EXCESS DAMAGES IN THE LIGHT OF CURRENT CASE LAW

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 1069 - 1099, 31.12.2022

Mehmet Akçaal

https://doi.org/10.52273/sduhfd..1218585

Cited By: 1

Öz

Excess damage is one of the specific consequences of a default of obligor on pecuniary debts. Unlike default interest, damage and fault are essential for compensation for collateral damage. The presumption of fault is valid for the proof of fault. It is debatable whether abstract proof is sufficient for the proof of excess damage or whether concrete proof should be sought, especially in the compensation of excess damage due to high inflation. The issue is even more topic because of the decision of the Constitutional Court upon an individual application. This decision also began to form the jurisprudence of the Court of Appeal. There is increasing number of judgments stating that only high inflation is sufficient to prove the damage regarding the compensation of excess damages. Both abstract proof to be sufficient and rights to be obtained indirectly through individual application is open to criticism.

Anahtar Kelimeler

Default of Obligor, Default Interest, Excess Damage, Abstract Proof, Inflation

GÜNCEL İÇTİHATLAR IŞIĞINDA MUNZAM ZARAR

Öz

Munzam zarar para borcuna ilişkin temerrüdün özel sonuçlarından biridir. Temerrüt faizinden farklı olarak, munzam zararın tazmini için zarar ve kusur şarttır. Kusurun ispatı konusunda kusur karinesi geçerlidir. Özellikle yüksek enflasyon sebebiyle munzam zararın tazmininde zararın ispatı konusunda soyut ispatın mı yeterli olduğu, yoksa somut ispatın mı aranacağı hususu ise tartışmalıdır. Meseleyi daha da güncel hale getiren husus Anayasa Mahkemesi’nin bireysel başvuru üzerine verdiği bir karar olmuştur. Söz konusu karar Yargıtay’ın içtihatlarını da şekillendirmeye başlamıştır. Başka bir deyişle, munzam zararın tazmini konusunda salt yüksek enflasyonun zararın ispatı için yeterli olduğuna yönelik içtihatlar giderek artmaktadır. Bireysel başvuru suretiyle hak aramanın dolaylı şekilde sağlanması gibi soyut ispatı yeterli sayan bu yaklaşım da eleştiriye açıktır.

Anahtar Kelimeler

Borçlunun Temerrüdü, Temerrüt Faizi, Aşkın Zarar, Soyut İspat, Enflasyon

Kaynakça

• AKINCI, Şahin, Borçlar Hukuku Bilgisi Genel Hükümler, 12. bs., Konya, Sayram Yayıncılık, 2021.
• AKKURT, Sinan Sami – ERDOĞAN, Kemal – TOKAT, Hüseyin, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Özel Hükümler (Özel Borç İlişkileri), 5. bs., Ankara, Seçkin Yayınevi, 2022.
• AKMAN, Sermet, “Karşılaştırmalı Olarak Alman ve İsviçre Hukuklarında Yüksek Oranlı Enflasyonun Para Borçlarına Etkisi ile Bu Konudaki Yargıtay Kararları”, İBD, C. 63, S. 10-12, 1989, ss. 624-636.
• ALBAŞ, Hakan, Paranın Değer Kaybından Doğan Zararın Tazmin Edilebilirliği (BK m. 105), 1. bs., Ankara, Seçkin Yayınevi, 2004.
• ALTAŞ, Hüseyin, “Munzam Zararda İspat Sorunu”, AÜHFD, C. 50, S. 1, 2001, ss. 121-129.
• ANTALYA, O. Gökhan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C. V/1,3, 2. bs., Ankara, Seçkin Yayınevi, 2019.
• ARSLAN, Çetin – KIRMIZI, Mustafa, Türk Hukukunda Faiz ve Munzam Zarar, 2. bs., Ankara, Asil Yayınevi, 2007.
• AYRANCI, Hasan, Türk Borçlar Hukukunda Munzam Zarar (BK. m. 105), 1. bs., Ankara, Yetkin Yayınevi, 2006.
• BALİS, Georges, “Para Borçlarının Ödenmesindeki Gecikmeden Doğan Zarar ve Ziyan”, (çev. Akar, Öcal), EİTİAD, C. 1, S. 1, 1965, ss. 163-169.
• BARLAS, Nami, Para Borçlarının İfasında Borçlunun Temerrüdü ve Bu Temerrüt Açısından Düzenlenen Genel Sonuçlar, 1. bs., İstanbul, Kazancı Yayıncılık, 1992.
• BUCHER, Eugen, Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 2. auf., Zürich, Schulthess Verlag, 1988. BUZ, Vedat, “Karşılaştırmalı Hukukta Munzam Zararın İspatı”, YD, C. 24, S. 3, 1998, ss. 369-410.
• DOMANİÇ, Hayri, Faizle Karşılanamayan Zararların Giderilmesini Sağlayan BK. 105 ve Diğer Hükümler, 1. bs., İstanbul, Beta Yayınevi, 1993.
• EDİS, Seyfullah, Medenî Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, 6. bs. Ankara, AÜHF Yayınları, 1997.
• EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. bs., Ankara, Yetkin Yayınevi, 2019.
• FEYZİOĞLU, Feyzi Necmeddin, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C. II, 2. bs., İstanbul, Fakülteler Matbaası, 1977.
• GAUCH, Peter– SCHLUEP, Walter R.– SCHMİD, Jörg– REY, Heinz, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil Band II, 7. auf, Zürcih, Schulthess Verlag, 1998.
• GUHL, Theo – MERZ, Hans – KUMMER, Max, Schweizerisches Obligationenrecht, 7. auf, Zürich, Schulthess Verlag, 1980.
• GÜMÜŞ, Mustafa Alper, Borçlar Hukukunun Genel Hükümleri, 1. bs., Ankara, Yetkin Yayınevi, 2021.
• HATEMİ, Hüseyin– GÖKYAYLA, K. Emre, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, 4. bs., İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2017.
• HONSELL, Heinrich– VOGT, Nedim Peter – WIEGAND, Wolfgang, Basler Kommentar, Obligationenrecht I, 6. auf, Basel, Helbing Lichtenhahn Verlag, 2015.
• HUBER, Ulrich, Leistungsstörüngen Bd. II, Mohr Siebeck, Tübingen, 1999.
• KARAHASAN, Mustafa, Sorumluluk Hukuku C. I, Ankara, 1996.
• KARTAL, Bilal, “Faizi Aşan Zarar”, YD, C. 23, S. 4, 1997, ss. 501-519.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 17. bs., Ankara, Turhan Kitabevi, 2013.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M., “Yargıtay Kararları Açısından Munzam Zarar”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu XV, 5 Haziran 1998, 1. bs., Ankara, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1999, ss. 1-33.
• KOCA, Mehmet Reis, “Türk Hukukunda Munzam Zarar Uygulaması”, KÜSBE, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kırıkkale, 2004.
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip– HATEMİ, Hüseyin– SEROZAN, Rona– ARPACI, Abdülkadir, İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme C. III, 6. bs., İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2014.
• KULABEROĞLU, Muhammet Burak, “Temerrüt Faizi ve Aşkın Zarar”, İBD, C. 94, S. 4, 2020, ss. 154-178.
• KURU, Baki– ARSLAN, Ramazan – YILMAZ, Ejder, Medenî Usul Hukuku, 24. bs., Ankara, Yetkin Yayınevi, 2013.
• LARENZ, Karl, Lehrbuch des Shuldrechts, Band I, Allgemeiner Teil, 14. auf, München, C.H.Beck, 1987.
• NAR, Ahmet, “Yabancı Para İpoteğinde Temerrüt Faizi”, THD, C. 4, S. 36, 2009, ss. 17-29.
• NOMER, Halûk Nami, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 16. bs., İstanbul, Beta Yayıncılık, 2018.
• NOMER, Halûk Nami, Haksız Fiil Sorumluluğunda Maddî Tazminatın Belirlenmesi, 1. bs., İstanbul, Beta Yayıncılık, 1996.
• OĞUZMAN, M. Kemal– ÖZ, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C. 1, 18. bs., İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2020.
• OĞUZMAN, M. Kemal– ÖZ, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C. 2, 10. bs., İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2013.
• OZANEMRE YAYLA, Tolunay, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 2. bs., Ankara, Seçkin Yayınevi, 2021.
• ÖÇAL, Akar, “Munzam Zarar”, EİTİAD, C. 3, S. 1, 1967, ss. 144-158.
• ÖNDERİ, Gökhan, “Para Borçlarında Borçlu Temerrüdü Halinde Alacaklının Munzam Zararının Tazminini İsteyebilmesi Konusundaki Yargıtay Uygulaması”, İBD, C. 87, S. 2, 2013, ss. 274-299.
• ÖZDAMAR, Emine, “Temerrüt Faizi Kavramı ve Çeşitli Davalarda ve Takiplerde Başlangıç Zamanı”, THD, C. 9, S. 96, 2014, ss. 60-69.
• ÖZMEN, Etem Saba– AKTAŞ, Türkan, “Türk Hukuku Açısından Para Borçlarında Temerrüt Faizi Yanında Ceza Koşulu Talep Edilebileceğine İlişkin Yargıtay Kararlarının Eleştirisi”, MÜHFD, C. 17, S. 1, 2018 ss. 39-54.
• REİSOĞLU, Safa, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 23. bs., İstanbul, Beta Yayıncılık, 2012.
• STAUDINGER, Julius von - LOWISCH, Manfred, Kommentar zum bürgerlichen Gesetzbuch, Berlin, 12. auf., 1979.
• ŞEN, Mustafa Serhat– ŞEN, Mustafa Kamil, “Faizlerin Sınırlandırılması Sorunu”, TAAD, C. 9, S. 33, 2018, ss. 785-826.
• ŞİRİN, Şerafettin, Hukukumuzda Faizi Aşan Munzam Zarar ve Faiz, 1. bs., İstanbul, Alfa Yayıncılık, 1996.
• TEKİNAY, Selahattin Sulhi – AKMAN, Sermet– BURCUOĞLU, Haluk – ALTOP, Atilla, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. bs., İstanbul, Filiz Kitabevi, 1993.
• TUNÇOMAĞ, Kenan, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler C. I, 6. bs., İstanbul, Sermet Matbaası, 1976.
• TOPUZ, Murat, İsviçre ve Türk Borçlar Hukuku ile Karşılaştırmalı Olarak Roma Borçlar Hukukunda Maddî Zarar ve Bu Zararın Belirlenmesi, 1. bs., İstanbul, XII Levha Yayıncılık, 2011.
• UYANIK, Namık Kemal, “Aşkın Zarar ve Hesaplanması”, İBD, C. 92, S. 4, 2018, ss. 116-135.
• YILDIRIM, Abdülkerim, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 13. bs., Ankara, Monopol Yayınları, 2022.
• YILMAZ, Orhan, “Yasal Temerrüt Faizi”, İBD, C. 80, S. 1, 2006, ss. 69-75.
• ZEYTİNOĞLU, Emin, “Para Borçlarında Temerrüt Hallerinde Munzam Zarar”, İTÜSBD, C. 4, S. 8, 2005, ss. 253-263.
• ZEVKLİLER, Aydın – ERTAŞ, Şeref – HAVUTÇU, Ayşe – AYDOĞDU, Murat – CUMALIOĞLU, Emre, Borçlar Hukuku Genel Hükümler ve Özel Borç İlişkileri Ana İlkeler, 1. bs., İzmir, Fakülteler Kitabevi, 2013.