A General Assessment on the Legal Consequences of the Termination of an Employment Contract upon the Death of One of the Parties

Yıl 2024, , 737 - 767, 29.06.2024

Yeliz Bozkurt

https://doi.org/10.52273/sduhfd..1470684

Öz

In our study, it is aimed to discuss the legal consequences of the termination of the employment contract due to the death of one of the parties, limited to the employees within the scope of the Labour Law, in comparison with the legislation, current judicial decisions and Swiss Law. One of the reasons for the automatic termination of the employment contract is death. As a principle, it is accepted that the employment contract continues to exist in the event of the death of the employer and terminates in the event of the death of the employee. Nevertheless, in some cases, the employer's death is considered an automatic termination of the employment contract. In such instance, it is important to ascertaining the legal entitlements of the employee who has been terminated. The legal matters to be considered regarding the death of an employer include determining the circumstances under which the employment contract will be automatically terminated, identifying the situations in which employees are entitled to fair compensation as regulated by the Turkish Code of Obligations, establishing the principles for determining the amount of this compensation, addressing any variations resulting from the type of employment contract, assessing the status of employees under the Labour Law, and determining their eligibility for severance and notice payments. In terms of the death of the employee, although the continuation of the contract is certain, some issues may be encountered in determining the various entitlements that the legal heirs of the employee and other beneficiaries can assert vis-à-vis the employer. In this context, the beneficiaries, the amount to be paid and its relationship with similar receivables and compensations of the legal nature and scope of the subsequent payment obligation after death regulated by the Turkish Code of Obligations will be evaluated within the framework of the provisions of the Turkish Code of Obligations and the repealed Labour Law No. 1475 Article 14 that in force on severance pay.

Anahtar Kelimeler

Death, Termination of Employment Contract, Death Benefit, Severance Pay, Subsequent Payment Obligation

İş Sözleşmesinin Taraflardan Birinin Ölümü ile Sona Ermesine Bağlanan Hukuki Sonuçlar Üzerine Genel Bir Değerlendirme

Öz

Taraflardan birinin ölümünün iş sözleşmesinin akıbetine etkileri ve buna bağlı olarak ortaya çıkan hukuki sonuçların belirlenmesinde çeşitli hukuki soru ve sorunlarla karşılaşılmaktadır. Kural olarak, işverenin ölümü halinde iş sözleşmesinin varlığını sürdürdüğü, işçinin ölümünde ise sona erdiği kabul edilmektedir. Bununla birlikte, bazı hallerde işverenin ölümü de iş sözleşmesinin kendiliğinden sona erdiren bir sebep teşkil etmektedir. Bu durumda iş sözleşmesi sona eren işçinin haklarının belirlenmesi önem taşımaktadır. İşverenin ölümü açısından ele alınacak hukuki sorunlar; hangi hallerde iş sözleşmesinin kendiliğinden sona ermiş sayılacağı, kendiliğinden sona ermeye bağlı olarak Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenen hakkaniyet tazminatına hangi koşulların varlığı halinde hak kazanılabileceği ve bu tazminatın miktarının belirlenmesinde dikkate alınması gereken esaslar ile iş sözleşmesinin türünün etkisi, ölüm nedeniyle iş sözleşmesi kendiliğinden sona eren işçinin hak sahiplerinin kıdem tazminatına hak kazanıp kazanamayacağı noktalarında toplanmaktadır. İşçinin ölümü bakımından ise, sözleşmenin akıbeti belli olmasına karşılık yasal mirasçıları ile diğer hak sahiplerinin işverenden talep edebileceği çeşitli hakların belirlenmesinde bazı sorunlarla karşılaşılabilmektedir. Çalışmamızda, iş sözleşmesinin taraflardan birinin ölümü ile sona ermesine bağlanan hukuki sonuçların, İş Kanunu kapsamındaki iş ilişkileri ile sınırlı olarak mevzuat, güncel yargı kararları ve İsviçre Hukuku ile karşılaştırmalı olarak ele alınması amaçlanmıştır. Bu çerçevede, Türk Borçlar Kanunu ile mülga 1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlükte olan kıdem tazminatına ilişkin 14. maddesinde yer alan düzenlemeler çerçevesinde, Türk Borçlar Kanunu ile getirilen ölüme bağlı müteakip ücret ödeme yükümlülüğünün hukuki niteliği, kapsamı, hak sahipleri, ödenecek miktar ile benzer alacak ve tazminatlarla ilişkisi değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ölüm, İş Sözleşmesinin Sona Ermesi, Ölüm Tazminatı, Kıdem Tazminatı, Müteakip Ödeme Yükümlülüğü

Kaynakça

• Akyiğit E, ‘Ölüm ve İş İlişkisindeki Yeni Sonuçları’ (2011) Sicil İş Hukuku Dergisi 32-45
• — — İş Hukuku (Seçkin Yayınevi 2022)
• — — Bireysel İş Hukuku (Seçkin Yayınevi 2023)
• Alpagut G, ‘Türk Borçlar Kanunu’nun Hizmet Sözleşmesinin Devri, Sona Ermesi, Rekabet Yasağı, Cezai Şart ve İbranameye İlişkin Hükümleri’ (2011) 8 (31) Legal İHSGHD 913
• Arslan Durmuş S, İş Hukukunda Kıdem Kavramı (On İki Levha Yayıncılık 2021)
• Baskan E, ‘6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Ölümün Hizmet Sözleşmesine Etkisi ve Yeni Bir Tazminat: Ölüm Tazminatı’ (2013) 104 TBB Dergisi 55-72
• Bozkurt Gümrükçüoğlu Y, Belirli Süreli İş Sözleşmesi (Vedat Yayıncılık 2012)
• Bozkurt Gümrükçüoğlu Y, Civan E, Manav Özdemir E, Savaş Kutsal FB ve Evcimen A, İş Hukukunda Uzman Arabuluculuk (Optimist 2023)
• Centel T, ‘Kıdem Tazminatında Pozitif Ayrımcılık’ (2009) 15 Sicil İş Hukuku Dergisi 5-10
• Çakır EU, ‘Vergisel Boyutuyla Ölüm Tazminatı’ (2022) 5 (1) Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16-40
• Çelik N, Caniklioğlu N, Canbolat T ve Özkaraca E, İş Hukuku Dersleri (36. Baskı, Beta 2023)
• Doğan Yenisey K, ‘Türk Borçlar Kanunu’nun “Genel Hizmet Sözleşmesi” ne İlişkin Hükümleri ve İş Hukuku Açısından Önemi’ (2014) İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Akademik Forumu (15-18 Ekim 2013, Antalya), İstanbul 2014, 78-110
• Dominik M, Art. 338, içinde: OFK- Orell Füssli Kommentar, OR Kommentar zum Schweizerischen Obligationenrecht, Herausgeber: Jolanta Kren Kostkiewicz, Stephan Wolf, Marc Amstutz, Roland Fankhauser (4. Auflage, Orell Füssli Verlag AG 2023)
• Engin M, Türk İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda İşveren (Basisen Eğitim ve Kültür Yayınları 1993)
• Ertan E, ‘İş Sözleşmesinin İşverenin Ölümüyle Sona Ermesi’ (2022) 2 (48) Sicil İş Hukuku Dergisi 129-144
• Esener T, İş Hukuku (3. Baskı, Ankara Üniversitesi 1978)
• Günay A, ‘İşçinin Ölümü veya Gaipliğinin İş Sözleşmesine Yönelik Sonuçları’ (2023) 11 (1) Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 113-142
• Gülver E, Özellikle Koşulları ve Hukuki Sonuçları Çerçevesinde İş Sözleşmesinin Rızaya Dayalı Devri Yoluyla İşçi Geçişi (On İki Levha Yayıncılık 2021)
• Güven E ve Aydın U, Bireysel İş Hukuku (6. Baskı, Nisan Kitabevi 2017)
• Güzel A, ‘Ekonomik ve Teknolojik Gelişmeler Işığında Hizmet Sözleşmesinin Intuitus Personae Niteliği’, (1996) Prof. Dr. Halid Kemal Elbir’e Armağan, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 167-195
• Hensch A, ‘Tod Des Arbeitnehmers’ [2016] Aktuelle Juristische Praxis (Ajp) Kararmaz BÜ, İş Sözleşmesinin Ölüm, Ölüm Karinesi veya Gaiplik Nedeniyle Sona Ermesi (On İki Levha Yayıncılık 2021)
• Kocagil İ, ‘İşçinin Ölümünün İş İlişkisi Bakımından Sonuçları’ (2014) 20 Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 429 – 458
• Milani D, ‘Art. 338, Kommentar Zum Schweizerischen Obligationenrecht, Herausgeber’ In Jolanta Kren Kostkiewicz And Others (Eds), Orell Füssli Kommentar (Ofk) (Orell Füssli 2023)
• Mollamahmutoğlu H, Astarlı M ve Baysal U, İş Hukuku (2022)
• Özdemir E, ‘Yeni Borçlar Kanunu’nun İş Sözleşmesinin Sona Ermesine İlişkin Hükümlerinin 4857 Sayılı Kanun Kapsamındaki İş İlişkilerine Etkisi’, (2012) 7 (27) Sicil İş Hukuku Dergisi 27-48
• Özkaraca E, İş Hukuku ile İlgili Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi Kararları Karar İncelemeleri 2022 (Aralık 2021-Aralık 2022) (Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası 2023)
• Portmann W ve Wildhaber I, Schweizerisches Arbeitsrecht (4. Auflage, Dike 2020)
• Simil C, Belirsiz Alacak Davası (On İki Levha Yayıncılık 2013)
• Soyer P, ‘Hizmet Sözleşmesinin Sona Ermesine İlişkin “Yeni” Türk Borçlar Kanunu Hükümleri ve İş Hukuku Bakımında Önemi’ (2011) 6 (22) 12-21
• Sümer HH, İş Hukuku (26. Baskı, Seçkin 2022)
• Süzek S, İş Hukuku (23. Baskı, Beta 2023)
• Uşan F, ‘Kıdem Tazminatı Hesaplamasında Ölen İşçinin Değişik Kamu Kuruluşlarında Geçen Hizmetleri Birleştirilebilir Mi?’ (2000) 8 (1-2) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 689-698
• Vogler M, Haushaltshilfen im schweizerischen Arbeitsrecht (Dike 2016)
• Yardımcıoğlu D, Türk İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Mevsimlik İş Sözleşmesi (On İki Levha Yayıncılık 2020)
• Yürekli S, Türk Borçlar Kanununa Göre Hizmet Sözleşmesinin Sona Ermesi (3. Baskı, Seçkin 2016)
• — — Türk İş Hukukunda Deneme Süreli İş Sözleşmesi (On İki Levha Yayıncılık 2019)