SHAKESPEARE’İN KRAL LEAR, MACBETH VE III. RİCHARD TRAGEDYALARINDA TRAJİK KAHRAMAN VE KÖTÜ ADAM

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 29, 536 - 559, 30.06.2022

Şifa Kayabaşı , Müşerref Öztürk Çetindoğan

https://doi.org/10.21602/sduarte.1081508

Öz

Antik Yunan tragedyası ve Aristoteles’in tragedya kuramına temellendirilen trajik kahramanın soylu kökeni, yıkımla karakterize edilişi, hamartia, hybris gibi kavramlar etrafında çözümlenen yapısı Shakespeare tragedyalarında da belirli bir sürekliliği takip eder. Trajik kahraman açısından eylem, irade ve yazgı arasında kurulan ilişkinin ortaya çıkardığı kahraman-kurban ikiliğinin Shakespeare tragedyalarında da izi sürülebilir. Bütün bu benzerliklerin yanı sıra Shakespeare tragedyalarının trajik kahramanı, sözü edilen kavramların anlamsal değişimine de kaynaklık eder. Antik Yunan tragedyasının dinsel geleneğinin bir yansıması olarak varlık bulan kahraman imgesi Shakespeare tragedyasında iyi ve kötü özelliklerin bir arada sunulduğu karaktere doğru evrilen çok daha geniş bir perspektif sunar. Bu geniş perspektif trajik kahraman ve kurbandan sonra kötü birinin de tragedya kahramanı olduğu bir dönüşümü içerir. Bu çalışma, Aristoteles kuramı çerçevesinde açıklanan trajik kahraman teorisinin, tragedyanın ikinci büyük evresi olarak kabul edilen Elizabeth dönemi Shakespeare tragedyasında geçirdiği değişimin analizini yapmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Trajik Kahraman, Kötü Adam, Kurban, Shakespeare, Tragedya

Kaynakça

• Arıcı, O. (2008). “Antik Yunan Tragedyasının Metafiziği” Cogito, Sayı:54, 68-78.
• Aristoteles, (2002). Poetika, 10. Baskı, çev. İsmail Tunalı, Remzi Kitabevi: İstanbul.
• Aristoteles, (2019). Nikomakhos’a Etik, 4. Baskı, çev. Akderin, F., Say Yayınları: İstanbul.
• Baldick, C. (2001). The Concise Oxford Dictionary of Literary Terms, 2. Edition, Oxford University Press: New York.
• Cuddon, J.A. (2013). A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory, 5. Edition, A John Wiley and Sons, Ltd., Publication.
• Bonnard, A. (2004). Antik Yunan Uygarlığı 2, Antigone’den Sokrates’e, 1. Baskı, çev. Kurtözü, K. Evrensel Basım Yayın: İstanbul.
• Brockett, G. O. (2000). Tiyatro Tarihi, 1. Baskı, çev. Sevinç Sokullu, S., Dinçel, Semih, Çelenk, Selda Öndül, Beliz Güçbilmez, Mitos Boyut Yayınları: İstanbul.
• Çapan, C. (2008). Değişen Tiyatro, 3. Baskı, Metis Yayınları: İstanbul.
• Eaglaton, T. (2012). Tatlı Şiddet Trajik Kavramı, 1. Baskı, çev. Tunca, K., Ayrıntı Yayınları: İstanbul.
• Frye, O. (2015). Eleştirinin Anatomisi, çev. Koçak, H., Ayrıntı Yayınları: İstanbul.
• Kirkham, J. D. (1963). History and Criticism of the Tragic Hero, Eastern Illinois University, Master Degree.
• Kott, J. (1999). Çağdaşımız Shakespeare, 1. Baskı, çev. Güney, T., Mitos Boyut Yayınları: İstanbul.
• Poole, A. (2013). Trajedi, çev. Gür, H., Dost Kitabevi Yayınları: Ankara.
• Rae, M. K. (2008). Someone, Anyone: Contemporary Theatre’s Empathetic Villain, The University of Arizona, School of Theatre Arts, Master’s Thesis.
• Shakespeare, W. (1981). Kral Lear, çev. İrfan Şahinbaş, Kültür Bakanlığı Yayınları: Ankara.
• Shakespeare, W. (1999). Macbeth, 2. Baskı, çev. Orhan Burian, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Shakespeare, W. (2007). III. Richard, 2. Baskı, çev. Bülent Bozkurt, Remzi Kitabevi: İstanbul.
• Şener, S. (1998). Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi, Dost Kitabevi Yayınları: Ankara.
• Şener, S. (2001). Yaşamın Kırılma Noktasında Dram Sanatı, 2. Baskı, Dost Kitabevi Yayınları: Ankara.
• Thorslev, P. L. (1965). The Byronic Hero Types And Prototypes, University of Minnesota Press: Minneapolis.
• Urgan, M. (1984). Shakespeare ve Hamlet, 1. Baskı, Altın Kitaplar Yayınevi: İstanbul.
• Yüksel, A. (2013). Dram Sanatında Sınırları Zorlamak, 1. Baskı, Mitos Boyut Yayınları: İstanbul.
• Yüksel, A. (2017). William Shakespeare Yüzyılların Sahne Büyücüsü, 1. Baskı, Habitus Yayıncılık: İstanbul.
• Vernant, J. P., Naquet, V. P. (2012). Eski Yunan’da Mit ve Tragdeya, çev. Sevgi Tamgüç, Çam, R.F., Kabalcı Yayınları: İstanbul.
• Williams, R. (2018). Modern Trajedi, 1. Baskı, çev. Özkul, B, İletişim Yayınları: İstanbul.
• Qinn, E. (2006). A Dictionary of Literary and Thematic Terms, 2. Baskı, Facts On File, Inc: New York.
• İnternet Kaynakları Ayman, B. (2016). “The Tragic Hero between Aristotle and Miller”, ENG 313 https://www.researchgate.net/publication/329973521_The_Tragic_Hero_between_Aristotle_and_Miller, Erişim Tarihi: 02.02.2019.
• Hybris, https://www.merriam-webster.com/dictionary/hero Erişim Tarihi: 21.01.2018.
• Reeves, C. H. (1952), “The Aristotelian Concept of the Tragic Hero”, The American Journal of Philosophy, Vol. 73, No. 2, pp. 172-188, https://www.jstor.org/stable/291812 Erişim Tarihi: 10.03.2020.
• Yeboah, A. A.; Ahenkora,K.; Amankwah, A,S. (2012a). “The Tragic Hero of the Classical Period” English Language and Literature Studies; Vol. 2, No. 3, pp. 10-17, https://www.ccsenet.org/journal/index.php/ells/article/view/19851#:~:text=This%20paper%2C%20therefore%2C%20looks%20at,Oedipus%20as%20the%20tragic%20hero, Erişim Tarihi: 22.05.2020.
• Yeboah, A. A.; Amankwah, A,S. (2012b). “The Tragic Hero of the Post-Classical Renaissance” English Language and Literature Studies; Vol. 5, No. 3, pp. 119-123, https://www.researchgate.net/publication/325442890_The_Tragic_Hero_of_the_Post-Classical_Renaissance, Erişim Tarihi: 08.06.2019.