Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Süleymaniye Kütüphanesi’nde Bulunan XIX. Yüzyıla Ait Dört Adet Kur’ân-ı Kerîm’in Serlevha Bezemesi

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 28, 869 - 881, 31.12.2021
https://doi.org/10.21602/sduarte.885103

Öz

Geçmişten günümüze ulaşan kültürel mirasımızın sembolü el yazması eserler, bugün özel koleksiyon, müze ve kütüphanelerde muhafaza edilmektedir. Kütüphane, bünyesinde farklı tarihlere ait yazma eserleri barındıran bir hazinedir. Bu kütüphanelerden biri de Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi’dir. Bu makalede, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi, Yazma Bağışlar koleksiyonunda bulunan XIX. Yüzyıla ait dört adet Kur’ân-ı Kerîm’in serlevha bezemeleri ele alınmıştır. Eserlerin tamamı Osmanlı tezhip sanatında Batılılaşma dönemi olarak da adlandırılan XIX. yüzyıl tezhip sanatının tezyînat özelliklerini gözler önüne seren örneklerdir. Bu dönemde, serbest formda yapılan yaprak motifleri ve natüralist üslûpta çiçek tasvirleri bezemelerde sıklıkla tercih edilmektedir. Müzehhep serlevha sayfaları, sayfa düzeni, desen, motif, kompozisyon, renk özellikleri, döneminin tezhip anlayışını temsil etmesi ve tezhip sanatı bakımından önemlidir.

Kaynakça

  • Ayverdi, İ. (2008). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı.
  • Aksu, H. (2006). Rokoko. TDV İslâm Ansiklopedisi. (Cilt. 39, ss. 159-160). İstanbul: TDV Yayınları.
  • Bilen, Y. (2014). Kur’an-ı Kerim’de Tevâfuk. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 32, 113-124.
  • Demiriz, Y. (2005). Osmanlı Kitap Sanatlarında Doğal Çiçekler. İstanbul: Yorum Sanat Yayın.
  • Demiriz, Y. (1986). Osmanlı Kitap Sanatında Natüralist Üslupta Çiçekler. İstanbul: Acar Matbaacılık.
  • Derman, F. Ç. (2013). “Osmanlı İstanbul’unda Bezeme Sanatı”, I. Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu, 29 Mayıs-1 Haziran 2013, Bildiri Kitabı. İstanbul: 29 Mayıs Üniversitesi Yayınları.
  • Derman, F. Ç. (1999). Osmanlı Asırlarında Üslûp ve Sanatkârlarıyla Tezhip Sanatı Osmanlı Ansiklopedisi. (Cilt. 11). Ankara: Kültür ve Sanat.
  • Derman, F. Ç. (2002). Türk Tezhip Sanatının Asırlar İçinde Değişimi Türkler Ansiklopedisi. (Cilt 11). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayın Evi.
  • Derman, F. Ç.(2010). Tarihimizde Mushafların Bezenmesi. Diyanet İlmi Dergi, 46(4),137-144.
  • Duran, G. (2006). Serlevha. TDV İslâm Ansiklopedisi. (Cilt. 36, ss. 567-569). İstanbul: TDV Yayınları.
  • Genç, M. ve Tezcan,V.(2015) Gelenek ve Yenilik Kavramlarının Felsefi Tartışması Ekseninde Geleneksel Türk Sanatlarını Yeniden Düşünmek, Kalemişi Dergisi, 3(6), 135-156.
  • Kaya, N. (2006). Süleymaniye Kütüphanesi. D.İ.A. İslam Ansiklopedisi. (Cilt. 39). İstanbul: TDV Yayınları.
  • Okumuş, A. (2016). Türk Süsleme Sanatlarında Barok ve Rokoko. İstanbul: İlke Basın Yayım.
  • Özkeçeci, Ş. ve Özkeçeci, İ. (2014). Türk Sanatında Tezhip. İstanbul: Yazıgen Yayınları.
  • Özsayıner, Z. C. (1999). Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesinde Bulunan Tezhipli Kur’ân-ı Kerîmler, Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
  • Tanındı, Z. (2006). Nakkaşhâne. TDV İslâm Ansiklopedisi. (Cilt. 32). İstanbul: TDV Yayınları.
  • Tanındı, Z. (2004). Kitap ve Tezhibi. H. İnalcık ve G. Renda (Der.), Osmanlı Uygarlığı II içinde (ss. 887-891). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Taşkale F. ve Hüseyin Gündüz (2020). Yazı ve Tezhip Şaheseri Bir Kur’ân-ı Kerîm. Antik Dekor. (Sayı. 73), 36-40
  • Taşkale, F. (2000). Kur’ân-ı Kerîm’de Açan Çiçekler. M. Uğur Derman 65. Yaş Armağanı içinde (ss. 537-552). İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
  • Yılmaz, A. (2004). Türk Kitap Sanatları Tabir ve Istılahları. İstanbul: Damla Yayınevi.
  • Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi. http://www.suleymaniye.yek.gov.tr. (Erişim Tarihi: 07.01.2021).
  • Görsel 1. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi. http://www.suleymaniye.yek.gov.tr. (Erişim Tarihi: 07.01.2021)

ILLUMINATED HEADING EXAMPLES IN QUR’AN FROM 19TH CENTURY IN THE SÜLEYMANİYE LIBRARY

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 28, 869 - 881, 31.12.2021
https://doi.org/10.21602/sduarte.885103

Öz

Manuscripts, symbols of our cultural heritage from past to present, are preserved today in libraries, museums and private collections. The library is a precious treasure that sheds light on today with its manuscripts belonging to various dates. One of these libraries is the Süleymaniye Manuscript Library. In this article, the illuminated headings of four Quran from 19th century, which are in the Manuscript Donations collection of Süleymaniye Manuscript Library, are examined. All of the manuscripts are examples showing the decorative features of the 19th century illumination art, also known as the Westernization period in Ottoman illumination art. In this period, leaf motifs made in free form and flower depictions in naturalist style are frequently preferred for decoration. The illuminated headings of pages are important in terms of representing the art of illumination features of the period and shedding light on the art of illumination, with its page layout, pattern, motif, composition and color features.

Kaynakça

  • Ayverdi, İ. (2008). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı.
  • Aksu, H. (2006). Rokoko. TDV İslâm Ansiklopedisi. (Cilt. 39, ss. 159-160). İstanbul: TDV Yayınları.
  • Bilen, Y. (2014). Kur’an-ı Kerim’de Tevâfuk. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 32, 113-124.
  • Demiriz, Y. (2005). Osmanlı Kitap Sanatlarında Doğal Çiçekler. İstanbul: Yorum Sanat Yayın.
  • Demiriz, Y. (1986). Osmanlı Kitap Sanatında Natüralist Üslupta Çiçekler. İstanbul: Acar Matbaacılık.
  • Derman, F. Ç. (2013). “Osmanlı İstanbul’unda Bezeme Sanatı”, I. Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu, 29 Mayıs-1 Haziran 2013, Bildiri Kitabı. İstanbul: 29 Mayıs Üniversitesi Yayınları.
  • Derman, F. Ç. (1999). Osmanlı Asırlarında Üslûp ve Sanatkârlarıyla Tezhip Sanatı Osmanlı Ansiklopedisi. (Cilt. 11). Ankara: Kültür ve Sanat.
  • Derman, F. Ç. (2002). Türk Tezhip Sanatının Asırlar İçinde Değişimi Türkler Ansiklopedisi. (Cilt 11). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayın Evi.
  • Derman, F. Ç.(2010). Tarihimizde Mushafların Bezenmesi. Diyanet İlmi Dergi, 46(4),137-144.
  • Duran, G. (2006). Serlevha. TDV İslâm Ansiklopedisi. (Cilt. 36, ss. 567-569). İstanbul: TDV Yayınları.
  • Genç, M. ve Tezcan,V.(2015) Gelenek ve Yenilik Kavramlarının Felsefi Tartışması Ekseninde Geleneksel Türk Sanatlarını Yeniden Düşünmek, Kalemişi Dergisi, 3(6), 135-156.
  • Kaya, N. (2006). Süleymaniye Kütüphanesi. D.İ.A. İslam Ansiklopedisi. (Cilt. 39). İstanbul: TDV Yayınları.
  • Okumuş, A. (2016). Türk Süsleme Sanatlarında Barok ve Rokoko. İstanbul: İlke Basın Yayım.
  • Özkeçeci, Ş. ve Özkeçeci, İ. (2014). Türk Sanatında Tezhip. İstanbul: Yazıgen Yayınları.
  • Özsayıner, Z. C. (1999). Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesinde Bulunan Tezhipli Kur’ân-ı Kerîmler, Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
  • Tanındı, Z. (2006). Nakkaşhâne. TDV İslâm Ansiklopedisi. (Cilt. 32). İstanbul: TDV Yayınları.
  • Tanındı, Z. (2004). Kitap ve Tezhibi. H. İnalcık ve G. Renda (Der.), Osmanlı Uygarlığı II içinde (ss. 887-891). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Taşkale F. ve Hüseyin Gündüz (2020). Yazı ve Tezhip Şaheseri Bir Kur’ân-ı Kerîm. Antik Dekor. (Sayı. 73), 36-40
  • Taşkale, F. (2000). Kur’ân-ı Kerîm’de Açan Çiçekler. M. Uğur Derman 65. Yaş Armağanı içinde (ss. 537-552). İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
  • Yılmaz, A. (2004). Türk Kitap Sanatları Tabir ve Istılahları. İstanbul: Damla Yayınevi.
  • Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi. http://www.suleymaniye.yek.gov.tr. (Erişim Tarihi: 07.01.2021).
  • Görsel 1. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi. http://www.suleymaniye.yek.gov.tr. (Erişim Tarihi: 07.01.2021)
Toplam 22 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Yeşim Aksoy Şaştım 0000-0002-5277-8012

Yusuf Bilen 0000-0003-2485-5823

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2021
Gönderilme Tarihi 22 Şubat 2021
Kabul Tarihi 17 Haziran 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Cilt: 14 Sayı: 28

Kaynak Göster

APA Aksoy Şaştım, Y., & Bilen, Y. (2021). Süleymaniye Kütüphanesi’nde Bulunan XIX. Yüzyıla Ait Dört Adet Kur’ân-ı Kerîm’in Serlevha Bezemesi. Art-E Sanat Dergisi, 14(28), 869-881. https://doi.org/10.21602/sduarte.885103
AMA Aksoy Şaştım Y, Bilen Y. Süleymaniye Kütüphanesi’nde Bulunan XIX. Yüzyıla Ait Dört Adet Kur’ân-ı Kerîm’in Serlevha Bezemesi. Art-e. Aralık 2021;14(28):869-881. doi:10.21602/sduarte.885103
Chicago Aksoy Şaştım, Yeşim, ve Yusuf Bilen. “Süleymaniye Kütüphanesi’nde Bulunan XIX. Yüzyıla Ait Dört Adet Kur’ân-ı Kerîm’in Serlevha Bezemesi”. Art-E Sanat Dergisi 14, sy. 28 (Aralık 2021): 869-81. https://doi.org/10.21602/sduarte.885103.
EndNote Aksoy Şaştım Y, Bilen Y (01 Aralık 2021) Süleymaniye Kütüphanesi’nde Bulunan XIX. Yüzyıla Ait Dört Adet Kur’ân-ı Kerîm’in Serlevha Bezemesi. Art-e Sanat Dergisi 14 28 869–881.
IEEE Y. Aksoy Şaştım ve Y. Bilen, “Süleymaniye Kütüphanesi’nde Bulunan XIX. Yüzyıla Ait Dört Adet Kur’ân-ı Kerîm’in Serlevha Bezemesi”, Art-e, c. 14, sy. 28, ss. 869–881, 2021, doi: 10.21602/sduarte.885103.
ISNAD Aksoy Şaştım, Yeşim - Bilen, Yusuf. “Süleymaniye Kütüphanesi’nde Bulunan XIX. Yüzyıla Ait Dört Adet Kur’ân-ı Kerîm’in Serlevha Bezemesi”. Art-e Sanat Dergisi 14/28 (Aralık 2021), 869-881. https://doi.org/10.21602/sduarte.885103.
JAMA Aksoy Şaştım Y, Bilen Y. Süleymaniye Kütüphanesi’nde Bulunan XIX. Yüzyıla Ait Dört Adet Kur’ân-ı Kerîm’in Serlevha Bezemesi. Art-e. 2021;14:869–881.
MLA Aksoy Şaştım, Yeşim ve Yusuf Bilen. “Süleymaniye Kütüphanesi’nde Bulunan XIX. Yüzyıla Ait Dört Adet Kur’ân-ı Kerîm’in Serlevha Bezemesi”. Art-E Sanat Dergisi, c. 14, sy. 28, 2021, ss. 869-81, doi:10.21602/sduarte.885103.
Vancouver Aksoy Şaştım Y, Bilen Y. Süleymaniye Kütüphanesi’nde Bulunan XIX. Yüzyıla Ait Dört Adet Kur’ân-ı Kerîm’in Serlevha Bezemesi. Art-e. 2021;14(28):869-81.
Art-e 12/1/2011 yılından sonraki sayıları tam metin olarak, 12/1/2008 yılından sonraki sayıları ise indeks olarak EBSCO'da Art Source isimli veri tabanında yer almaktadır.