REFLECTION OF CARPET MOTIFS OF ÇANAKKALE AYVACIK DISTRICT ON TODAY'S CERAMIC ART

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 30, 1221 - 1238, 31.12.2022

Fulya Savaş , Aslı Aksoy

https://doi.org/10.21602/sduarte.1182294

Öz

The motifs, which are derived from the symbols used to carry information, communicate and convey ideas throughout the ages, and reflect the knowledge brought from the past to every field of art, form the basis of the art branch known as Traditional Turkish Arts. Carpet art, which is one of the leading branches in the history of traditional Turkish Art, has survived from Central Asia to the present day, with examples of weaving with rich motifs, colors and compositions similar to those seen in Ayvacık, Çanakkale, North West Anatolia. Geometric, plant and animal motifs are used in Ayvacık carpets, which originates from the Caucasus. Today, these motifs have lost their symbolic meaning and names and are named by weavers by analogy with contemporary objects. Gold Plate, Baratlı, Lighter, Wheel Sieve, Kilim Patterned, Turnalı, Ayvacık carpets are the floor compositions that give their names. These motifs, which have been transferred to the present day as a rich heritage, are used in contemporary ceramic forms as well as in contemporary carpet patterns. In this context, by examining the literature studies in which carpet and ceramic arts are blended; It is aimed to carry out a multidisciplinary study in which Ayvacık carpet motifs and original ceramic techniques are used together.

Anahtar Kelimeler

Çanakkale, Ayvacık Carpets, Ceramics, Desing, Motif

Çanakkale Ayvacık İlçesi Halı Motiflerinin Günümüz Seramik Sanatına Yansıması

Öz

Çağlar boyunca bilgiyi taşımak, iletişim kurmak ve fikirleri aktarmak için kullanılan sembollerden türetilen, geçmişinden getirdiği birikimleri sanatın her alanına yansıtan motifler, Geleneksel Türk Sanatları olarak bilinen sanat dalının temelini oluşturmaktadır. Geleneksel Türk Sanatı tarihinin önde gelen dallarından biri olan halı sanatı, Kuzey Batı Anadolu’nun Çanakkale ili Ayvacık ilçesinde görülenlere benzer zengin motif, renk, kompozisyon özelliklerine sahip kirkitli dokuma örnekleri ile Orta Asya’dan günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Kökeni Kafkaslara dayanan Ayvacık halılarında geometrik, bitkisel ve hayvansal motifler kullanılmıştır. Bu motifler günümüzde sembolik anlam ve isimlerini yitirerek dokumacılar tarafından güncel nesnelere benzetilerek isimlendirilmektedir. Altın Tabak, Baratlı, Çakmaklı, Çarklı Elek, Kilim Desenli, Turnalı, Ayvacık halılarına isimlerini veren zemin kompozisyonlarıdır. Zengin bir miras olarak günümüze aktarılmış olan söz konusu motifler, çağdaş halı desenlerinde kullanıldığı gibi, çağdaş seramik formlarında da kullanılmaktadır. Bu bağlamda halı ve seramik sanatlarının harmanlandığı literatür çalışmaları incelenerek; Ayvacık halı motifleri ve özgün seramik tekniklerinin birlikte kullanıldığı multiıdisipliner bir çalışma yapılması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çanakkale, AYVACIK halıları, Seramik, Tasarım, Motif

Kaynakça

• Aksoy, A. (2003). Ayvacık (Çanakkale) Yöresi Halılarında Kullanılan Bitkisel Boyarmaddeler ve Alternatifleriyle Renk Denemeleri, Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Geleneksel Türk Sanatları Anasanat Dalı.
• Aksoy, A. (2008). “Çanakkale-Ayvacık Yöresi Halılarının Teknik, Renk ve Desen Özellikleri”, Ayvacık Değerleri Sempozyumu Bildirileri, 29-30 Ağustos, Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi Yayını, s. 303-320.
• Aksoy, A., Aytaç, A. (2004). “Çanakkale-Ayvacık Yöresi Halıları ve Karasulu Seccadeye Dair”, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, Sayı 208, s. 15-19. Anderson, J. (1998). Return to Tradition: The Revitalization of Turkish Village Carpets, 1. Edition, ABD: University of Washington Press. Aslan, P. Ş. (2011). Çağdaş Seramik Sanatında Gündelik Nesneler. 5. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu Bildiri Kitabı. Eskişehir: Eskişehir Büyükşehir Belediyesi, s.53. Balfour, H. (1893). The Evolution of Decorative Art : An Essay Upon its Origin and Development as İllustrated by the Art of Modern Races of Mankind, No Edition Noted, New York: Macmillan and. CO. Bayraktaroğlu, S. (1985). "Çanakkale Halıları." Vakıflar Dergisi, Ankara: T.C. Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayını , Sayı 19, s. 237-259.
• Bayraktaroğlu, S. (1997). “Türk Halılarında Batı Literatürü Konusu”, Arış Dergisi, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Sayı 1(4), s. 86-93.
• Blitz, J.H. (2015). “Skeuomorphs, Pottery, and Technological Change”, American Anthropologist, USA: Wiley for the American Anthropological Association, Vol. 117, No. 4, pp. 665–678. uploads/6/0/3/8/60386085/blitz-american_anthropologist_2015.pdf
• Canay, A. - Sevim, K. (2013). Anadolu’da Üretilen Kilim Motiflerinden Bukağı Motifi ve Bu Motiften Çıkan Seramik Çalışmalar. İdil Sanat ve Dil Dergisi, s. 69.
• Deniz, B. (1998). “Ayvacık (Çanakkale) Yöresi Düz Dokuma Yaygıları”1.Basım, Ankara: AKM Yayını.
• Deniz, B. (2005). “Anadolu-Türk Halı Sanatının Kaynakları”, Sanat Tarihi Dergisi, Sayı 14(1), İzmir: Ege Üniversitesi Yayını, s.79-103.
• Doğan, F. (2019). Hiperrealizmin Seramik Sanatına Yansımaları, Yayınlanmamış Yüksek Lisansa Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Seramik-Cam Anasanat Dalı.
• Esin, E. (2001). Türk Kozmolojisine Giriş, 1. Basım, Ankara: Kabalcı Yayınevi.
• Görgünay, N. (1977). “Halıcılığın Kökeni ve Türk Halıcılığının Tarihçesi”, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sayı 1, s. 159-175.
• Karadeniz Aksoy, A. (2013). Ayvacık Halılarında Renk ve Desen, İda Life Kültür Sanat ve Turizm Dergisi, Çanakkale: Can Ajans Turizm Basım Yayın Reklamcılık Hizmetleri, Sayı 12, s. 24-25.
• Kırzıoğlu, Görgünay.N. (2001). Altaylar’dan Tunaboyu’na Türk Dünyası’nda Ortak Yanışlar, 1. Basım. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Панкова, С. В. (2020). “Ворсовые изделия из памятников бассейна Тарима I тыс. до н.э.: обзор находок”, Материалы Международной научной конференции, посвященной 100-летию со дня рождения д. и. н. А. М. Мандельштамаи 90-летию со дня рождения д. и. н. И. Н. Хлопина, В древних и ультурах Центральной Азии, 10–12 ноября, Санкт-Петербург: Институт Истории Материальной Культуры Ран. Sevim, S ve Marmara T. (2020). “Sсредневековых кelçuklu Halı Motiflerinin Çağdaş Türk Seramik Sanatında Kullanımı”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, Sayı 31, s.1186.
• Taylan, F. N. (2013). Uşak Halı Motiflerinin Seramik Yüzeylerde Uygulanabilirliği ve Kişisel Uygulamalar. Uşak: Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Seramik Anasanat Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Halı Kataloğu (2). (1988). Turkish Handwoven Carpets. Ankara: Ünal Ofset.
• Царева. Е. Г. (2015). “История формирования и распространения ворсовых техник (евразийская традиция)”, Радловский сборник: Научные исследования и музейные проекты МАЭ РАН в 2014 г., ред. Ю.К. Чистов, СПб.: МАЭ РАН.
• Tsareva, E. G. (2015). “History of the Formation and Distribution of Pile Techniques (Eurasian Tradition)”, Radlovsky Collection: Scientific Research and Museum Projects of the MAE RAS in 2014, ed. Yu.K. Chistov, St. Petersburg: MAE RAN.
• Царёва. Е.Г. (2017). “Текстильный бестиарий IV: читая тканые летописи”, Бестиарий IV. Земля и небо в традиционном универсуме, ред. М.А. Родионов, СПб: МАЭ РАН.
• Tsareva, E.G. (2017). “Textile Bestiary IV: Reading Woven Chronicles”, Bestiary IV. Earth and Sky in the Traditional Universe, ed. M.A. Rodionov, St. Petersburg: MAE RAS.
• Uğurlu, S.S. (2000). “Ayvacık Vakıf Halıları”. Ev Tekstili Dergisi, Sayı 27, s. 71-73.
• Yetkin, Ş. (1991). Türk Halı Sanatı, 2. Basım, Ankara: Tisamat Basım Sanayii.
• Yıldırım, M. (2000). “Anadolu Selçuklu Halıları ile Azerbaycan Halıları Arasındaki Motif Birliği Üzerine”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Konya: Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Sayı 10, s. 251-278.
• Yörük, Ö. (1990). “Çanakkale-Ayvacık Yöresi Halıları Üzerine Bir Araştırma”, Kültür ve Sanat Dergisi, İstanbul: İş Bankası Yayını, Sayı 8, s.70-79.
• Sönmez, N. (2014). “Sanatın Üretim ve Paylaşım Süreçleri”, Lebriz Sanal Dergi, http://www.lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR&sectionID=17&article ID=1199, Erişim tarihi: 20.06.2016.
• http 1: John Perreault (2002),” The Interstitial: The Dishes Are on the Floor (And Up the Wall)”, http://ceramicstoday.glazy.org/articles/marek_cecula.htm, Erişim tarihi: 14.08.2022.
• http 2: Agnieszka Sural (2016), “Marek Cecula”, https://culture.pl/en/artist/marek-cecula, Erişim tarihi: 14.07.2022.
• http 3: Rümeysa Erol (2021), “Türk Halı ve Kilimlerinde Kullanılan Başlıca Motifler”, https://www.sanatperver.com/turk-hali-ve-kilimlerinde-kullanilan-baslica-motifler, Erişim tarihi: 10.08.2022.