Kente Ulaşımı Sağlayan Binaların Kent İmajına Etkisi; Trabzon Örneği

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 3, 578 - 593, 30.12.2021

Demet Yılmaz Yıldırım

https://doi.org/10.19113/sdufenbed.888540

Öz

Kent girişleri fiziksel bir geçiş alanı olmalarının yanında, kentlerin ilk izleniminin ve kimlik oluşumunda öncelikli mekânlardan biridir. Tarihte kent girişleri, savunma, simgeleme gibi farklı kaygılarla yapılan kent kapıları, giriş takları gibi çeşitlenirken, günümüzde havaalanları, terminaller, limanlar gibi ulaşım yapıları karşılama alanları olarak kent girişi görevi üstlenmektedir. Dolayısıyla ulaşım yapıları bir taraftan kent kimliğine görsel katkı sağlarken, diğer taraftan kullanıcılar için farklı anlamlar içermektedirler. Bu yapılar yolcuların sadece fiziksel ihtiyaçlarının sağlandığı yerler değil aynı zamanda kentle ilk iletişimin kurulduğu ve kentle ilk karşılaşma noktaları ya da son izlenim yerleri olarak algısal açıdan etkili ve anı değeri yüksek bellek noktaları olarak tanımlanabilirler. Çalışmada tarihi Trabzon kent girişleri olarak kent kapıları ve günümüz kent girişleri olarak Trabzon terminali, havaalanı ve limanı ele alınmıştır. Bu yapıların biçimsel özellikleri, siluetteki görsel etkisi ve bu yapılara girişten çıkışa kadar yapılan hareket boyunca edinilen görünümlerin imaj değerlerinin objektif ve sübjektif değerlendirmeler sonucu ortaya konarak tartışılması amaçlanmıştır. Çalışma, Trabzon kent kimliğinde etkili ve öncelikli müdahale alanlarından biri olan ulaşım yapıları ve yakın çevrelerine ilişkin veri sağlaması açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Kent Girişi, Ulaşım Yapıları, Kent İmajı, Görsel Kimlik, Trabzon

The Effects of the Buildings Providing Access to the City on the Image of the City; Trabzon Example

Öz

The city entrances are one of the physical transition area, they are also priority places for being first impression and identity formation of cities. The city gates diversified like entrance, arches and etc. in history, which made with different aims such as city entrances, defense and symbolization in history. Today, transportation structures such as airports, terminals, and harbors serve as the entrance to the city and because of welcoming areas. Therefore, transportation structures contribute visually to the urban identity on the other hand, they have different meanings for users. These structures are not just places where the physical needs of the passengers are provided, but also they can be defined as perceptually effective and memorable points where the first communication with the city is established and as the first meeting points or last impression places with the city. In the study, city gates as Trabzon’s historical city entrances and Trabzon transportation structures such as terminal, airport and port as today's city entrances that are considered. In this study, it is aimed to discuss the formal features of these structures, their visual effect on the silhouette and the image value of the views acquired during the movement from entrance to exit with objective and subjective evaluations. The study is important in terms of providing datas on transportation buildings and their near surroundings, which are one of the effective and priority intervention areas in Trabzon's urban identity.

Anahtar Kelimeler

City Entrance, Transport Buildings, City Image, Visual Identity, Trabzon

Kaynakça

• [1] Türk Dil Kurumu. 2021. Giriş. http://www.tdk.gov.tr/ ( Erişim Tarihi: 25.01.2021).
• [2] Lynch K. 1960. The Image Of The City. The MIT Press, England, 187s.
• [3] Karagel H. 2010. Mülki İdare Sınırlarının Belirlenmesi İle İlgili Kuramsal Yaklaşımlar Ve Türkiye’deki Geçerli Uygulamalar. VII. Coğrafya Sempozyumu, 18-19 Ekim, Ankara, 96-106.
• [4] Tekeli, İ. 1990. Bir Kentin Kimliği Üzerine Düşünceler. Kent Planlaması Konuşmaları. TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, Ankara, 82-83.
• [5] Çöl, Ş. 1998. Kentlerimizde kimlik sorunu ve günümüz kentlerinin kimlik derecesini ölçmek için bir yöntem denemesi. Mimar Sinan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi, 334s, İstanbul.
• [6] Bilsel, G. 2002. Kent Kültürü-Kültürel Süreklilik-Kimlik Sorunsalı Ve Yaşanılası Kentsel Mekan Kavramı Üzerine. Kentleşme Ve Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildirileri, 25-26 Ocak, Adana, 21-25.
• [7] Çizgen, N. 1994. Kent ve Kültür. Say Yayınları, İstanbul, 159s.
• [8] Yargıç, S. 2009. Küreselleşen kentlerde ikonik yapıların kentsel kimlik oluşumuna etkileri üzerine irdeleme. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 140s, İstanbul.
• [9] Norberg Schulz, C. 1980. Genius Loci: Towards A Phenomenology Of Architecture. Rizzoli, New York, 216s.
• [10] Eraslan Yayınoğlu, P. ve Susar, A.F. 2008. Kent, Görsel Kimlik ve İletişim. Umuttepe Yayınları, İzmit, 189s.
• [11] Lang, J. 1987. Creating Architectural Theory, The Role Of The Behavioral Sciences İn Environmental Design. Van Nostrand Reinhold Int. Ltd., New York, 278s.
• [12] Berlyne, D.E. 1960. Conflict, Arousal And Curiosity. Mcgraw-Hill, New York, 368s.
• [13] Jacobs, A.B. 1993. Great Streets. MIT Press, Cambridge, 331s.
• [14] Bentley, I. 1993. Responsive Environments: A Manual For Designers. Butterworth Architecture, Oxford, 151s.
• [15] Nasar, J.L. 1998. The Evaluative Image Of The City. Sage Publications, United States, 182s.
• [16] Carmona, M., Heath, T., Oc, T. ve Tiesdell, S. 2003. Public Places-Urban Spaces: The Dimensions Of Urban Design. Architectural Press, Oxford, 311s.
• [17] İller Bankası. 1968. Trabzon Kentinin Tarihsel Yapısı ve Gelişimi Trabzon Analitik Etüdler 1967- 1968. Ankara.
• [18] Bıjışkyan, P. M. 1969. Karadeniz Kıyıları Tarih ve Coğrafyası 1817-1819. Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, 132s.
• [19] Aysu, E. 1982. Trabzon Kenti Planlama Çalışmaları. Türkiye Birinci Şehircilik Kongresi, Kongre Tarihi, Ankara.
• [20] Özbilen, A. 1996. Havada Suda ve Görüntüde Kirlenme Trabzon İli Kıyı Yönetimi. Trabzon Vakfı, Ankara, 101-114s.
• [21] Dilâver, S. 1987. Tarihçesi ve Tarihi Yapılarıyla Trabzon. Trabzon Dergisi, (1), 12-20.
• [22] Bryer A. ve Winfield D. 1985. The Byzantine Monuments And Topography Of Pontos. Dumbarton Oaks Pub Service, Washington, 394.
• [23] Usta, V. 1999. Anabasis’ten Atatürk’e Seyahatnamelerde Trabzon. Serander Yayınları, Trabzon, 268s.
• [24] Tuluk, Ö.İ. ve Düzenli, H. İ. 2010. Trabzon Kent Mirası: Yer-Yapı-Hafıza. Klasik Yayınları, Trabzon, 517s.
• [25] Anonim, 1997. Trabzon Yıllığı 1997. Trabzon Belediyesi Yayınları, 21s., Ankara.
• [26] Demirci E., Köse E. ve Değerli B. 2000. Trabzon Limanının Benzetimle İncelenmesi. KTÜ Araştırma Fonu, Trabzon.
• [27] Çiğdem, S. 2007. Eskiçağ ’da Trabzon Limanı: Askeri ve Ekonomik Yönden Gelişimi ve Doğu-Batı İlişkilerindeki Rolü. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 10.
• [28] Anonim. 2015. Trabzon Limanı Alport. http://www.Al-Port.Com/ (Erişim Tarihi: 01.12.2019).
• [29] Berber, M. 1992. Trabzon alt bölgesinin sosyo-ekonomik analizi-uygulamalı bir yaklaşım. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 282s, Trabzon.
• [30] Anonim. 2021. Trabzon Terminali. http://www.Trabzonkultur.Gov.Tr (Erişim Tarihi: 25.02.2021).
• [31] Anonim. 2021. Trabzon Havalimanı. http://www.Dhmi.Gov.Tr (Erişim Tarihi: 25.02.2021).
• [32]. Anonim. 2021. Trabzon. http://www.earth.google.com (Erişim Tarihi: 25.02.2021).
• [33]. Anonim. 2019. Trabzon Limanı. http://fotografligezirehberi.com/karadeniz_gezi_rehberi/trabzon_liman_img_5989 (Erişim Tarihi: 01.12.2019).
• [34] Aydınlı, S. 1992. Mimarlıkta Görsel Analiz. İTÜ Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, İstanbul, 66s.
• [35] Öymen Gür, Ş. 1996. Mekan Örgütlenmesi. Gür Yayıncılık, Trabzon, 280s.