TÜRKİYE’DE BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİNİN VE BU BELEDİYELERİN YAPILARINDAKİ YENİ DEĞİŞİKLİKLERİN ANAYASAYA UYUMU SORUNU

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 1, 51 - 87, 05.08.2016

R Cengiz Derdiman

Öz

Türkiye’de büyükşehir belediyesi özel yönetim biçiminde bir mahallî idaredir. Büyükşehir belediyeleri yakın bir tarihi sürece sahiptir. Büyükşehir belediyelerinin yapıları kısa bir süre önce değiştirilmiştir. Bu makalede büyükşehir belediyelerinin yapılarının ve bu yapıdaki değişikliklerin Anayasaya aykırı olduğu dile getirilmekte ve iddia edilmektedir. Bu aykırılık, belediye meclisinin ve encümeninin teşekkül biçimlerinde görülmektedir. Büyükşehir belediyelerinde yeni değişiklik yapan 6360 sayılı kanun da birçok yönden Anayasaya aykırıdır. Anayasaya aykırılık iddialarının gerekçeleri hukukî metodla açıklanmış ve Anayasaya uygun büyükşehir yapısı önerilmiştir

Anahtar Kelimeler

büyükşehir belediyesi, anayasa, ilçe belediyeleri, köy, il özel idaresi

COMPLIANCE PROBLEM WITH THE CONSTITUTION OF METROPOLITAN MUNICIPALITIES IN TURKEY AND RECENT CHANGES IN THE STRUCTURE OF THESE MUNICIPALITIES

Öz

The metropolitan municipality is a kind of local government in the form of a special administration in Turkey. The metropolitan municipalities have brand new phenomenon in Turkish administrative system. The structure of the metropolitan municipalities was amended recently. In this paper, it is claimed that the certain structures of the metropolitan municipalities and new legal framework are contrary to the Constitution. This contradiction may be related to formation of the municipal council and the town council. Also according to the law No. 6360, which has just amended the structure of the metropolitan municipalities is seen contrary again to the Constitution. The reasons for the claims tried to evaluated of certain contradiction with the Constitution are explained in a legal method and the model structure of metropolitan municipalities in accordance with the constitution is proposed in the article

Anahtar Kelimeler

metropolitan municipality, constitution, district municipality, village, special provincial administration

Kaynakça

• ARIKBOĞA, Erbay, “Büyükşehir Belediye Modeli ve Reform”, Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, sayı: 2, Haziran 2012, s. 1-32.
• AYMAN GÜLER, Birgül, “Yerel Yönetimleri Güçlendirmek mi? Ademi Merkeziyetçilik mi?” Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, cilt: 9, sayı: 2, Nisan 2000, s. 14-29.
• AYMAN GÜLER, Birgül, Türkiye’nin Yönetimi, 2. bası, İmge Yayınları, Ankara, 2010.
• AYVERDİ, İlhan, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, I ve III. Ciltler, 2. baskı, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul, 2006.
• BAYRAKÇI, Erdal (2009), Yerel Yönetimler, Dizgi Ofset Matbaası, Konya.
• BİLGİÇ, Veysel Karani “Türkiye’de Yerelleşme Sorunları”, Değişik Yönleriyle Yerelleşme (editör: Veysel K. Bilgiç), Seçkin Yayınları, Ankara, 2009.
• BUNDESVERFASSUNGSGERICHTSHOF, Entscheidung Nummer: 127, 79 (152), 23. November 1988, (http://www.servat.unibe.ch/ dfr/bv079127.html, 25.01.2013).
• Büyükşehir Belediyeleri Kanunu Tasarısı İle İçişleri, Avrupa Birliği Uyum Ve Plan Ve Bütçe Komisyonları Raporları, Dönem: 22 Yasama Yılı: 2 Sıra Sayısı: 619, 2004, (http://www.tbmm.gov.tr/sira sayi/donem 22/yil01/ss619m.htm, 19.01.2013)
• ÇUKURÇAYIR, Mehmet Akif, Büyükşehir Yasa tasarısı İdare Sistemini Tamamen Değiştiriyor, Zaman, 18.Ekim. 2012, (http://www.zaman.com.tr/yorum/yorum---makif-cukurcayirbuyuksehir-yasa-tasarisi-idare-sistemini-tamamen-degistiriyor/2004032.html, 18.10.2012) ÇUKURÇAYIR, Mehmet Akif, Yerel Yönetimler Kuram Kurum ve Yeni Yaklaşımlar, Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya, 2012.
• DERDİMAN, R. Cengiz, İdare Hukuku, 4. Baskı, Alfa Aktüel Yayınları, Bursa, 2011.
• DERDİMAN, R. Cengiz, Türkiye İdaresinin Hukuksal Yönü ve Yapısı, Alfa Yayınları, İstanbul, 2003.
• DERDİMAN, R. Cengiz, “Yerel Yönetimlerin Yeniden Yapılandırılması Konusunda Alternatif bir Model Önerisi”, Beklenen Mahalli İdareler Dergisi, sayı: 64, Ağustos-Eylül 1999, s. 5-12; sayı: 65, Ekim 1999, s. 35-46.
• DERDİMAN, R. Cengiz-Karakurt Tosun, Elif, “Türkiye’de Yerel Yönetimlerde İl Çevre Düzeni Planının Yapılması, Kabulü ve Uygulanması”, Akademik Araştırmalar Dergisi, yıl: 2007, sayı: 34, s. 76-93.
• DURAN, Lütfi, İdare Hukuku Ders Notları, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, no: İstanbul, 1982.
• DURU, Bülent, “Büyükşehir Tasarısı ve Kent Hakkı”, 18 Ekim 2012, (http://www.bianet.org/bianet/kent/141531-buyuksehir-tasarisi-ve-kenthakki, 15.01.2013).
• ELİBOL, Hasan Ali, “Nüfusu 2000’in Altına Düştüğü İçin Kapatılacak Belediyeler Sorunu, 6360 Sayılı Yasa ve Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru, Dava Hakkı” (http://www.turkhukuksitesi.com /makale_1523.htm, 25.01.2013).
• GERAY, Cevat, “Yönetimde Yeniden Yapılanma ve Anayasa...”, Cumhuriyet, 26.12.2003.
• GÖRMEZ, Kemal, Yerel Demokrasi ve Türkiye, Vadi Yayınları, 2. baskı, Konya, 1997.
• GÖZLER, Kemal, “6360 Sayılı Kanun Hakkında Eleştiriler Yirmi Dokuz İlde İl Özel İdareleri Ve Köylerin Kaldırılması Ve İlçe Belediyelerinin Büyükşehir İlçe Belediyesi Hâline Dönüştürülmesi Anayasamıza Uygun Mudur?” (www.idare.gen.tr/6360-elestiriler.htm, 24.01.2013) s. 1-40.
• GÖZLER, Kemal-KAPLAN, Gürsel, İdare Hukuku Dersleri, 12. Baskı, Ekin Kitabevi yayınları, Bursa, 2012.
• GÜNDAY, Metin, İdare Hukuku, 10. Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara, 2011.
• IŞIKTAÇ, Yasemin-METİN, Sevtap, Hukuk Metodolojisi, 3. (Tıpkı) Basım, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2012.
• KAHRAMAN, Mehmet, Yeni Büyükşehir Belediye Kanunu'na Farklı Bir Değerlendirme, Zaman, 14. Kasım 2012, (http://www.zaman.com.tr/ yorum/yeni-buyuksehir-belediye-kanununa-farkli-bir-degerlendirme /2015387.html, 25.01.2013)
• KARATEPE, Şükrü, İdare Hukuku, Üniversite Kitabevi, İzmir, 1995. KAYIKÇI, Sabrina, “1982 Reform Yasası Sonrası Fransa’da Yerel Yönetimler ve Yerel Özerklik Şartı”, Çağdaş Yerel Yönetimler, cilt: 12, sayı: 3, Temmuz 2003, s. 22-47.
• KELEŞ, Ruşen, Yerinden Yönetim ve Siyaset, 5. baskı, Cem Yayınevi, İstanbul.
• KENT, Bülent, Die Finanzhoheit der Gemeinden im deutsch-türkischen Vergleich, (Doktoratarbeit) Logos Verlag Berlin 2005, s. 35-38
• KENT, Bülent, “Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması Hakkında Kanunun Değerlendirilmesi”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt: XII,sayı: 1–2 yıl:2008, s. 31-49.
• KOYUNCU, Emre-KÖROĞLU, N. Tunga, Büyükşehirler Tasarısı Üzerine Bir Değerlendirme, Politika Notu, Kasım 2012, www.tepav.org.tr, s. 1-8.
• LAUFER, Heinz-MÜNCH, Ursula, Das föderative System der Bundesrepublik Deutschland, Lizenz Ausgabe für die Bundeszentrale für politische Bildung, Bonn, 1997. METİN, Yüksel, Anayasanın Yorumlanması, Seçkin Yayınları, Ankara, 2008. NADAROĞLU, Halil, Mahallî İdareler, 5. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2001. ÖKMEN, Mustafa, “Yerel Yönetimlerde Yeniden Düzenleme Çabaları ve Büyükşehir Belediyeleri”, Kamu Yönetimi Üzerine İncelemeler, Editör: Nagehan Talat Arslan, Alfa Aktüel Yayınları, Bursa, 2011.
• ÖKMEN, Mustafa-PARLAK, Bekir, Kuramdan Uygulamaya Yerel Yönetimler, İlkeler, Yaklaşımlar ve Mevzuat, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 2. Baskı, Alfa Aktüel Yayınları, Bursa, 2010.
• ÖZDENKOŞ, Demet, “Merkezi Yönetimle Yerel Yönetimler Arasında Görev Paylaşımı”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, cilt: 1, sayı: 2, yıl: 1999, s. 77-95.
• PARLAK, Bekir, “Büyük Kentlerin Büyük Dertleri”, Zaman, 28.01.2013, (http://www.zaman.com.tr/yorum_buyuk-kentlerin-buyukdertleri_2046084.html, 28. 01. 2013).
• POLATOĞLU, Aykut, “Mahallî İdarelerin Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Yasa Tasarısı Üzerine Bir Değerlendirme”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, cilt: 5, sayı: 3, Mayıs 1996, s. 25-34.
• RAMAZANOĞLU, Yıldırım M., Farklı Bir Bakışla Anayasa Gerçeği, Egebasım, www.egebaim.com, İstanbul, 2012.
• SABAH, Sarıgül’e Referandum Şoku, (http://www.sabah.com.tr/Gundem /2012/11/17/sarigule-referandum-soku, 02.01.2013)
• SCHMIDT, Rolf, Allgemeines Verwaltungsrecht, 15. völlig neu Bearbeitete und Aktualisierte Auflage, Grasberg bei Bremen, 2011.
• SEZER, Özcan, Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Yapısal Ve İşlevsel Dönüşümü, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Ankara, 2008.
• TORTOP, Nuri-AYKAÇ, Burhan-YAYMAN, Hüseyin-ÖZER, Mehmet Akif, Mahallî İdareler, Nobel Yayınları, Ankara, 2006. TÜRKÇE SÖZLÜK, (http://tdkterim.gov.tr/bts/, 24.01.2013)
• ULUSOY, Ali, “Yerel Yönetimlere İlişkin Yeni Yasal Düzenlemelerin Değerlendirilmesi”, (http://www.law.ankara.edu.tr/dosyalar/dersnotlari/ derss.doc, 19.01. 2013), s. 1-19.
• URHAN, Vahide Feyza, “Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Yeniden Yapılandırılması” Sayıştay Dergisi, sayı: 70, temmuz-eylül 2008, s. 85- 102.
• ÜZMEZ, Umut, “Reform’un Büyükşehir Belediye Encümenlerine Etkileri Ve İşlevleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Hukuk Ve İktisat Araştırmaları Dergisi, Cilt: 4, No: 1, 2012, s. 305-314. (http://www2.tbmm.gov.tr/ d22/1/1-0768.pdf, 19.01.2013)