AVRUPA DOĞRU İDARİ DAVRANIŞ YASASI VE İYİ YÖNETİM İLKELERİ ÜZERİNDEN YEREL YÖNETİMLERDE REFORM

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 1, 221 - 242, 20.06.2020

Oğuzhan Erdoğan

Öz

Son yirmi yılda halkın istek ve ihtiyaçlarına cevap verme görevini daha çok
üstlenmeye başlayan yerel yönetimlerin yeniden yapılanma sürecine girdiği
izlenmektedir. Bu süreçte yerel yönetimlerin etkinlik ve etkililiğini arttırılmasına
yönelik çabalara ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle Avrupa Birliği üyelik sürecinin
etkisiyle kamu yönetiminde meydana gelen değişmeler sonucu vatandaşlara sunulan
hizmetlerin boyutu ve niteliği değişmiştir. Bu süreçte yönetim anlayışı ve yönetimin
öncelikleri de değişmiştir. Bir taraftan hizmet kalitesini arttıracak çalışmalar
yapılırken diğer taraftan kamu yönetimindeki unsurların ‘iyi’leştirilmesi
amaçlanmıştır. Bu çalışmada katılımcılık, şeffaflık, vatandaş odaklılık, hesap
verebilirlik gibi iyi yönetim ilkelerinin toplumsal etik ve değerler bütününe sağladığı
katkılar ve bu ilkelerin yerel yönetimler üzerindeki etkileri açıklanmaya çalışılmıştır.
Bu kapsamda Türkiye’nin Avrupa Birliğine üyelik süreciyle etkisini hissettiren
reform dalgalarının etkileri iyi yönetim ilkeleri üzerinden incelenmiştir.
Çalışmada öncelikle Avrupa Birliği kamu yönetimleri için öngörülen temel
ilkelerden yola çıkılacak, ardından iyi yönetim ilkeleri ve Türkiye’ye yansımaları
sorgulanacaktır. Yine Avrupa Birliği kamu yönetimlerinin en öncelikle parçalarından
sayılan yerel yönetimler için iyi yönetim ilkeleri değerlendirilecektir. Son olarak bu
kapsamda politika önerileri ve gelecek projeksiyonları oluşturulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İyi Yönetim, Yönetişim, Avrupa Birliği

Kaynakça

• KAYNAKLAR AKALAN, Recai Abdullah, “Türk Kamu Hizmetinde İyi Yönetim ve Yolsuzlukla Mücadele”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya, 2006. AKÇAKAYA, Murat, “Yeni Yönetim Anlayışının Yerel Yönetimlere Yansımaları”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.9, 105-130, Ocak-Nisan 2017. AKYEL, Recai ve KÖSE, Ömer Hacı, “Kamu Yönetiminde Etkinlik Arayışı: Etkin Kamu Yönetimi için Etkin Denetimin Gerekliliği”, Türk İdare Dergisi, S.466, 9-24, Mart, 2010. AKÇAY, Mehmet, “Belediyeler ve İyi Yönetişim”, Ankara Soyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 2013. AKYILMAZ, Bahtiyar, “İyi Yönetim ve Avrupa İyi Yönetim Yasası”,Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y.VII, S.1-2, 143-158, Aralık, 2003. ARGÜDEN, Yılmaz, “İyi Yönetişim”, 2012, http://www.arguden.net/tr/makaleler/iyi-yonetisim-3/B (ET:10.10.2018). ARSLAN, İbrahim, “İyi Yönetişim Perspektifinde Karar Alma Süreci”, 2016, https://ibrahimarslanblog.wordpress.com/2016/02/04/iyi-yonetisimperspektifinde-karar-alma-sureci(ET:10.10.2018). ARSLANER, Hakan ve KARACA, Yakup, “Türkiye Kamu Yönetiminde Yönetişim Algısı: Aydin İli Vergi Dairelerinde Bir Uygulama”,Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Y.4, S.49, 128-151, Aralık, 2017 ATMACA, Yıldız, “Optimal Belediye Büyüklüğü ve Yeni Büyükşehir Belediye Yasası”, Çankırı Kartekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.3, S.2, 168-184, 2013. AUSAİD, The Australian Government’s Overseas Aid Program, Good Governance: Guiding Principles For Implementation. Canbera: Australian Agency For International Development (Ausaıd), 2000. AVRUPA KOMİSYONU, “Avrupa Temel Haklar Şartı”, 2012,https://eurlex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:12012P/TXT&from=EN, (ET:03.04.2020). AVRUPA OMBUDSMANLIĞI, Avrupa Doğru İdari Davranış Yasası, Avrupa Ombudsmanlığı, Brüksel, 2015. BATALLİ, Mırlında ve FEJZULLAHU, Artan, Principles of Good Administration under the European, 2018. CODE OF GOOD ADMİNİSTRATİVE BEHAVİOR, PécsJournal of International and European Law, 2018/126-35. BAYRAMOĞLU, Sonay, Yönetişim Zihniyeti, İletişim Yayınları, İstanbul, 2005. BULUT, Yakup ve ASLAN, Miraç Muhammed,“Kutadgu Bilig’de İyi Yönetimin Esasları”Ombudsman Akademik, S. Özel Sayı 1, Kamu Hizmetlerinde İyi Yönetim İlkeleri, 15-25, Aralık, 2018. 239 │ Oğuzhan ERDOĞAN CARDONA, Francisco, “Integrating National Administrations into the European Admistrative Space”, Conference on Public Administration Reform andEuropean Integration, 26-27 March 2009, Budva, Montenegro. http://www.sigmaweb.org/publicationsdocuments/42747690.pdf, (ET:10.03.2020). ÇOŞKUN, Emrah Alper ve AKCAN, Fatih Abdullah, “Kurumsal Yönetişim İlkelerinin Benimsenmesinin Örgütselçekiciliğe Etkisi”,Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari bilimler Fakültesi Dergisi, Y.2 S.1, 64-75, Haziran, 2018. DUMAN, İlker,“Ölçülülük İlkesi, Yalnız Anayasa Mahkemesinin Dikkate Alacağı Bir İlke Olmayıp, Devlet ve Toplum Hayatının Her Alanında Göz Önünde Bulundurulması Gerekir”, 2016, https://www.ilkerduman.av.tr/?d=1111(ET:10.10.2019). EDRC, “Goodgovernance–theconcept”, 2018,http://www.edrc.ro/docs/docs/11-17.pdf, (ET:15.10.2018). EKEN, Musa, “Kamu Yönetiminde Gizlilik Geleneği ve Açıklık İhtiyacı”, Amme İdaresi Dergisi, Y.27, S2, 25-54, Haziran, 1994. EMİNİ, Tufan Filiz ve AYAZ, Eren Çağlar, “Türkiye’de Bilgi Edinme Hakkı: Açıklık ve Şeffaflık İlkelerinin Belediye Web Sayfalarına Yansıması”,Journal Of Awareness, S.3, Özel Sayı, 267-278, Aralık, 2018. EMİNİ, Tufan Filiz, “Türkiye’de Yerel Yönetimler Reformunun İç ve Dış Dinamikleri’’, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Y.16, S.2, 31-48, 2009. ERDOĞAN, Oğuzhan, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Yerel Yönetimler, Sage Yayınları, Ankara, 2019. FOX, Jonathan, “The Uncertain Relations Between Transparency and Accountability”, Development in Practice, Y.17, S.4-5, 663-671, November, 2007. HOŞTUT, Sibel, “Kurumsal Yönetişim ve Halkla İlişkiler:Halkla İlişkiler Uzmanlarıyla Niteliksel Bir Araştırma”,Selçuk İletişim, 9 (1): 55-71, 2015. IFAD (International Fund for Agricultural Development Executive Board) – Sixty-SeventhSession Rome, 8-9 September 1999 GoodGovernance: An Overvıewhttps://www.ipa.government.bg/sites/default/files/pregleddobro_upravlenie.pdf sayfa, (ET: 05.10.2018). ITC, “Report Of The Commission On Global Governance Our Global Neighbourhood”, 2018, http://www.itcilo.it/english/actrav/telearn/global/ilo/globe/gove.htm (ET: 09.10.2018). İÇİŞLERİ BAKANLIĞI, 7.05.2002 tarih ve B050ÖKM0000011-12/467 sayılı, “iyi yönetimin geliştirilmesi ” konulu bir yönerge İZCİ, Ferit - SARITÜRK, Mehmet, “Değişen Kamu Yönetimi Anlayışı: İyi Yönetişim ve Temel Bileşeni Olarak Hesap Verebilirlik” International Journal of Academic Value Studies (Javstudies), 3(13), 2017. JOHNSTON, Michael, Good Governance: Ruleof Law, Transparency, and Accountability. New York: United Nations Public Administration Network, United Nations Public Administration Network, New York, 2006. KAMU GÖREVLİLERİ ETİK KURULU, Etik Rehberi, Ankara, 2004. Avrupa Doğru İdari Davranış Yasası ve İyi Yönetim İlkeleri Üzerinden Yerel Yönetimlerde Reform Hakemli Makale 240 SDÜHFD CİLT: 10, SAYI: 1, YIL: 2020 KARAKUL, Selman, Hukuki ve İdari Denetim Ölçütü Olarak İyi Yönetim İlkeleri. Ombudsman Akademik Dergisi, 2(3), 61-105, 2015. KAYA, Safiye, Hesap Verme Sorumluluğu, Parlamento ve Sayıştay, 2. Kamu Mali Yönetim Reformu Arenası, Ankara, 2003. KAYA, Erol, Yerel Yönetimler Reformu Ve Belediyelerde Yeniden Yapılanma. Kent Yönetimi Dizisi: 2, İlke Yayınevi, İstanbul, 2003. KAYA, Erol, “Türkiye’de Yeni Bir Dönem: Yerel Yönetimler Reformu (2)”, http://erolkaya.com/wp-content/uploads/makaleler/turkiye-de-yeni-bir-donem-yerelyonetimler-reformu-II.pdf (ET:01.02.2020). KAYMAK, Oktay, “Antik Çağ’dan Günümüze Bir Işık; Aristoteles’in Yönetim Biçimleri”, 2017, https://www.ilimvemedeniyet.com/antik-cagdangunumuze-bir-isik-aristotelesin-yonetim-bicimleri.html(ET:10.10.2018). KDK, İyi Yönetim İlkeleri Rehberi, Kamu Denetçiliği Kurumu Yayınları, Ankara, 2019. KÖSEKÂHYA, Gamze, Katılımcılık ve İyi Yönetişim, İyi Yönetişimin Temel Unsurları, Maliye Bakanlığı ABDİB Yay., Ankara, 2003. KÜRESEL YÖNETİM KOMİSYON (1996). Küresel Yönetim Komisyonu Raporu: Küresel Komşuluk, çev. Belkıs Çorakçı Dişbudak, Ankara: Türkiye Çevre Vakfı, 169. MENDES, Joana, “Good Administration in EU LawandtheEuropeanCode of GoodAdministrativeBehaviour”, SSRN Electronic Journal, Y.131, S.9, 15-19, March, 2009. MİNİSTRY OF EDUCATİON AND EMPLOYMENT OF MALTA, Governance, 2008, http://www.education.gov.mt/youth/pdf_cyf/cyf_themes_concept_papers/cg_governa nce_paper.pdf. (ET: 01.10.2018). MUSTAFA, Areean, “Comprehension of thePrinciple of Good Administration in the Framework of EU Administrative Law”, JUHD, Y.3, S.1, 259- 267, March, 2017. NURUDİN, Suzie Mat, HASHİM, Rugayah, ZULKİFLİ, Nursyahida, RAHMAN, HAMİK, SaidatulAkma,veMOHAMED,AhmadShahPakeer, “Good Governance Practices at Local Government: Experience from the Seremban Municipal Council”. Advanced Science Letters, 23(1), 457-461. DOI: 10.1166/asl.2017.7221, (ET: 12.10.2018). OECD, Kamu Yönetimi İlkeleri, OECD/SIGMA, ANKARA, 2017. OMBUDSMAN BÜLTEN, “Dünya Ombudsmanları İnsanlık için buluştu”.Ombudsman Bülten Dergisi, 8, 1-88, 2017. ÖMÜRGÖNÜLŞEN, Uğur ve ÖKTEM, M. Kemal, Avrupa Birliği’ne Üyelik Sürecinde Türk Kamu Yönetimi, İmaj Yay., Ankara, 2007. ÖNEZ ÇETİN, Zuhal. “Türkiye’de İl Özel İdaresi Sisteminin Dönüşümü ve 6360 Sayılı Kanunun Dönüşüme Etkileri”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, C.20, S.2, 247-266, 2015. 241 │ Oğuzhan ERDOĞAN ÖRS, Ferlal ve TETİK, Semra, “Küreselleşen Dünyada Yeni Yönetim Paradigmaları: Değişim ve İletişi”,Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Y.19, S.3, 439-45, 2010. ÖZEREN, Baran ve TEMİZEL, Özlem, Kamusal Yönetim: Kamu Sektöründe Kurumsal Yönetim, Niçin, Nasıl? Sayıştay, Araştırma/İnceleme/Çeviri Dizisi: 36, Ankara, 2004. PONCE, Juli, “Good Administration and Administrative Procedures”, Indiana Journal of Global Legal Studies, 12(2), 2005,551-588. SIGMA (Support for Improvement in Governanceand Management), European Principles for Public Administration, SIGMA Papers No. 27, OECD, Paris, 1999. TOZLU, Ahmet, “Daha Verimli Hizmet ve Hizmette Yerellik Tartışmaları Düzleminde Yeni Büyükşehir Modeli”, HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, Y.6, S.15, 235-258, Ekim, 2017. SANCAR, Aslı Gaye, “Kurumsal Sürdürülebilirlik Bağlamında Kurumsal Yönetişim: Kavramın Doğuşu, Gelişimi ve Değerlendirilmesi”, Selçuk İletişim, 8, 1, 71-84, 2013. YATKIN, Ahmet, “Etik Düşünce ve Davranışın Yerel Yönetimlerde Hizmet Verimliliğinin Arttırılmasında Rolü ve Önemi (Elazığ Belediyesi Örnek Alan Araştırması).”Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Y.18, S.1, 211-231, 2008. YAMAN, Abdülsamet ve ÖNALP, Gökbörü, “Yeni Kamu Yönetimi Reformlarının Yerel Yönetimler Üzerindeki Etkisi”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, http://www.yyusbedergisi.com/dergi/yeni-kamu-yonetimireformlarinin-yerel-yonetimler-uzerindeki-etkisi20180101043441.pdf (ET: 10.02.2020). YEREL YÖNETİM REFORMU UZMANLIK MERKEZİ, “İyi Demokratik Yönetişimin İlkesi”, 2019, http://panel.stgm.org.tr/vera/app/var/files/1/2/12_prensip-2-1.pdf (ET:04.02.2020). YILDIZ ÖZSALMANLI, Ayşe, Yeni Kamu Yönetimi Yaklaşımı Açısından Yerel Yönetimlerde Modernleşme Çabalarının Değerlendirilmesi, Yerel Yönetimler Yerel Siyaset ve Kentsel Politikalar, Ed. Bekir Parlak, Dora Yayınları, 1. Baskı, Bursa, 239- 259, 2010. YILDIRIM, Kara Özlem, “Türkiye’de İyi Yönetişim”,Uluslararası AfroAvrasya Araştırmaları Dergisi, 6, 273-289, 2018. ZABCI, Çulha Filiz, “Dünya Bankasının Küresel Pazar için Yeni Stratejisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi”, 57(3), 151-179, 2002. XING, “Yönetimin 14 İlkesi”, 2007, https://www.xing.com/communities/posts/yoenetimin-14-ilkesi"-1004550859, (ET: 10.10.2018). 12 Ekim 2018 Tarihli ve 30563 Sayılı Resmî Gazetede yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Genelgesi (2018) Kamu hizmetlerinde bürokrasinin azaltılmasına ilişkin genelge 09.10.2003 tarih ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu. 1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Avrupa Doğru İdari Davranış Yasası ve İyi Yönetim İlkeleri Üzerinden Yerel Yönetimlerde Reform Hakemli Makale 242 SDÜHFD CİLT: 10, SAYI: 1, YIL: 2020 6328 Sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Yasası. 5176 Sayılı Kamu Görevlileri Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. https://www.memurlar.net/ (E.T: 26.02.2020) www.cay.gov.tr (ET: 12.10.2018). www.teftis.gov.tr (ET: 12.10.2018). 1947 İtalyan Anayasasının Türkçe çevirisi için bkz. https://www.adaletbiz.com/mevzuat/italya-anayasasi-tam-metni-h9149.html (ET: 12.10.2018). 12 Ekim 2018 Tarihli ve 30563 Sayılı Resmî Gazetede yayınlananan, 31 Temmuz 2009.