Yağ Gülü (<i>Rosa damascena</i> Mill.)’nden Farklı Çözücü Ekstraksiyonları ile Elde Edilen Konkret ve Absolütün Verimlilik ve Koku Analizleri

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: Özel, 149 - 155, 05.10.2018

Hasan Baydar Melek Akdaş

Öz

Bu araştırmada, yağ gülü çiçeklerinden yüksek verimlilikte ve kalitede konkret ve absolüt elde etmek için ekstraksiyonda yaygın olarak kullanılan n-hekzan’a alternatif olarak etil asetat ve dietil eter gibi organik çözücüler denenmiştir. Bu amaçla çiçeklenme sezonu başında, ortasında ve sonunda olmak üzere üç farklı hasat döneminde toplanmış yağ gülü çiçeklerinin çözücü ekstraksiyonu ile konkret ve konkretten de etil alkol ekstraksiyonu ile absolüt elde edilmiştir. Elde edilen bu gül ürünlerinin uçucu yağ bileşenleri GC/MS cihazı ile analiz edilmiştir. Hasat dönemlerine ait genel ortalamalar dikkate alındığında, hem konkret hem de absolüt üretiminde çiçeklenme sezonu sonunda yapılan ekstraksiyonlar ticari olarak daha iyi randıman değerleri vermiştir. En yüksek konkret verimi %1.83 olarak çiçeklenme sezonu sonunda etil asetat ekstraksiyonu ile, en yüksek absolüt verimi ise %88.07 olarak çiçeklenme sezonu sonunda dietil eter ekstraksiyonu ile elde edilmiştir. Kısmen polar bir çözücü olan etil asetatın n-hekzan ve dietil eter gibi apolar çözücülere göre yağ gülü çiçeklerindeki aromatik maddeleri daha iyi çözdüğü, hem konkret hem de absolüt üretiminde daha fazla çiçek tasarrufu sağladığı belirlenmiştir. Ekstrakt kalitesi yönüyle ele alındığında, her ne kadar n-hekzan ürünleri daha fazla sayıda koku bileşeni içeriyor olsalar da, temel koku bileşeni olan feniletil alkol bakımından etil asetat ve dietil eter konkretlerinin ve absolütlerinin daha zengin oldukları anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rosa damascena Mill., Ekstraksiyon; Solvent; Konkret; Absolüt

Kaynakça

• [1] Guenther, E. 1952. Oil of Rose. In: The Essential oils. Vol 5. Kreiger, Florida, USA. pp. 3-48.
• [2] Garnero, J., Buil, P. 1976. Evolution of the Composition of the Rose Essential Oils and Concrete During the Production Campaign. Aerosol, 58, 537-540.
• [3] Lawrence, B.M. 1991. Progress in Essential Oils: Rose Oil and Extracts, Perfumer & Flavorist, 16, 43-77.
• [4] Baydar, H. 2016. Yağ Gülü Tarımı ve Endüstrisi. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi (Genişletilmiş 5. Baskı). Süleyman Demirel Üniversitesi Yayın No: 51, 290-325s.
• [5] Anonim, 2016. Tarım İstatistikleri. TUİK, http://www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 31.01.2018)
• [6] Erbaş, S., Baydar, H. 2016. Variation in Scent Compounds of Oil-bearing Rose (Rosa damascena Mill.) Produced by Headspace Solid Phase Microextraction, Hydrodistillation and Solvent Extraction. Records of Natural Products, 10 (5), 555-565.
• [7] Anaç, O. 1984. Gas Chromatographic Analysis on Turkish Rose Oil, Absulute and Concrete. Perfumer & Flavorist, 9, 1-14.
• [8] Başer, K.H.C. 1992. Turkish Rose Oil. Perfumer & Flavorist, 17, 45-52.
• [9] Bayrak, A., Akgül, A. 1994. Volatile Oil Composition of Turkish Rose Oil (Rosa damascena). Journal of the Science of Food and Agriculture, 64, 441-448.
• [10] Aydınlı, M., Tutaş, M. 2003. Production of Rose Absolute from Rose Concrete. Flavour and Fragrance Journal, 18, 1, 26–31.
• [11] Kürkçüoğlu, M., Başer, K.H.C. 2003. Studies on Turkish Rose Concrete, Absolute and Hydrosol, Chem. Nat. Comp., 39 (5), 457-464.
• [12] Aycı, F., Aydınlı, M., Bozdemir, O.A., Tutaş, M. 2005. Gas Chromotographic Investigation of Rose Concrete, Absolute and Solid Residue. Flavour and Fragrance Journal, 20, 481-486.
• [13] Kazaz, S., Erbaş, S., Baydar, H., Dilmaçünal, T., Koyuncu, M.A. 2010. Cold Storage of Oil Rose (Rosa damascena Mill.) Flowers. Scientia Horticulturae, 126, 2, 284-290.
• [14] Anonim, 1975. European Pharmacopoeia, Vol. 3, pp. 68, Maisonneuve SA, Sainte Ruffine, France.
• [15] Baydar, H., Kazaz, S., Erbaş, S. 2013. Yağ Gülünde (Rosa damascena Mill.) Morfogenetik, Ontogenetik ve Diurnal Varyabiliteler. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8 (1), 1-11.
• [16] Younis, A., Khan, M.A. Khan, A.A., Riaz, A., Pervez, M.A. 2007. Effect of Different Extraction Methods on Yield and Quality of Essential Oil From Four Rosa Species. Floriculture and Ornamental Biotechnology, 1(1), 73-76.
• [17] Khan, M.A, Rehman, S. 2005. Extraction and Analysis of Esssential Oil of Rosa Species. International Journal of Agriculture & Biology, 7 (6), 973-974.
• [18] Baydar, H., Erbaş, S. 2016. Yağ gülü (Rosa damascena Mill.)’nde Tepe Boşluğu Katı Faz Mikro Ekstraksiyonu (HS-SPME) ve Konvansiyonel Su Distilasyonu Yöntemleri ile Elde Edilen Uçucu Bileşenlerin Karşılaştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20 (1), 27-36.
• [19] Eikani, M.H., Golmohammad, F., Rowshanzamir, S., Mirza, M. 2005. Recovery of Water-Soluble Constituents of Rose Oil Using Simultaneous Distillation–Extraction. Flavour & Fragrance Journal, 20 (6), 555–558.
• [20] Harris, B. 2002. Methyl eugenol – The Current Bete Noir of Aromatherapy. International Journal of Aromatherapy, 12 (4), 193-201.
• [21] Rusanov, K., Kovacheva, N., Rusanova, M., Atanassov, I. 2012. Reducing Methyl Eugenol Content in Rosa damascena Mill. Rose Oil by Changing the Traditional Rose Flower Harvesting Practices. Journal of European Food Research and Technology, 234, 921–926.