Neurophenomenological Objectification and Subjectification in Post-Digital Art

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 35, 137 - 153, 04.07.2025

Engin Güney

https://doi.org/10.21602/sduarte.1654553

Öz

The development of digital technologies and their penetration into all areas of life cause various changes in art. In post-digital artworks, the tendency towards team collaboration from the artist and art project production from the artwork is increasing. Art becomes more than a completed tangible object/aesthetic representation, but a variable action that needs participant experience. New forms of expression that exceed the limits of pre-new media art forms create unique ontological meanings. These changes do not create any problematic in the content of art and provide new openings to forms of artistic expression.
The main problem of the research is whether robots with artificial intelligence can “produce works of art” through objectification or whether these beings can be “considered artists” (subjectification of the object). The aim of the research is to evaluate these increasing discourses. With the functioning mechanism of the computer, human acts that embody the phenomenon of consciousness are simplified and equated. For this reason, the phenomenon of consciousness is evaluated from a neurophenomenological perspective, associated with the constants/constants of art ontology, and scientific and philosophical explanations are made.

Anahtar Kelimeler

Post-digital Art , Neurophenomenology , Objectification , Artificial Intelligence

Post-Dijital Sanatta Nörofenomenolojik Bağlamda Nesnelleştirme ve Özneselleştirme

Öz

Dijital teknolojilerin gelişmesi ve yaşamın her alanına nüfus etmesi, sanatta da çeşitli değişimlerin gerçekleşmesine neden olmaktadır. Post-dijital sanat çalışmalarında, sanatçıdan ekip birlikteliğine ve sanat eserinden sanat projesi üretimine temayül artmaktadır. Sanat tamamlanmış bir somut nesneden/estetik temsilden öte, katılımcı deneyimlemesine ihtiyaç duyulan değişken bir eyleme dönüşmektedir. Yeni medya öncesi sanat formlarının sınırlarını aşan yeni ifade biçimleri kendine has ontolojik anlamlar oluşturmaktadır. Bu değişimler sanat muhteviyatında herhangi bir sorunsal oluşturmamakta ve sanatsal ifade biçimlerine yeni açılımlar sağlamaktadır.
Yapay zekâya sahip robotların, objektivasyon (nesnelleştirme) yoluyla “sanat eseri üretip üretemeyeceği” ya da bu varlıkların “sanatçı sayılıp sayılamayacağı” (nesnenin özneselleştirilmesi) araştırmanın ana problemidir. Araştırmanın amacı, giderek artan bu söylemlerin değerlendirmesini yapmaktır. Bilgisayarın işleyiş mekanizmasıyla, bilinç olgusunu bünyesinde barındıran insan edimleri basite indirgenerek denk gösterilmektedir. Bu nedenle konu mahiyetinde bilinç olgusu, nörofenomenolojik açıdan değerlendirilip, sanat ontolojisinin değişmezleri/sabiteleri ile ilişkilendirilerek, bilimsel ve felsefik açıklamalarda bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Post-dijital Sanat , Sanat Ontolojisi , Yapay Zeka , Nörofenomonoloji , Nesneselleştirme

Kaynakça

• Aydın, A. (2020). “Merleau-Ponty’nin Bedenlenme Fenomenolojisi Bilinç ve Beden Bütünlüğü”, Klikyan Felsefe Dergisi, Sayı 1, s.77-90.
• Deveci, M. (2022). “Yapay Zekâ ile Gerçekleştirilen Sanat Uygulamalarında Görüntü Üretimi”, Jia Journal, 5 (9), s.45-71.
• Doğan, M. (2023). “Bilinç Problemine Sentezci Bir Yaklaşım: Nörofenomenoloji”, Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 22 (2), s.705-734.
• Güney, E. ve Yavuz, H. (2020). “Yapay Zekâ ile Sanatsal Üretim Pratiğinde Sanatçının Rolü ve Değişen Sanat Olgusu”, Sanat ve Tasarım Dergisi, Sayı 26, s.415-439.
• Güney, E. (2024). Post-Dijital Sanat Ekseninde Kurgusal Gerçekliğe Yönelim, ed. Doç. Dr. Evren Kavukcu, Plastik Sanatlada İleri Araştırmalar, Afyonkarahisar: Yaz Yayınları, s.54-72. Eker, A. G. ve Duru, N. (2021). “Medikal Görüntü İşlemede Derin Öğrenme Uygulamaları”, Acta Infologia, 5 (2), s.459-474.
• Erbaş, H. (1992). “Sosyolojide Fenomenoloji”, Araştırma Dergisi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi, Cilt 19, s.159-166.
• Farisco, M., Evers, K. ve Changeux, J. P. (2024). “Is Artificial Consciounesness Achievable? Lessons from the Human Brain”, Neural Networks, 180 (106714), s.1-14.
• Gerrig, J. R., Zimbardo, G. P., Andrew, J. C., Steven, R. C., Fiona, J. W. (2015). Psychology and Life, Pearson Higher Education: Australia.
• Hameroff, S. (2022). “Consciousness, Cognition and the Neuronal Cytoskeleton A New Paradigm Needed in Neuroscience”, Hypothesis and Theory, 5 (15), s.1-17.
• Jing, Y., Yang, Y., Feng, Z., Ye, J., Yu, Y., Song, M. (2020). “Neural Style Transfer: A Review”, IEEE Transactions on Visualization and Computer Graphics, 26 (11), s.3365–3385.
• Karslı, A. T. (2024). “Yapay Zekâ ve Bilinç: Anlamsal ve Duygusal/Heyecansal Boyutları Üzerinden Bir Değerlendirme”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 13 (4), s.192-213.
• Liu, B. (2023). “Arguments for the Rise of Artificial Intelligence Art: Does AI Art Have Creativity, Motivation, Self-Awareness and Emotion”? Arte, Individuo y Sociedad, 35(3), s.811-822.
• Mikalonyte, E. S. ve Kneer, M. (2022). “Can Artificial Intelligence Make Art? Folk Intuitions as to whether AI-driven Robots Can Be Viewed as Artists and Produce Art”, ACM Trans-actions on Human-Robot Interaction, 11 (4), s.1-19.
• Moravec, H. (1988). Mind Children: The Future of Robot and Human Intelligence, Harvard University Press: Cambridge, Oxford: Oxford University Press.
• Nabiyev, V. V. (2012). Yapay Zekâ: İnsan-Bilgisayar Etkileşimi, Seçkin Yayıncılık.
• Seylan, A. (2022). Görsel Algı, İstanbul Üniversitesi: Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Simic, G., Tkalčić, M., Vukić, V., Mulc, D., Španić, E., Šagud, M., ... & Hof, R., P. (2021). “Understanding Emotions: Origins and Roles of the Amygdala”, Biomolecules, 11 (6), s.1-58.
• Thompson, E. (2006). Neurophenomenology and Contemplative Experience, ed. Clayton, P. ve Simpson, Z., The Oxford Handbook of Religion and Science, s.226-235.
• Zahavi, D. (2020). Fenomenoloji İlk Temeller, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Zorluel, Ç. (2021). Yapay Zekâ Uygulamaları, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• İnternet Kaynakları
• http 1: Paul, G. (2004). Artificial Intelligence and Consciousness, https://www.researchgate.net/publication/228416113_Artificial_Intelligence_and_Consciousness, Erişim tarihi: 15.12.2024.
• http 2: Ai-Da, (2024). The World’s First Ultra-Realistic Humanoid Robot Artist, https://www.ai-darobot.com/, Erişim tarihi: 14.12.2024.
• http 3: Collins, T. (2017). Meet Shimon: AI-Powered Robot can Write and Play Its Own Music After Studying More Than Two Mıllion Pieces of Data, https://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-4607572/Marimba-playing-robot-compose-music.html, Erişim tarihi: 14.12.2024.
• http 4: Baxter, C. (2024). AI Art: The End of Creativity or The Start of a New Movement, https://www.bbc.com/future/article/20241018-ai-art-the-end-of-creativity-or-a-new-movement, Erişim tarihi: 20.12.2024.
• http 5: 4D Art, (2011). La Belle et la Bete, https://4dart.com/en/creation/2011/la-belle-et-la-bete/, Erişim tarihi: 20.12.2024.
• http 6: Renee, V. (2013). Insıde the Box: Behind the Scenes of Bot&Dolly’s Magical Short Film, https://nofilmschool.com/2013/10/behind-the-scenes-bot-and-dolly-box, Erişim tarihi: 20.12.2024.
• http 7: Shaw, A. (2019). Marina Abramovic’s The Life to Become First Mixed Reality Work Ever Auctioned, Marina Abramovic’s The Life to become first mixed reality work ever auctioned - The Art Newspaper - International art news and events, Erişim tarihi: 18.12.2024.