Batı Sanatında Divanda Uzanmış Beden İmgesi

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 30, 894 - 923, 31.12.2022

Sevtap Örgel

https://doi.org/10.21602/sduarte.1178016

Öz

Antik Yunan’dan günümüze dek pek çok formda üretilmiş olan “Divanda uzanmış Beden” betimlemesi görsel hafızamızda oldukça geniş bir yere sahiptir. Araştırma kapsamında, Avrupa düşün ve sanat tarihi mekânsal ve dinsel dönüşümler çerçevesinde incelenmiş, elde edilen teorik veriler ve mekânı divana, bedeni nüye bağlayan sanatsal üretimler aracılığı ile “Divanda Beden” imgesinin postmodern dönem öncesi sanata yansımaları incelenmiştir. Sanat tarihi okumaları ve daha dar perspektifte “Hristiyanlık öncesi ve sonrası toplum” araştırmalarında karşımıza sıkça çıkan bu betimlemenin, bedenin ve uzamın geçirdiği dönüşümden bağımsız ele alınamayacağı bulgusuna ulaşılmıştır. “Beden ve çıplaklık”, “uzanma ve divan” kavramlarını birlikte düşündüğümüz noktada, kutsal beden, günahkâr beden, çıplaklık, kadının konumu ve özel alanın kavranışındaki değişimler üzerinde durulması gereken mecburi duraklar olmuştur. Araştırma, karikatürize edilerek psikanaliz yatağı imgesine indirgenmiş olan divanın, farklı bir bakış açısıyla, sanatsal üretimde “Bedeni odaklayan uzam” olarak kullanımına dair sanat literatürüne bir yorum sunmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Divan, Beden, Nü, Çıplaklık, Özel Alan

Kaynakça

• Ariés P. ve Duby G. (2008). Özel Hayatın Tarihi-5 Birinci Dünya Savaşı’ndan Günümüze, çev. Şehsuvar Aktaş. İstanbul: Y.K.Y. Ariés P. ve Duby G. (2007). Özel Hayatın Tarihi-4 Fransız Devrimi’nden Büyük Savaş’a, çev. Ali Berktay. İstanbul: Y.K.Y.
• Ariés P. ve Duby G. (2006a). Özel Hayatın Tarihi-1 Roma İmparatorluğu’ndan 1000 Yılına, çev. Turhan Ilgaz. İstanbul: Y.K.Y.
• Ariés P. ve Duby G. (2006b). Özel Hayatın Tarihi-2 Feodal Avrupa’dan Rönesans’a, çev. Roza Hakmen. İstanbul: Y.K.Y.
• Ariés P. ve Duby G. (2006c). Özel Hayatın Tarihi-3 Rönesans’tan Aydınlanma’ ya, çev. Devrim Çetinkasap. İstanbul: Y.K.Y.
• Barbaras R. (2017). Cogito. Ponty, M.M. Vücudun Fenomolojisinden Tenin Ontolojisine, (sayı:88, s.154-192). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Corbin A., Courtine J.J. ve Vigarello G. (2021a). Bedenin Tarihi 3 ‘Bakıştaki Değişim 20.Yüzyıl’, çev. Saadet Özen. İstanbul. Alfa Basım Yayım Dağıtım San. Ve Tic. Ltd. Şti.
• Corbin A., Courtine J.J. ve Vigarello G. (2021b). Bedenin Tarihi 2 ‘Fransız Devriminden Büyük Savaşa”, çev. Saadet Özen. İstanbul. Alfa Basım Yayım Dağıtım San. Ve Tic. Ltd. Şti.
• Corbin A., Courtine J.J. ve Vigarello G. (2021c). Bedenin Tarihi 1 ‘Rönesanstan Aydınlanmaya’, çev. Saadet Özen. İstanbul. Alfa Basım Yayım Dağıtım San. Ve Tic. Ltd. Şti. Agamben G. (2017). Çıplaklıklar, Çev. Suna Kılıç. İstanbul. Alef Yayınevi.
• Cevizci, A. (2005). Paradigma Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Mumford L. (2013). Tarih Boyunca Kent, ‘Kökenleri, Geçirdiği Dönüşümler ve Geleceği’. çev. Gürol Koca ve Tamer Tosun. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kravis, N.(2018). Platon’dan Freud’a ‘Terapi Divanının Gizli Tarihi’, çev. Denis Gürcü. İstanbul: Sola Yayınları.
• Ponty, M.M. (2017). Cogito. Ponty, M.M. Dünyamız Tamamlanmamış Bir Eser, (sayı:88, s.22-28). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Leppert, R. (2020). Nü ‘Btı Dünyasında Modernite Dönemi Sanatında Bedenin Kültürel Retoriği’, çev. Aydın Çavdar. İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Sennett, R. (2018). Ten ve Taş, çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları.
• Sennett, R. (2013). Gözün Vicdanı, ‘Kentin Tasarımı ve Toplumsal Yaşam’, çev. Süha Sertabiboğlu ve Can Kurultay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• İnternet Kaynakları
• http1: Etimoloji Türkçe Sözlük, “Korpus”, https://www.etimolojiturkce.com/kelime/korpus, Erişim Tarihi: 26.07.2022.
• Eugène Delacroix, Halka Yol Gösteren Özgürlük, (1830), https://louvrekids.louvre.fr/gallery/c/0/i/51208880/citizens-take-your-arms, Erişim Tarihi:28.07.2022.
• Gustave Caillebotte, “Banyodaki Adam” (1884), https://collections.mfa.org/objects/537982, Erişim Tarihi: 06.08.2022.
• Anne Louis Girodet-Trioson, “Divana Uzanmış Çıplak Erkek” (1793), https://www.metmuseum.org/art/collection/search/337205?sortBy=Relevance&ft=Anne+Louis+Girodet-Trioson&offset=0&rpp=40&pos=2, Erişim Tarihi: 06.08.2022.
• Gaudenzio Marconi, “İstirahatte Erkek Figürü”, (yak. 1860), https://www.peramuseum.org/images/pdf/digital-publications/bare-naked-nude.pdf, Erişim Tarihi: 06.08.2022.
• Ferdinand Hodler, “Gece”, (1890), https://www.kunstmuseumbern.ch/en/see/collection/videos-higlights-collection/ferdinand-hodler-the-night-271.html, Erişim Tarihi: 06.08.2022.
• Rene Magritte, “Münzevi Yolcunun Düşünceleri” (1926-27), https://www.wikiart.org/en/rene-magritte/the-musings-of-the-solitary-walker-1926, Erişim Tarihi: 06.08.2022.
• Max Ernst “Pieta, ya da Gece Dönüş” (1923), https://www.tate.org.uk/art/artworks/ernst-pieta-or-revolution-by-night-t03252, Erişim Tarihi: 06.08.2022.
• William Sergeant Kendall , “Yaramaz” (1908), https://pafaarchives.org/item/20507, Erişim Tarihi: 07.08.2022.
• Mary Cassatt “Mavi Koltuktaki Küçük Kız”, (1878) https://www.nga.gov/collection/art-object-page.61368.html, Erişim Tarihi: 07.08.2022.
• Anonim, Ressam bir kadını yatakta yatarken betimleyen Tabut/ divan/ kabuk, Roma uygarlığı, (MS 2. Yüzyıl), Villa Albani Müzesi, Roma. http://colorsandstones.eu/2022/06/30/girl-in-a-shell-from-villa-albani-museum-2nd-c-discriminalia-d-b/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=girl-in-a-shell-from-villa-albani-museum-2nd-c-discriminalia-d-b, Erişim Tarihi: 26.07.2022.
• Rossana Gospels, “Son Akşam Yemeği”, 6.yy.,https://towardbeauty.org/tag/rossano-gospels/, Erişim Tarihi: 07.08.2022.
• Duccio di Buoninsegna,“Son Akşam Yemeği”, (1278-1318), Siena Katedrali”, https://www.ducciodibuoninsegna.org/, Erişim Tarihi: 26.07.2022.
• Ugolino di Siena, “Son Akşam Yemeği”, (1325-1330), https://www.metmuseum.org/art/collection/search/459131, Erişim Tarihi: 26.07.2022.
• Leonardo da Vinci, “Son Akşam Yemeği” (Cenacolo Vinciano)”, https://www.milan-museum.com/leonardo-last-supper-cenacolo.php, Erişim Tarihi: 26.07.2022.
• Hans Bellmer, La Poupée [“The Doll”], (1934), Ubu Gallery, https://www.indiscreto.org/hans-bellmer/, Erişim Tarihi:07.08.2022.
• Raphaelle Peale, Denizden Yükselen Venüs / Venus Rising From the Sea. (1822), https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Venus_Rising_from_the_Sea_-_A_Deception,_by_Raphaelle_Peale,_c._1822_-_Nelson-Atkins_Museum_of_Art_-_DSC09039.JPG, Erişim Tarihi:07.08.2022.
• Anonim, Bir cenaze ziyafetini gösteren adak kabartması, MÖ 5. yy., Atina Ulusal Arkeoloji Müzesi, Atina. https://www.wikiwand.com/en/Klinai, Erişim Tarihi: 27.07.2022.
• Anonim, Herculanum’dan bir Ziyafet sahnesi, M.S.79, Napoli Arkeoloji Müzesi, Napoli. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a7/Herculaneum_Fresco_001.jpg, Erişim Tarihi: 27.07.2022.
• Jean-Bapstille-Camille Corot, Deniz Kenarında Baküs Rahibesi, (1865), https://www.metmuseum.org/art/collection/search/435963, Erişim Tarihi: 07.08.2022.
• Gustave Coubert, İki Dost/Uyuyanlar, (1867), https://en.wikipedia.org/wiki/Le_Sommeil, Erişim Tarihi: 07.08.2022.
• François Boucher, Pan ve Syrinks, (1759), https://www.nationalgallery.org.uk/paintings/francois-boucher-pan-and-syrinx, 07.08.2022.
• Tamara de Lempicka, İki Dost, (1923), https://www.wikiart.org/en/tamara-de-lempicka/perspective-1923, Erişim Tarihi: 07.08.2022.
• Mel Ramos, Manet’s Olympia, (1973), http://collection.imamuseum.org/artwork/10269/, Erişim Tarihi: 07.08.2022.
• Görsel Kaynaklar
• Görsel 1. Barthélémy-François Chardigny, Cumhuriyet, 1793, Granet Müzesi, Aix-en-Provence. https://books.openedition.org/psorbonne/58462, Erişim Tarihi: 28.07.2022.
• Görsel 2. Pierre-Antonie Baudouin, The Reader/ Okur, 1760, Guaj, Musée des Arts Décoratifs/Dekoratif Sanatlar Müzesi, Paris. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ae/Baudouin,_Pierre_Antoine_-_La_Lecture_-_c._1760.JPG, Erişim Tarihi: 28.07.2022.
• Görsel 3. Picasso, Femme Couchée Lisant/Uzanarak Kitap Okuyan Kadın, 1960, Tuval Üzerinde Yağlıboya, 130.2 × 196.2 cm, Modern Sanat Müzesi Koleksiyonu, Fort Worth. https://www.artsy.net/artwork/pablo-picasso-femme-couchee-lisant-reclining-woman-reading, Erişim Tarihi: 28.07.2022.
• Görsel 4. Anonim, Asklepeion Bir Genci Tedavi Ederken, Rölyef, M.Ö 5 yy. http://www.greece-is.com/wp-content/uploads/2019/02/GettyImages-122226872.jpg, Erişim Tarihi:24.07.2022
• Görsel 5. Anonim, Simpelved Lahiti, Hollanda Roma Dönemi, MS. 150-175, 228x11x73 cm, Eski Eserler Müzesi (Rijksmuseum van Oudheden), Leyde, https://archeoroutelimburg.nl/en/locatie/archaeological-site-simpelveld-lady-simpelveld, Erişim Tarihi: 30.07.2022.
• Görsel 6. Francesco di Stefano Pesellino, Aziz Cosmo ve Aziz Damian’ın Hayatından Sahneler, Hasta bir adamı iyileştiriyorlar, 1445-50, Louvre Müzesi, Paris, https://www.aparences.net/periodes/quattrocento-annexes/francesco-di-stefano-pesellino/, Erişim Tarihi: 30.07.2022.
• Görsel 7a. René Magritte, Perspective: Madame Récamier by David, 1951, Tuval Üzerine Yağlı Boya, 60.5 x 80.5 cm. Kanada Ulusal Galerisi, Ottawa, https://www.gallery.ca/magazine/artists/proud-coffin-rene-magrittes-perspective-madame-recamier-by-david, Erişim Tarihi: 30.07.2022.
• Görsel 7b. Jacques-Louis David, Madame Récamier, 1800, Tuval Üzerine Yağlı Boya, 174 cm x 244 cm. Paris, Louvre Müzesi, Paris, https://www.gallery.ca/magazine/artists/proud-coffin-rene-magrittes-perspective-madame-recamier-by-david, Erişim Tarihi: 30.07.2022.
• Görsel 8. Anonim, Erkekleri bir şölende gösteren Atina saklama kavanozu, Greek, M.Ö. 450–440. British Museum. https://blog.britishmuseum.org/cook-a-classical-feast-nine-recipes-from-ancient-greece-and-rome/, Erişim Tarihi: 30.07.2022.
• Görsel 9. Jacques Louis David, Cupid and Psyche, 1817, Tuval Üzerine Yağlı Boya, 184 x 242 cm, Museum of Art Cleveland, United States. https://www.clevelandart.org/art/1962.37, Erişim Tarihi: 31.07.2022.
• Görsel 10. Giorgione/Tizian, Uyuyan Venüs, 1508/1510, Tuval Üzerine Yağlıboya, 108,5 × 175 cm, Gemäldegalerie Alte Meister/Eski Ustalar Resim Galerisi, Dresden, https://gemaeldegalerie.skd.museum/ausstellungen/glanzlichter-der-gemaeldegalerie-alte-meister/, Erişim Tarihi: 31.07.2022.
• Görsel 11. Antonio Canova, “Paolina Bonaparte Borghese”, 1804-1808, Mermer, 160 × 200 cm, Borghese Galerisi, Roma, https://it.wikipedia.org/wiki/Paolina_Borghese_(Canova), Erişim Tarihi: 31.07.2022.
• Görsel 12. Henri Rousseau, The Dream/Rüya, 1910, Tuval Üzerine Yağlıboya, 204,4 x 298,4 cm, Metropolitan Museum of Art/Moma, Manhattan, New York. https://www.moma.org/collection/works/79277, Erişim Tarihi: 31.07.2022.