Müziği İcralarına Yönelik İnceleme Kriterleri, İcralardaki Tavır Farklılıklarının Sebepleri

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 27, 292 - 315, 30.06.2021

Burcu Avcı Akbel

https://doi.org/10.21602/sduarte.816408

Öz

Bu araştırmada Türk Müziği icraları dinlenirken dikkat edilen hususlar, Türk Müziği icra tavrındaki değişiklikler ve bu değişikliklerin olası nedenleri, akademisyen görüşleri doğrultusunda incelenerek yorumlanmıştır. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bu çalışma olgu bilim deseninde kurgulanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu ölçüt örneklem yöntemine göre belirlenen on akademisyenden oluşmaktadır. Bu araştırmanın verilerinin toplanmasında yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Bu çalışmadaki veriler içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz için nitel veri analizi yazılımı ATLAS.ti 8 kullanılmıştır. Bu araştırmada katılımcıların dinledikleri bir Türk Müziği eserinin icrasında entonasyon, icra tavrı, usul, nüanslar ve eser konularına dikkat ettikleri ortaya çıkmıştır. Araştırma sonucunda Türk Müziği icralarında tavır farklılıklarının altında yatan etmenlerin, dönemsel icra-beste alışkanlık ve tercihleri, yöresel icra özellikleri ve kişisel estetik anlayış farklılıkları olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Müziği, Türk Müziği İcracılığı, , İcra Tavrı, Tavır Farklılıkları

Kaynakça

• Ayas, O. G. (2017). “Beğeni Hiyerarşilerinin Tesis Edilmesinde Bir Sınıflandırma Stratejisi Olarak Klasik Türk Müziğinin İcadı: Sosyolojik Bir Yaklaşım”. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, Malatya: İnönü Üniversitesi, Cilt 3, Sayı 1, s.139-146.
• Aydar, D. (2010). Türk Müziğinin Değişimindeki Toplumsal Etkenler Bağlamında Türk Müziğinde 21. Yüzyıl Oluşumlarının Değerlendirilmesi, Sanatta Yeterlik Tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydıner Uygun, M. (2015). “Öğretmen Adaylarının Geleneksel Müzik Türlerine İlişkin Algılarının Metaforlar Aracılığıyla İncelenmesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Akademik Müzik Araştırması Dergisi, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Yay., Cilt 1, Sayı 1, s.1-16.
• Baba, O. (2009). Türk Askeri Müzik Geleneğinde Değişim ve Süreklilik, Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Başgöz, İ. (2008). Türkü. (Birinci Baskı). İstanbul: Pan Yayıncılık
• Bişak Özdemir, G. (2013). Sözlü Türk Müziği’nde Yorum. Sanatta Yeterlilik Tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Börekçi, A. ve Akpınar, M. (2020). “Bağlamada Yöresel İcra Teknikleri Eğitimine Yönelik Etüt, Egzersiz ve Ön Alıştırmalar”, Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, İstanbul: Limit Ofset, Cilt 10, Sayı 1, s.167-193, doi: 10.23863/kalem.2020.153
• Canbay, A. (2012). “Türk Müziği Yorumunda Zamansal Dinamik Biçimlendirme”, Milli Folklor, Cilt 24, Sayı 95, s.274-288.
• Demirtaş, H. O. ve Köse, H. S. (2018). “Müzik Öğretmeni Adaylarının Müzik Türlerine İlgileri Üzerine Bir İnceleme”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Yay., Cilt 18, Sayı 3, s.1378-1403.
• Duygulu, M. (2002). “Küreselleşme ve Sosyal Değişim Sürecinde Türk Halk Müziğinde Kimlik, Tavır, Teknik”. VI. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Küreselleşme ve Geleneksel Kültür Seksiyon Bildirileri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, s. 113-27.
• Düzbastılar, M. (2017). “Müzik Eğitiminin Müzikal Tercihler Üzerine Etkisi”, International Journal of Social Sciences and Education Research, Cilt 3, Sayı 5, s.1485-1493.
• Eke, M. (2013). “Yöresel Türkülerimizde Yozlaşma”, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, Sayı 39, s.1-9.
• Erdal, B. (2009a). “Müzik Tercihi ve Kişilik İlişkisi”, Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 33, Sayı 2, s.188-196.
• Erdal, B. (2009b). Müzik türlerinin tercih edilmesinde kişilik özellikleri ve beğeni ilişkisi, Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Eroğlu, T. (2010). Türk Dans Antropolojisine Giriş. Ankara: Yurt Renkleri.
• Gerçek, İ. H. ve Akmehmedoğlu, N. (2017). “Günümüz Türk Sanat Müziği Bestelerinin Geleneksel Türk Sanat Müziğine Göre Din-Dışı Sözlü Eser Bağlamında Değişim ve Dönüşüm”, İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, Malatya: İnönü Üniversitesi, Cilt 3, Sayı 1, s.147-160.
• Haşhaş, S. (2016). “Bağlama Öğretimi/Öğreniminde Geçmişten Günümüze Usta-Çırak İlişkisi”, İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, Malatya: İnönü Üniversitesi, Cilt 2, Sayı 2, s.35-41.
• Hatipoğlu, V. (2016). “Türk Müziği Keman Öğretimine Yönelik Yeni Kaynak Hazırlamada ‘Beylik Aranağmelerden’ Oluşturulan Çeşitlemelerin Yeri ve Öneminin Değerlendirilmesi”, Turkish Studies, Cilt 11, Sayı 19, s.417-442. Doi: : http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11228
• Johnson, J. (2002). Who Needs Classical Music? Cultural Choice and Musical Values. New York: Oxford University Press.
• Kaçmaz, D. (2017). “Müzik Tercihlerine İlişkin Kuramsal Bir İnceleme”. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, Malatya: İnönü Üniversitesi, Cilt 7, Sayı 15, s.141-152. Doi: 10.16950/inustd.320079
• Karasar, N. (1995). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları
• Karkın, M., Pelikoğlu, M., ve Haşhaş, S. (2014). “Bağlama Enstrümanının Öğretim Yöntemleri Kapsamında Yöresel Tavırların Değerlendirilmesi”, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Art-e Sanat Dergisi, Cilt 7, Sayı 13, s.129-148.
• Kasapoğlu Akyol, P. (2014). “Kültürel Değişme ve Teknolojinin Etkisiyle Şekillenen Günümüz Ninnileri ve Ninni Dinletme Geleneği”, Bilig, Ahmet Yesevi Üniversitesi, Sayı 69, s.127-142.
• Kayhan, E. (2003). Türk Müziği’nde Yozlaşma Sorunu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kayhan, K. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Klasik Müzik ile İlgili Beğeni Tutumları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzik ve Sahne Sanatları Anabilim Dalı, Müzik Bilimi Yüksek Lisans Programı.
• Onuk, Ö. (2009). “Türkiye’de Müzik ve Dil Ekseninde Kültürel Yozlaşma”. Zeki Dilek ve diğerleri (Ed.), 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzay Afrika Çalışmaları Kongresi, II. Cilt, içinde. Ankara: s. 557-564.
• Oral, M. (2010). Bağlamada Belli Başlı Yöresel Tavırların İcrasında Bozuk Düzen İle Bağlama Düzeni Arası Transpozisyonda Oluşan Duyum Farklılıkları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdemir, C. Ş. ve Can, A. A. (2019). “Müzikte Dinleme, Dinleme Türleri ve Müzik Öğretmenliği Öğrencilerinin Müzik Dinleme Yaklaşımları”. Elementary Education Online, Cilt 18, Sayı 1, s.367-388. Doi: 10.17051/ilkonline.2019.527631
• Özkeleş, S. ve Nayir, A. E. (2018). “Müzik Biçimleri Dersi Kapsamında Dinlemeye Yönelik Bilgi ve Becerilerin Geliştirilmesinde İzlenecek Yöntemler”, 2nd International Symposium on Innovative Approaches in Scientific Studies, 30 Kasım- 2 Aralık, Samsun. Erişim adresi: http://set-science.com/manage/uploads/ISAS2018-Winter_0039/SETSCI_ISAS2018-Winter_0039_00176.pdf
• Özpek, A. (2018). Türk Müziği Solo Ses İcracılığında Üslûp ve Tavır İle İlgili Öğrenci Algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Anabilim Dalı.
• Öztürk, S. (2018). Türk Müziği Saz Eğitiminde ve Eğitim-Öğretim Kaynaklarında Yöresel Tavır Özelliklerinin Kullanılması. İstem, Cilt 16, Sayı 31, s.87-106.
• Sümbül, M. (1997). “Türk Halk Oyunlarının Yapısal Dinamikleri Üzerine Düşünceler: İç Yapı Dinamikleri”, V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, Halk Müziği, Oyun, Tiyatro, Eğlence Seksiyon Bildirileri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Şen, Y. ve Ünal, E. (2019). “8. Sınıf Öğrencilerinin Müzik Dersi Öğretim Programında Yer Alan Müzik Türlerini Dinleme Durumlarının İncelenmesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 12, Sayı 67,s. 788-800, Doi: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3765
• Şenel, O. (2014). “Müzik Tercihinin Karmaşık Arka Planı”, Journal of International Social Research, Cilt 7, Sayı 30, s.216-227.
• Tohumcu, A. ve Doğrusöz, N. (2013). “Gelenekselden Popülere 20. Yüzyıl Türk Makam Müziği Üretimlerinde Değişimin İzleri”. Porte Akademik: Journal of Music & Dance Studies, Müzikolojide Güncel Yaklaşımlar Özel Sayı, s.22-37.
• Türkmen, E. F. (2010). “Halk Müziğindeki Değişimler ve Halk Müziği Eğitimine Etkileri”, Kuramsal Eğitimbilim, Cilt 3, Sayı 2, s.53-68.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, F. (2011). “Geçmişten Günümüze Türk Müziğinde Toplu İcra Anlayışı Üzerine Bir İnceleme”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 1, Sayı 30, s.129-143.
• Zeybek, Ö. (2013) Türk Makam Müziği’nde Üslup-Tavır Görüşleri Doğrultusunda Münir Nurettin Selçuk, Alâeddin Yavaşça ve Bekir Sıdkı Sezgin İcrâlarının Analizi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.