NFT, KRİPTO SANATI VE TÜRKİYE’DEKİ YANSIMALARI

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 29, 195 - 224, 30.06.2022

Semih Oduncu

https://doi.org/10.21602/sduarte.1080813

Cited By: 4

Öz

Blok zinciri teknolojisi kripto ekonomi ile sanat ve tasarım alanları arasında bir köprü oluşturmuştur. Dijital eserlerin kod sistemiyle biricik hale gelmesi ve akıllı sözleşme teknolojisinin sunduğu avantajlar değiştirilemez dijital varlıkların uluslararası alanlarda ilgi odağı olmasını sağlamıştır. Türkiye’de kripto ekonomi alanında görülen yükselişin bir benzeri NFT alanında da görülmeye başlanmıştır. NFT’de birçok ilkin Türkiye’de gerçekleşmiş olmasına ve kripto sanatında ilk sıralarda Türk sanatçıların bulunuyor olmasına karşın daha önce bu alanda yaşanan önemli gelişmeleri inceleyen detaylı bir araştırma yapılmadığı tespit edilmiştir. Bu bağlamda öncelikle NFT ve Kripto Sanatı tanımlanmış ve bu kavramların oluşumuna ve altyapısına ayrıntılı bir şekilde yer verilmiştir. Bununla birlikte araştırmanın merkezini oluşturan NFT ve Kripto sanatın Türkiye’deki gelişimi, yayılımı ve uluslararası platformlardaki yeri irdelenmiştir. Bu kritik gelişmelerin incelenmesi Türkiye’de kripto sanatında atılacak adımların daha nitelikli olması ve yeni kripto çağına uyum sağlanabilmesi açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

NFT, Kripto Sanat, Dijital Sanat, Blok Zinciri, Tasarım

Kaynakça

• Akıncı, S. (2021, Eylül 30). “Yenilik Her Zaman Rahatsızlık Veriyor”. Milliyet. https://www.milliyet.com.tr/kultur-sanat/yenilik-her-zaman-rahatsizlik-veriyor-6608881, Erişim tarihi: 16.02.2022.
• Alexiades, H. (2021, Kasım 30). “Where Do NFTs Actually Come From? A Short History of Non-fungible Tokens”. Alternative Press. https://www.altpress.com/meta/history-of-nfts-non-funfible-tokens/, Erişim tarihi: 16.12.2021.
• Artam. (2021, Aralık 10). “İş Bankası’nın İlk Eseri NFT’ye Çevrildi”. https://artam.com/makaleler/konular-konuklar/is-bankasinin-ilk-eseri-nftye-cevrildi, Erişim tarihi: 03.01.2022.
• Ascribe. (t.y.). “Ascribe is No Longer Active”. https://www.ascribe.io, Erişim tarihi: 16.12.2021.
• Bailey, J. (2018, Ocak 25). “Rare Pepe Wallet & the Birth of CryptoArt”. Artnome. https://www.artnome.com/news/2018/1/23/rare-pepe-wallet-the-birth-of-cryptoart, Erişim tarihi: 16.12.2021.
• Bamakan,S., M., H., Nezhadsistani, N., Bodaghi, O., & Qu, Q. (2021). “A Decentralized Framework for Patents and Intellectual Property as NFT in Blockchain Networks”. Research Square. https://www.researchsquare.com/article/rs-951089/v1, Erişim tarihi: 16.12.2021.
• Bankless Times (2021, Kasım 1). “The Top 10 Countries Most Interested in Buying NFTs”. https://www.banklesstimes.com/ourpeople/, Erişim tarihi: 05.01.2022
• Baronchelli, A. (2021). “Collective Intelligence and the Blockchain: Technology, Communities and Social Experiments”. arXiv. https://arxiv.org/pdf/2107.05527.pdf, Erişim tarihi: 16.12.2021.
• BCTR. (2021, Ekim 14). “Icrypex, Sanatçı Edis’in Fan Token ve NFT Serisini Tanıttı”. Blockchain Türkiye. https://bctr.org/icrypex-sanatci-edisin-fan-token-ve-nft-serisini-tanitti-23847/, Erişim tarihi: 05.01.2022.
• Bimfili. (2021, Mayıs 6). Sanatın Dönüşümü: Refik Anadol [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=4j09jfe51-k, Erişim tarihi: 30.01.2022
• Binance Blog. (2019, Kasım 27). “Turkey: A Very İmportant Crypto Nation”. https://www.binance.com/en/blog/all/turkey-a-very-important-crypto-nation-406379623895060480, Erişim tarihi: 05.01.2022.
• Braidotti, C. & Franceschet, M. (t.y.). “Enhancing Art with Information: The Case of Blockchain Art”. Universita’Degli Studi di Udine. https://users.dimi.uniud.it/~massimo.franceschet/publications/jocch20.pdf, Erişim tarihi: 16.12.2021.
• Campaign Türkiye, (2021, Kasım 12). “Yapı Kredi’den Vadaa NFT Koleksiyonu”. https://www.campaigntr.com/yapi-krediden-vadaa-nft-koleksiyonu/, Erişim tarihi: 03.01.2022.
• Cascone, S. (2021, Mayıs 7). “Sotheby’s is Selling the First NFT Ever Minted—and Bidding Starts at $100”. Artnet. https://news.artnet.com/market/sothebys-is-hosting-its-first-curated-nft-sale-featuring-the-very-first-nft-ever-minted-1966003, Erişim tarihi: 16.12.2021.
• Chevet, S. (2018). “Blockchain Technology and Non-Fungible Tokens: Reshaping Value Chains in Creative Industries”. [Doctoral dissertation, HEC Paris]. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3212662, Erişim tarihi: 16.12.2021.
• CNNTURK (2021, Mart 8). “Sina Estavi Kimdir, Kaç Yaşında? 2,5 Milyon Dolarlık Tweet İddiası”. CNNTürk. https://www.cnnturk.com/teknoloji/sina-estavi-kimdir-kac-yasinda-2-5-milyon-dolarlik-tweet-iddiasi, Erişim tarihi: 28.01.2022.
• Constine, J. (2014, Mayıs 9). “Monegraph Uses Bitcoin Tech So Internet Artists Can Establish “Original” Copies of Their Work”. TechCrunch. https://techcrunch.com/2014/05/09/monegraph/, Erişim tarihi: 17.12.2021.
• Cryptoart. (t.y.). “Top Artists”. https://cryptoart.io/artists, Erişim tarihi: 28.01.2022.
• Cuen, L. (2021, Mart 16). “The NFT Market is Just Getting Started, But Where Is It Headed?”. TechCrunch. https://techcrunch.com/2021/03/15/the-nft-market-is-just-getting-started-but-where-is-it, Erişim tarihi: 06.01.2022
• Cumhuriyet. (2021, 30 Mart). “Cüneyt Özdemir Tweetini 10 Bin Dolara Sattı”. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/cuneyt-ozdemir-tweetini-10-bin-dolara-satti-1824264, Erişim tarihi: 07.01.2022.
• Çelik, F. (2021, Ekim 6). “Klasik Sanatı Yeni Teknolojilerle Birleştiren Oluşum: ha:ar”. Oggusto. https://decrypt.co/88636/biggest-crypto-story-2021-nft-boom, Erişim tarihi: 15.02.2022.
• Çete, Ş. (2021, Aralık 30). “NFT Özel Dosya: “Yeni Nesil Finans Balinalarının Koleksiyon Savaşı”. ArtDog İstanbul. https://artdogistanbul.com/nft-ozel-dosya-yeni-nesil-finans-balinalarinin-koleksiyon-savasi/, Erişim tarihi: 15.02.2022.
• Çolak, Ö.,O. (2021, Ekim 18). “Sotheby’s’de Bir Türk Fotoğrafçı. Cumhuriyet”. https://www.cumhuriyet.com.tr/kultur-sanat/sothebysde-bir-turk-fotografci-1877530, Erişim tarihi: 12.02.2022.
• De Carlo, F. (2020). “The Intersection Between Copyright protection and Blockchain Technology: The Case of Cryptoart”. [Single Cycle Master's Degree Thesis, Luiss Guido Carli University]. https://tesi.luiss.it/id/eprint/30173, Erişim tarihi: 16.12.2021.
• Di Liscia, V. (2021, Haziran 10). ““First ever NFT” Sells For $1.4 Million. Hyperallergic”. https://hyperallergic.com/652671/kevin-mccoy-quantum-first-nft-created-sells-at-sothebys-for-over-one-million/, Erişim tarihi: 16.12.2021.
• Dingelstad, K., A. (2021). “Potential Uses and Limitations of Non-Fungible Tokens in the Auditing Profession, a South African context”. African Journal Of Corporate Governance Research, 3(1), 126-145. https://www.corporatereportingjournals.com/wp-content/uploads/2021/10/AJCGR-2021-VOL.-3-NO.-1-SPECIAL-STUDENTS-ISSUE.pdf#page=126, Erişim tarihi: 16.12.2021.
• Ergin, Ö. (2021, Ekim 27). “DEVA Partisi’nden NFT Hamlesi: “NFT Hediye Eden İlk Siyasi Parti”. Kriptofoni. https://www.kriptofoni.com/deva-partisi-nft-hamlesi-nft-hediye-eden-ilk-siyasi-parti/, Erişim tarihi: 27.01.2022.
• Franceschet, M. (2021). “The Sentiment of Crypto Art”. Ehrmann, M., Karsdorp, F. Wevers, M., Andrews T., L., Burghardt, M., Kestemont, M., Manjavacas, E., Piotrowski, M., & Zundert, J. (Eds.), CEUR Workshop Proceedings, vol 2989. Computational Humanities Research 2021. (s. 310-318). CEUR. http://ceur-ws.org/Vol-2989/, Erişim tarihi: 19.12.2021.
• Franceschet, M., Colavizza, G., Smith, T., Finucane, B., Ostachowski, M., L., Scalet, S., Perkins, J., Morgan, J., & Hernández, S. (2021). “Crypto Art: A Decentralized View”. Leonardo, 54(4): 402–405. https://doi.org/10.1162/leon_a_02003, Erişim tarihi: 16.12.2021.
• Friedlander, M., Kagrana V., & Kawashima, N. (2016). “The Economist Investment Case Study Competition: Bitcoin vs. Ethereum”. Economist. https://www.economist.com/whichmba/mba-case-studies/investment-case-study-competition-2016/rutgers-business-school, Erişim tarihi: 16.12.2021.
• Galatasaray. (2021, Eylül 2). “İlklerin ve Enlerin Kulübü Galatasaray’dan Yine Bir İlk: Galatasaray, Türkiye'nin İlk NFT Koleksiyonunu Arz Ediyor”. https://www.galatasaray.org/haber/kulup/ilklerin-ve-enlerin-kulubu-galatasaray-dan-yine-bir-ilk-galatasaray-turkiyenin-ilk-nft-koleksiyonunu/49278, Erişim tarihi: 20.01.2022.
• Garg, S. (2021, Eylül 27). “How Are Colored Coins Related to NFTs?”. Exhibit. https://www.exhibit.tech/crypto/how-are-colored-coins-related-to-nfts/, Erişim tarihi: 19.12.2021.
• Gazan, O. (2020, Temmuz 23). “Tarık Tolunay’dan Fractal İstanbul’un Yeni Etabı: Haydarpaşa Panorama”. Bigumigu. https://bigumigu.com/haber/tarik-tolunay-dan-fractal-istanbul-un-yeni-etabi-haydarpasa-panorama/, Erişim tarihi: 09.01.2021.
• Gazan,O. (2021, Mayıs 6). “Ara Güler’in Eşi Olmayan Kitabı NFT Platformuna Taşınıyor”. Bigumigu. https://bigumigu.com/haber/ara-gulerin-esi-olmayan-kitabi-nft-platformuna-tasiniyor/, Erişim tarihi: 15.02.2022.
• GoogleTrends.(2021).https://trends.google.com/trends/explore?geo=TR&q=%2Fg%2F11g0g4sbp3, Erişim tarihi: 19.12.2021.
• Habertürk, (2021, Temmuz 8). “Son Bir Yılda Türkiye’de Kripto Para Algısı Nasıl Değişti?”. Habertürk. https://www.haberturk.com/turkiyede-kripto-para-kullanimi-bir-yilda-11-kat-artti-haberler-3127192-teknoloji, Erişim tarihi: 09.01.2022
• Holmes, H. (2021, Mayıs 25). “The World’s Largest NFT Museum Could Soon Reshape the New York City Skyline”. Observer. https://observer.com/2021/05/todd-morley-nft-museum/, Erişim tarihi: 20.02.2022.
• İçözü, T. (2021, Ekim 15). “Nurgül Yeşilçay'ın NFT Dizi Projesinin Detayları Belli Oldu”. Webrazzi. https://webrazzi.com/2021/10/15/nurgul-yesilcay-in-nft-projesinin-detaylari-belli-oldu/, Erişim tarihi: 20.01.2022.
• Kaya, E., S. (2021). “Elidor da NFT Rüzgarına Kapıldı”. Marketing Türkiye. https://www.marketingturkiye.com.tr/haberler/elidor-da-nft-ruzgarina-kapildi/, Erişim tarihi: 28.01.2022.
• Keleşoğlu, E. (2021). “Toplamda 9999 Adet NFT: Ünlü Karikatürist Selçuk Erdem, NFT Koleksiyonunu Satışa Çıkarmaya Hazırlanıyor”. Webtekno. https://www.webtekno.com/karikaturist-selcuk-erdem-nft-koleksiyon-satisa-cikiyor-h116084.html, Erişim tarihi: 26.01.2022.
• Kolekta. (t.y.). “ha:ar”. https://www.kolekta.com.tr/sanatcilar/haar/, Erişim tarihi: 08.02.2022.
• Kong, D. R. ve Lin, T. C. (2021). “Alternative Investments in the Fintech era: The Risk and Return of Non-Fungible Token (NFT”). SSRN Electronic Journal. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3914085, Erişim tarihi: 16.12.2021.
• Kültür Sanat Servisi. (2021, Ekim 10). “Refik Anadol Tarihe Geçti”. Milliyet. https://www.milliyet.com.tr/kultur-sanat/refik-anadol-tarihe-gecti-6614700, Erişim tarihi: 02.02.2022.
• Meyohas, S. (t.y.). “Bitchcoin”. Sarah Meyohas. https://sarahmeyohas.com/bitchcoin/, Erişim tarihi: 20.12.2021.
• Miller, C. (2020, Ekim 29). “Iconic Art Given a Furry Spin by Digital Artist Murat Yıldırım”. Yellowtrace. https://www.yellowtrace.com.au/digital-artist-murat-yildirim-fury-iconic-art/, Erişim tarihi: 04.02.2022.
• Niftygateway. (t.y.). “Mesut Özil x Genies Silent Auction Release!” https://niftygateway.com/collections/mesutozil, Erişim tarihi: 20.01.2022.
• NTV. (2021, Nisan 4). “Saba Tümer Kahkahasını NFT Olarak 90 Bin Liraya Sattı”. https://www.ntv.com.tr/yasam/saba-tumer-kahkahasini-nft-olarak-90-bin-liraya-satti,YAIQv3MIrE2Ao3saD2Y85w, Erişim tarihi: 25.01.2022.
• OGM Pictures [@OGMPictures]. (2021, Ekim 12). “OGM Pictures Olarak Camdaki Kız Dizimizin Alternatif NFT Afişini Carny'de Satışa Sunuyoruz”.⁠ [Resim ekli] [Tweet]. Twitter. https://twitter.com/OGMPictures/status/1447829120243617792?ref_src=twsrc%5Etfw, Erişim tarihi: 26.01.2022.
• Öç, E. (2021,Mart 13). “NFT nedir: İnternetten Kolayca İndirilebilen ve Milyonlarca Dolara Alıcı Bulabilen Kripto Sanat Eserleri”. BBC News. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-56385962, Erişim tarihi: 18.02.2022.
• Özışık, A. (2021, Ekim 13). “Cem Yılmaz'ın NFT'sini Alana Davetiye Hediye”. https://pazarlamasyon.com/cem-yilmazin-nftsini-alana-davetiye-hediye, Erişim tarihi: 26.01.2022.
• Özkırdeniz, B. (2021, Ekim 26). “NFT Koleksiyonu Fluffy Polar Bears Saniyeler İçerisinde Tükendi”. Webrazzi. https://webrazzi.com/2021/10/26/selcuk-erdem-nft-fluffy-polar-bears/, Erişim tarihi: 27.01.2022.
• Redi, R. (2021, Ekim 5). NFT: “Sotheby’s $5m Anadol Sale, Christie’s Debuts in Europe”. https://currency.com/nft-sotheby-s-5m-anadol-sale-christie-s-debuts-in-europe, 2.02.2022.
• Rennie, E., Potts, J., & Pochesneva, A. (2019). “Blockchain and the Creative Industries”. RMIT Blockchain Innovation Hub. https://doi.org/10.25916/5dc8a108dc471, Erişim tarihi: 03.01.2022.
• Ru Residency. (2018). “Arda Yalkin and Hande Sekerciler (ha:ar)”. Residency Unlimited. https://residencyunlimited.org/residencies/arda-yalkin/, Erişim tarihi: 08.02.2022.
• Sotheby’s. (2021, Nisan 16). “$17 Million Realized in Sotheby’s First NFT Sale with Digital Creator Pak”. https://www.sothebys.com/en/articles/17-million-realized-in-sothebys-first-nft-sale-with-digital-creator-pak, Erişim tarihi: 28.01.2022.
• Thomas, L. (2021, Kasım 18). “Refik Anadol Creates Inovative AI NFT Exhibit from MoMA’s Metadata”. NFTNOW. https://nftnow.com/features/refik-anadol-ai-nft-art-from-moma-metadata/, Erişim tarihi: 29.01.2022.
• Trautman, L., J. (2021, Nisan 11). “Virtual Art and Non-fungible Tokens. SSRN Electronic Journal”. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3814087, Erişim tarihi: 26.12.2021.
• Uçak, O. (2021). “Kültürlerarası iletişimde tek kültüre doğru: Dijital kültür”. Yengin,D., Aydın, Akaydın,A. (Eds.), Communication and Technology Congress 2021. (s. 215-230). Istanbul Aydin University Publications. https://doi.org/10.17932/CTC.2021/ctc21.024, Erişim tarihi: 15.01.2022.
• Uludağ, S. (2021, Kasım 9). “İstanbul’da Sanat ve Antika Fuarı Düzenlendi: NFT Eserler de Sergilendi”. Sputnik. https://tr.sputniknews.com/20211109/istanbulda-sanat-ve-antika-fuari-duzenlendi-nft-eserler-de-sergilendi-1050616845.html, Erişim tarihi: 19.02.2022.
• Sputnik. (2021, Nisan 9). “Gülben Ergen, 'Bana Unutmayın Ki Hiçbir Şey Olmaz' Sözünü NFT Olarak Satışa Çıkardı”. https://tr.sputniknews.com/20210404/gulben-ergen-bana-unutmayin-ki-hicbir-sey-olmaz-sozunu-nft-olarak-satisa-cikardi-1044190139.html, Erişim tarihi: 26.01.2022
• SuperRare. (2021, Ocak 14). “Murat Yıldırım: FurryArtworks Collection”. https://editorial.superrare.com/2021/01/14/murat-yildirim-furryartworks-collection/, Erişim tarihi: 04.02.2022.
• Verisart. (t.y.). “About Us”. https://verisart.com/about, Erişim tarihi: 20.12.2021.
• Wang, Q., Li, R., Wang, Q., Chen, S. (2021, Ekim 25). “Non-Fungible Token (NFT): Overview, Evaluation, Opportunities and Challenges”. Cornell University. https://arxiv.org/abs/2105.07447v1, Erişim tarihi: 20.12.2021.