Tasarım Bürolarındaki Güdülenme Düzeylerinin Herzberg’in Çift Etmen Kuramı ile Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 28 Sayı: 3, 517 - 536, 23.12.2024

Melisa Özkan Esin Kasapoğlu

https://doi.org/10.19113/sdufenbed.1344220

Öz

Günümüzün zorlu pazar koşullarında, çalışma ortamının çalışanlar için uygunluğu, çalışanların memnuniyet, moral ve güdülenme düzeyleri, işverenlerin örgütün başarısı için dikkat etmesi gereken unsurlardır. Çalışmanın amacı, Türkiye'nin iki farklı bölgesinde, iki farklı kentte görev yapan mimarların güdülenme düzeylerini karşılaştırmaktır. Bu araştırma, Frederick Herzberg'in Çift Etmen Kuramında ortaya koyduğu etmenlerden yola çıkarak tasarım ofislerinde çalışan mimarların güdülenme düzeylerine odaklanmaktadır. Herzberg’in kuramında işteki yeterlilik, başarı, tanınma ve takdir gibi içsel (hijyen) ve çalışma koşulları ile işletme politikaları gibi dışsal güdülenme etmenleri olmak üzere iki ana etmen belirlenmiştir. Araştırma kapsamında, İstanbul ve Gaziantep'teki tasarım ofislerinde çalışan mimarların güdülenme düzeylerini ortaya çıkarmak için anket tekniği kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre Gaziantepli katılımcıların güdülenme ortalamaları çoğu etmende İstanbullu katılımcılara göre daha iyi durumda olup, Gaziantep'teki mimarlık ofislerinde çalışanların güdülenme düzeyleri daha yüksektir. Öte yandan araştırmadan elde edilen bir başka sonuç ise, kuramın tersine dış etmenlerin en az iç etmenler kadar önemli olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Herzberg, Çift Etmen Kuramı, Tasarım Büroları, Güdülenme, Mimar

Evaluation of Motivation in Design Offices with Herzbeg’s Two-Factor Theory

Öz

Abstract: Today, in difficult market conditions, suitability of the working environment for the employees and their satisfaction, morale, and motivation levels are the factors employers should pay attention for the success of the organization. The objective of this study is comparing motivation levels of architects working in two different cities in two different regions of Turkey. This research focused on the motivation levels of architects working in design offices based on the factors put forth by Frederick Herzberg in Two-Factor Theory. Herzberg identified two main factors in his theory, intrinsic (hygiene) factors such as proficiency on the job, success, recognition and appreciation and external factors such as working conditions and business policy. A survey technique used to reveal motivation levels of architects working in design offices in Istanbul and Gaziantep. Based on the results of the research the motivation averages of Gaziantep participants were better in most factors compared to Istanbul participants and in this case the motivation level of employees at architectural offices in Gaziantep was higher. On the other hand, another result obtained from the research shows that, contrary to the theory, external factors are at least as important as internal factors.

Anahtar Kelimeler

Herzberg, Design Offices, Motivation, Architect, Two-Factor Theory

Kaynakça

• Oyedele, L. O. 2013. Analysis of Architects' Demotivating Factors in Design Firms. International Journal of Project Management, 31 (3) 342–354. 10.1016/j.ijproman.2012.11.009
• [2] Göral, R. 2015. Büro Yönetimi ve Organizasyonu. 1. Baskı. Detay Yayıncılık, Ankara, 301s.
• [3] Bingöl, D. 1996. Personel Yönetimi. 2. Baskı. Beta Basım Yayım, İstanbul, 440s.
• [4] Binbaşıoğlu, C., Binbaşıoğlu, E. 1992. Endüstri Psikolojisi. Kadıoğlu Matbaası, Ankara, 149s.
• [5] Tevrüz, S. 2002. Güdülenme. ss 93-126. Aslan, A. E., ed. 2002. Örgütte Kişisel Gelişim, Nobel Yayıncılık, Ankara, 620s.
• [6] Eren, E. 2020. Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 642s.
• [7] Can, H., Azizoğlu, Ö. A., Aydın, E. M. 2011. Organizasyon ve Yönetim. Siyasal Yayınları, Ankara, 477s.
• [8] Ünsalan, E., Şimşeker, B. 2015. Temel İşletmecilik Bilgileri. 7. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara, 304s.
• [9] Yılmazer, A. 2020. İnsan Kaynakları Yönetimi ve Örnek Olaylar. Seçkin Yayıncılık, Ankara, 335s.
• [10] Ceylan, A., Anbar, A. 2014. Modern İşletmecilik. Ekin Yayınevi, Bursa. 554s.
• [11] Yıldız, B. 2010. Herzberg'in Çift Etmen Kuramı açısından ilköğretim 1.kademe öğretmenlerinin motivasyon düzeylerinin değerlendirilmesi. T.C. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 127s, İstanbul.
• [12] Karadağ, M., Işık, O., Akbolat, M., Çelen, Ö. 2015. Örgütsel Bağlılık Açısından Güdü: Sağlık Kurumlarında Çalışan İdari Personel Üzerinde Bir Uygulama, The Journal of Academic Social Science Studies, 40, 311-320. 10.9761/JASSS.3052
• [13] Baysal, A.C., Tekarslan, E. 2004. Davranış Bilimleri. 2. Baskı. Avcıol Basım Yayım, İstanbul, 364s.
• [14] Smerek, R. E., Peterson, M. 2007. Examining Herzberg's Theory: Improving Job Satisfaction among Non-Academic Employees at a University. Research in Higher Education, 48(2), 229-250. 10.1007/sl 1162-006-9042-3
• [15] Hodgetts, R.M. 1999. Yönetim / Teori Süreç ve Uygulama. 2. Baskı. Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 460s.
• [16] Aktaş, A. 2002. Turizm İşletmeciliği ve Yönetimi. Detay Yayıncılık, Ankara, 292s.
• [17] Phan, P. T., Pham, C. P., Tran, N. T. Q., Le, H. T. T., Nguyen, H. T. H., Nguyen, Q. L. H. T. T. 2020. Factors Affecting the Work Motivation of the Construction Project Manager. Journal of Asian Finance, Economics and Business, 7(12), 1035–1043. 10.13106/jafeb.2020.vol7.no12.1035
• [18] Şimşek, M. Ş., Çelik, A., Akgemci, T. 2014. Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış. 9. Baskı. Eğitim Yayınevi, Konya, 412s.
• [19] Bilge, F., Akman, Y., Kelecioğlu, H. 2007. Öğretim Elemanlarının İş Doyumlarının Ölçülmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32 (32), 32-41.
• [20] Topaloğlu, T., Özer, P. S. 2014. Psi̇koloji̇k Sermaye ile İş Performansı Arasındaki̇ İli̇şki̇ye Otanti̇k Li̇derli̇ği̇n Düzenleyi̇ci̇ Etki̇si̇, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(1), 156-171.
• [21] McClelland, D. C. 2014. Human Motivation. Cambridge University Press, Cambridge, 663s.
• [22] Hackman, J., Oldham, G. 1974. The Job Diagnostic Survey: An Instrument for the Diagnosis of Jobs and the Evaluation of Job Redesign Projects. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED099580.pdf (Erişim Tarihi: 16/08/2023)
• [23] Frankó, L., Dúll, A. 2020. Can the Office Environment Be a Motivator? What Makes a Good Enough Working Environment on the Eve of 2020? Periodica Polytechnica Social and Management Sciences 28(2), 129-139. 10.3311/PPso.14085
• [24] Salama, A. M. Courtney, L. 2013. The Impact of the Spatial Qualitıes of the Workplace on Architects’ Job Satisfaction. International Journal of Architectural Research, 7(1), 52-64. 10.26687/archnet-ijar.v7i1.124
• [25] Alkış, H. 2008. Frederick Herzberg'in Çift Etmen Kuramının iş görenin tatminine etkisi ve otel işletmelerinde bir uygulama. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 189s, Ankara.
• [26] Kaş, L. 2012. Herzberg’in içsel ve dışsal güdü etmenleri ile iş görenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkisi Belek’teki beş yıldızlı otel işletmelerinde bir uygulama. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans Tezi, 132s, Ankara.
• [27] Hur, Y. 2018. Testing Herzberg’s Two-Factor Theory of Motivation in the Public Sector: Is it Applicable to Public Managers? Public Organization Review, 18(3), 329–343. 10.1007/s11115-017-0379-1
• [28] Koçel, T. 2003. İşletme Yöneticiliği, Yönetim ve Organizasyon-Organizasyonlarda Davranış Klasik-Modern-Çağdaş Yaklaşımlar. Beta Yayıncılık, İstanbul, 759s.
• [29] Yeh, C.-H., Hsieh, T.-Y. 2017. A Study on the Management Styles and Job Satisfaction of Employees at Taiwan’s Architectural Firms. The International Journal of Organizational Innovation, 10(1 ), 185-204.
• [30] Stello, C. M. 2011. Herzberg’s Two-Factor Theory of Job Satisfaction: An Integrative Literature Review. https://gmdconsulting.eu/nykerk/wp-content/uploads/2020/02/Review-of-Two-Factor-theory.pdf (Erişim Tarihi: 10.07.2024)
• [31] Peramatzis, G., Galanakis, M. 2022. Herzberg’s Motivation Theory in Workplace. Psychology Research, 12(12), 971-978. 10.17265/2159-5542/2022.12.009
• [32] Çivici, T. 2016. İş Doyumu, Demotivasyon Faktörleri ve Tükenmişlik Arasındaki İlişki: Mimarlar Üzerine Bir Araştırma. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 131-150.
• [33] Çivici, T. 2016. Mimari Tasarım Bürolarında Çalışan Mimarların Mesleki Tükenmişlik Düzeylerini Etkileyen Demotivasyon Faktörleri. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 31(1), 281-292. 10.21605/cukurovaummfd.317832
• [34] Bjerke, R., Ind, N., Paoli, D. D. 2007. The impact of Aesthetics on Employee Satisfaction and Motivation. EuroMed Journal of Business, 2(1): 57-73. 10.1108/14502190710749956
• [35] Lam, S.Y.W., Tang, C.H.W. 2003. Motivation of Survey Employees in Construction Projects. Journal of Geospatial Engineering, 5 (1), 61-66.
• [36] Ruthankoon, R. Ogunlana, S. O. 2003. Testing Herzberg’s Two‐Factor Theory in the Thai Construction Industry. Engineering, Construction and Architectural Management, 10 (5), 333-341. 10.1108/09699980310502946
• [37] Parkin, A., Tutesigensi, A., Buyukalp, A. 2009. Motivation among Construction Workers in Turkey. 25th Annual ARCOM Conference, 7-9 Eylül, Nottingham, 105-114.
• [38] Cao, D., Li, H., Wang, G., Huang, T. 2017. Identifying and Contextualising the Motivations for BIM Implementation in Construction Projects: An Empirical Study in China. International Journal of Project Management, 35(4), 658-669.
• [39] Utama, W.P., Chan, A.P.C., Sesmiwati, Zahoor, H., Gao R. 2019. Internationalization of Construction Enterprises: An Overview of Motivation. International Journal of Technology, 10(1), 36-46.
• [40] Hashiguchi, N., Sengoku S., Kubota, Y., Kitahara, S., Lim Y., Kodama, K. 2021. Age-Dependent Influence of Intrinsic and Extrinsic Motivations on Construction Worker Performance. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18 (1), 111. 10.3390/ijerph18010111
• [41] Loosemore, M., Keast, R., Barraket, J., Denny-Smith, G. 2021. Champions of Social Procurement in the Australian Construction Industry: Evolving Roles and Motivations. Buildings, 11(12), 641. 10.3390/buildings11120641
• [42] Khan, S.B., Proverbs, D.G., Xiao, H. 2022. The Motivation of Operatives in Small Construction Firms Towards Health and Safety – A Conceptual Framework. Engineering, Construction and Architectural Management, 29(11), 245-261.
• [43] Tam, N.V, Watanabe T., Hai, N.L. 2022. Importance of Autonomous Motivation in Construction Labor Productivity Improvement in Vietnam: A Self-Determination Theory Perspective. Buildings, 12(6), 763. 10.3390/buildings12060763
• [44] Oyedele, L. O. 2010. Sustaining Architects’ and Engineers’ Motivation in Design Firms-An Investigation of Critical Success Factors. Engineering, Construction and Architectural Management, 17(2), 180-196. 10.1108/09699981011024687
• [45] Damci, A., Arditi, D., Polat, G., Türkoğlu, H. 2020. Motivation of Civil Engineers and Architects in Turkey. Organization, Technology and Management in Construction, 12(1), 2044–2052. 10.2478/otmcj-2020-0001
• [46] Macharia, M. M., Mose, T. 2022. Effects of Employee Motivation on Organizational Performance of Architectural Companies in Nairobi City County, Kenya. International Journal of Social Sciences Management and Entrepreneurship, 39(3), 170-180.
• [47] Tabaklar, B. G., Erbaş, İ. 2023. The Effect of Motivational Tools on the Productivity of Staff Architects in Developing Countries: The Case of Turkey. Journal of Asian Architecture and Building Engineering, 1–15.
• [48] Tınaz, P. 2009. Çalışma Yaşamından Örnek Olaylar. 2. Baskı. Beta Basım, İstanbul, 321s.
• [49] Vural, Z.B.A., Değirmen, G.C. 2020. Örgüt Kültürü. 2. Baskı. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 216s.
• [50] Aşan, Ö. 2007. Motivasyon. ss 225-249. Güney, S., ed. 2007. Nobel Yayıncılık, Ankara, 580s.
• [51] Güzel, Ö. 2010. Turizm Öğrencilerinin Staj Döneminde Edindikleri Motivasyonun Herzberg Teorisine Göre Değerlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma. Journal of Yasar University, 20(5), 3415-3429.
• [52] Reid, E. 2015. Embracing, Passing, Revealing, and the Ideal Worker Image: How People Navigate Expected and Experienced Professional Identities. Organization Science, 26(4), 997-1017.
• [53] Oluwatayo, A. A. 2015. Employee Architect’s Perception of Human Resource Practices and their Job Satisfaction. Built Environment Project and Asset Management, 5(1), 89-102. 10.1108/BEPAM-04-2013-0008
• [54] Maidani, E. A. 1991. Comparative Study of Herzberg's Two-Factor Theory of Job Satisfaction among Public and Private Sectors. Public Personnel Management. 20(4)441-448. 10.1177/00910260910200040
• [55] Marisa, A., Yusof, N. A. 2020. Factors Influencing the Performance of Architects in Construction Projects. Construction Economics and Building, 20(3), 20-36. 10.5130/AJCEB.v20i3.7119
• [56] Bowen, P., Cattell, K., Distiller, G., Edwards, P. J. 2010. Job satisfaction of South African Quantity Surveyors: An Empirical Study. Construction Management and Economics 26 (7), 765–780. 10.1080/01446190801998724
• [57] Fugar, F. D. K., Boateng, E. B., Eshun, B. T. B. 2019. Development of Job Satisfactıon Index for Construction Employees in Developing Countries Based on Frederick Herzberg’s Motivation Theory. West Africa Built Environment Research (WABER) Conference, 5-7 Ağustos, Accra, 423-439. [58] Akıner, İ., Tijhuis, W. 2007. Work Goal Orientation of Construction Professionals in Turkey: Comparison of Architects and Civil Engineers. Constuction Management and Economics, 25(11), 1165–1175. 10.1080/01446190701670365
• [59] Bresnen, M., Marshall, N. 2000. Motivation, Commitment and the Use of Incentives in Partnerships and Alliances. Construction Management and Economics, 18(5), 587-598. 10.1080/014461900407392
• [60] Sobaih, A. E., Hasanein, A. M. 2020. Herzberg’s Theory of mMotivation and Job Satisfaction: Does It Work for Hotel Industry in Developing Countries? Journal of Human Resources in Hospitality & Tourism, 19(3), 319-343. 10.1080/15332845.2020.1737768
• [61] Özsoy, E. 2019. An Empirical Test of Herzberg's Two-Factor Motivation Theory. Marketing and Management of Innovations, 10(1), 11-20. 10.21272/mmi.2019.1-01
• [62] Ihensekien, O. A., Arimie, C. J. 2023. Abraham Maslow’s Hierarchy of Needs and Frederick Herzberg’s Two-Factor Motivation Theories: Implications for Organizational Performance. The Romanian Economic Journal, 26(85), 32-49. 10.24818/REJ/2023/85/04
• [63] Thant, Z. M., Chang, Y. 2021. Determinants of Public Employee Job Satisfaction in Myanmar: Focus on Herzberg’s Two Factor Theory. Public Organization Review, 21(1), 157-175. 10.1007/s11115-020-00481-6
• [64] Holmberg, C., Caro, J. Sobis, I. 2018. Job Satisfaction among Swedish Mental Health Nursing Personnel: Revisiting the Two-Factor Theory. International Journal of Mental Health Nursing, 27(2), 581–592. 10.1111/inm.12339
• [65] Bitsch, V., Hogberg, M. 2005. Exploring Horticultural Employees’ Attitudes Toward their Jobs: A Qualitative Analysis Based on Herzberg’s Theory of Job Satisfaction. Journal of Agricultural and Applied Economics, 37(3): 659-671. 10.1017/S1074070800027152