TÜRKİYE’NİN “ANAYASAL ZORLAMA” İLE SINANMASI

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 91 - 115, 17.06.2022

İsmail Yüksel

https://doi.org/10.52273/sduhfd..1080147

Cited By: 1

Öz

Siyasi aktörlerin, üzerinde uzlaşılmış olan teamülleri ya da anayasa yorumlarını tartışmaya açan ve tartışmanın karşı tarafınca teamül ya da anayasayı ihlal ettiği savunulan davranışlar Amerika Birleşik Devletleri’nde “anayasal zorlama” olarak adlandırılmaktadır. Başkanlık sistemi ve çerçeve anayasa ABD’de anayasal zorlama alanlarını arttırmaktadır. Türkiye’de de zaman zaman ortaya “anayasal zorlama” siyaseti çatışmacı bir üsluba taşımaktadır. 2007 Cumhurbaşkanlığı seçimleri sırasında Anayasa’nın 96. maddesine muhalefetçe getirilen yorum ile seçim sürecinin tıkanması ve 2015 yılında yapılan milletvekili genel seçimlerinden sonra hükümetin kurulmayarak seçimlerin yenilenmesi kararı, “anayasal zorlama” örneği olarak karşımıza çıkmaktadır. Her iki örnekte de 2017 öncesi 1982 Anayasası’nın temel ilkelerinden birisi olduğu kabul edilen rasyonelleştirilmiş parlamentarizm ile çelişen yorumlar kabul edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anayasal Zorlama, Rasyonelleştirilmiş Parlamentarizm, Anayasal Teamül, Yorum, Erkler Arası Çatışma

SHOWDOWN OF TURKEY WITH “CONSTITUTIONAL HARDBALL”

Öz

Political claims and practices that are in tension with constitutional conventions and constitutional interpretations which are not previously challenged, and often conceived as in direct breach of the convention or the constitution by the other parties are named as “constitutional hardball” in the USA. Presidential system and the framework constitution exacerbates the problem by creating more opportunities for constitutional hardball. Constitutional hardball moves the political discourse to an adversarial tone. Interpretation of the pre-2008 article 96 of the 1982 Constitution by the opposition in way that created a deadlock on election process of the President and the early elections called by the executive without even a vote of no confidence are two examples of constitutional hardball in Turkey. In both examples interpretations that are in tension with the presumption that 1982 Constitution created a rationalized parliamentary system before 2017 amendments had been used.

Anahtar Kelimeler

Constitutional Hardball, Rationalized Parliamentarism, Constitutional Conventions, Interpretation, Inter-Branch Conflict

Kaynakça

• Anayurt Ömer, Anayasa Hukuku: Genel Kısım (Temel İlkeler, Kavram ve Kurumlar), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021, 3. bs
• Atar Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021, 14. bs
• Balkin Jack M, “Constitutional Crisis and Constitutional Rot”, Maryland Law Review , 2017, C. 77, ss.147-160
• , “Constitutional Hardball and Constitutional Crises”, Quinnipiac Law Review , 2008, C. 579-598, ss.579-598
• Batum Süheyl - Didem Yılmaz - Serkan Köybaşı, Anayasa Hukuku Temel Kavramlar ve Genel Esaslar, Oniki Levha Yayıncılık A.Ş., İstanbul, 2021, 1. bs
• Bekaroğlu Edip Asaf, “Giriş: 7 Haziran 2015: Araftaki Seçimler”, Türkiye’de Siyasi Partiler ve Seçim Kampanyaları: Araftaki Seçim -7 Haziran 2015- içinde , Vadi Yayınları, İstanbul, 2015
• Belkin Aaron, “Court Expansion and the Restoration of Democracy: The Case for Constitutional Hardball”, Pepperdine Law Review , 2019, C. 19, S. 1, ss.19-50
• Bernstein David E, “Constitutional Hardball Yes, Asymmetric Not So Much”, Columbia Law Review , 2018, C. 118, S. 8, ss.207-233
• Doğru Ceren, “Rasyonelleştirilmiş Parlamentarizm”, yay�nlanmam�� Yüksek Lisans, Çankaya Üniversitesi, 2017
• Eren Abdurrahman, Anayasa Hukuku Dersleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021, 3. bs
• Eroğul Cem, “2007 Cumhurbaşkanı Seçimi Bunalımından Çıkarılabilecek Dersler”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi , 2007, C. 63, S. 3, ss.167-181
• Fendoğlu Hasan Tahsin, Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020, 8. bs
• Fishkin Joseph - David E Pozen, “Asymmetric Constitutional Hardball”, Columbia Law Review , 2018, C. 118, S. 3, ss.915-982
• , “Evaluating Constitutional Hardball: Two Fallacies and a Research Agenda”, Columbia Law Review Online , 2019, C. 119, ss.158-172
• Gözler Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa, 2020, 2. bs, 2 c., İ
• , Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa, 2020, 2. bs, 2 c., İİ
• , “Hukukun Siyasetle İmtihanı: Kim Sınıfta Kaldı?”, Türkiye Günlüğü , 2007, S. 89, ss.5-15
• , “Hukukun Siyasetle İmtihanı-2”, 2019 <https://www.anayasa.gen.tr/ysk-imtihan.htm> [erişim 17 Şubat 2022]
• , Türk Anayasa Hukuku, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa, 2021, 4. bs
• Göztepe Ece, “Muhakeme Etmek ya da Karar Vermek: Anayasa Mahkemesi’nin ‘367 Kararı’ için Kavramsal Bir Çerçeve Denemesi”, Prof. Dr. Ergun Özbudun’a Armağan içinde , Yetkin Yayınları, Ankara, 2008,2 c., İİ, 339-360
• Kaboğlu İbrahim, Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar), Legal Yayıncılık, İstanbul, 2021, 16. bs
• Kanadoğlu Osman Korkut - Ahmet Mert Duygun, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Oniki Levha Yayıncılık A.Ş., İstanbul, 2. bs
• Onar Erdal, “1982 Anayasasının 2007 Yılında 5678 Sayılı Kanunla Değiştirilmesi Süreci Üzerine Düşünceler”, Prof. Dr. Ergun Özbudun’a Armağan içinde , Yetkin Yayınları, Ankara, 2008,2 c., İİ, 487-546
• Özbudun Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021, 21. bs
• , Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2005, 8. bs
• Özer Attila, Anayasa Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2017, 8. bs
• Posner Eric A. - Adrian Vermeule, “Constitutional Showdowns”, University of Pennsylvania Law Review , 2007, C. 156, ss.991-1048 <https://doi.org/10.2139/ssrn.1002996>
• Pozen David E, “Hardball and/as Anti-Hardball”, New York University Journal of Legislation and Public Policy , C. 21, ss.948-955
• Selçuk Sami, “Ardışık Hukuk Yanılgılarının Tarihe Not Düşen Örneği: AYM’nin 367 Kararı”, Prof. Dr. Ergun Özbudun’a Armağan içinde , Yetkin Yayınları, Ankara, 2008,2 c., İİ, 579-635
• Shugerman Jed Handelsman, “Hardball vs. Beanball”, Columbia Law Review , 2019, C. 119, S. 3, ss.85-122
• Soysal Mümtaz, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1987, 7. bs
• Şirin Tolga, “Türkiye’de Anayasal Çürüme ve Yeni Dördüncü Erk Teorisi: ‘Çürümüş Bir Şey Var Danimarka Krallığında’”, 2021 <https://bit.ly/3phQj2h> [erişim 21 Aralık 2021]
• Tanör Bülent - Necmi Yüzbaşıoğlu, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 2020, 20. bs
• Teziç Erdoğan, Anayasa Hukuku, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 2021, 25. bs
• Tunç Hasan, Türk Anayasa Hukuku, Gazi Kitabevi, Ankara, 2019, 2. bs
• Tunç Hasan - Faruk Bilir - Bülent Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, Asil Yayın Dağıtım, Ankara, 2009
• Tushnet Mark, “Constitutional Hardball”, The John Marshall Law Review , 2004, C. 37, S. 2, ss.523-553
• , “Constitutional Hardball”, Cambridge Handbook of Constitutional Thoery içinde , Cambridge University Press, 2021,Harvard Law School, Public Law & Legal Theory, Research Paper Series, 21–37,Henüz basılmamış <http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3921575>
• Woodward-Burns Robinson, “Hardball Republic: Constitutional Hardball During Periods of Ordinary Politics”, 2020 <https://doi.org/10.33774/apsa-2020-z7msj>