Problems Encountered in Compulsory Financial Liability Insurance for Motor Vehicles (Traffic Insurance) Due to Inflation and Solution Proposals

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 633 - 666, 29.06.2024

Fatma Görgülü

https://doi.org/10.52273/sduhfd..1473291

Öz

Compulsory Financial Liability Insurance (traffic insurance) is a type of damage insurance established to cover the damages that the operator may cause to third parties in accordance with Article 91 of the Highway Traffic Law. As a result of traffic accidents, the traffic insurance of the at-fault party comes into play in the claims of injured persons for financial compensation or deceased persons for compensation for deprivation of support. The calculation of these compensations is based on the data as of the date closest to the date of the decision in accordance with Article 75 of the Turkish Code of Obligations and the established case law of the Court of Cassation. The depreciation due to inflation, coupled with protracted judgments, has led to the problem that the compensation amounts calculated according to the current economic data as of the date closest to the date of the judgment are significantly above the insurance coverage limit. This situation has led to the need to raise the level of compulsory traffic insurances, which are heavily influenced by high inflation conditions, to a level that will provide real assurance to the insured and the injured parties. In our study, solution proposals are presented to meet this need by taking into account the problems experienced in practice.

Anahtar Kelimeler

Traffic Insurance, Collateral Damage, Inflation, Abstract Method, Update Method

Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortalarında (Trafik Sigortası) Enflasyon Sebebiyle Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Öz

Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası (trafik sigortası), Karayolları Trafik Kanunu’nun 91. maddesi uyarınca işletenin üçüncü kişilere verebileceği zararları karşılamak amacıyla oluşturulmuş bir tür zarar sigortasıdır. Trafik kazaları sonucu, yaralanan kişilerin maddi tazminat veya vefat eden kişilerin destekten yoksun kalma tazminatı taleplerinde, kusurlu tarafın trafik sigortası devreye girmektedir. Bu tazminatların hesaplanmasında TBK m. 75 ve yerleşik Yargıtay içtihatları gereğince karar tarihine en yakın tarihteki veriler esas alınmaktadır. Enflasyona bağlı meydana gelen değer kayıplarının uzun süren yargılamalarla birleşmesi, karar tarihine en yakın tarihteki güncel ekonomik verilere göre hesaplanan tazminat miktarlarının sigorta teminat limitinin çokça üstünde kalma sorununu ortaya çıkarmıştır. Bu durum, yüksek enflasyon koşullarının etkilerini ağırlıklı olarak hissettirdiği zorunlu trafik sigortalarının sigortalılara ve zarar görenlere gerçek anlamda güvence sağlayacak seviyeye yükseltilmesi ihtiyacını doğurmuştur. Çalışmamızda uygulamada yaşanan sorunlar göz önüne alınarak bu ihtiyacın giderilmesine yönelik çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Trafik Sigortası, Munzam Zarar, Enflasyon, Soyut Yöntem, Güncelleme Yöntemi

Kaynakça

• Adal E, ‘Motorlu Taşıt Kazalarına Karşı Mecburi Mali Sorumluluk Sigortası’ (1964) 30(3-4) İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası 861-896
• Akçaal M, ‘Güncel İçtihatlar Işığında Munzam Zarar’ (2022) 12(2) SDÜHFD 1069-1099
• Altınok Ormancı P, Zararı Azaltma Külfeti (On İki Levha Yayıncılık 2016)
• Antalya OG, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 2 (Legal Yayıncılık 2017)
• Arslan AS, ‘Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasından Doğan Rücu Davaları’ (2010) (88) TBB Dergisi 195-224
• Arslan MH, ‘Anayasa Mahkemesi’nin Zorunlu Trafik Sigortası Genel Şartlarına İlişkin Kararı Hakkında İlk Tespitler’ in Başak Baysal ve Nilay Arat (eds), (2021) KHAS Hukuk Bülteni 2020-2021 Akademik Yılı Derlemesi (On İki Levha Yayıncılık 2021) 38-43
• Barlas N, Para Borçlarının İfasında Borçlunun Temerrüdü ve Bu Temerrüt Açısından Düzenlenen Genel Sonuçlar (Kazancı Yayıncılık 1992)
• Berberoğlu Yenipınar F, Kasko Sigortası İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası (Seçkin Yayıncılık 2019)
• — —Trafik Kazalarında Tazminat Davaları (Güncellenmiş 36. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2024)
• Birinci Y, ‘Enflasyon, Para Politikası ve Stratejileri’ (1989) 47(1-4) İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası 19-30
• Bozer A, Sigorta Hukuku (Ankara 1965)
• Çeker M, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Sigorta Hukuku (Gözden Geçirilmiş Genişletilmiş 18. Baskı, Karahan Kitabevi 2017)
• Çelik ÇA, ‘Can Zararlarının Tazminata Dönüştürülmesinde Sorunlar ve Yöntem Arayışları’ (2016) 22(3) MÜHD-HAD 765-802
• — —Trafik Kazalarında Tazminat ve Sigorta Hukuk ve Ceza Sorumluluğu (Genişletilmiş 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2023)
• Çetintaş Ö, Trafik ve İş Kazalarından Kaynaklanan Tazminat Davaları (Seçkin Yayıncılık 2022)
• Demirci S, ‘Ticari İşlerde Faiz ve Sigorta Sözleşmelerine Yansıması’ (2023) 29(1) MÜHF-HAD 495-529
• Duman Ö, ‘Enflasyon Karşısında Para Alacaklarının Korunması ve Mülkiyet Hakkı’ (2018) 6(12) Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 401-462
• Düzgün Aslan Ü, ‘Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Malî Sorumluluk Sigortasında (Trafik Sigortası) Zarar Kavramı ve Sigortacının Rücu Hakkı’ (2013) 30(3) BATİDER 189-216
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (24. Baskı, Yetkin Yayınları 2019)
• Eren F ve Dönmez Ü, Eren Borçlar Hukuku Şerhi, Cilt 3 (Yetkin Yayınları 2022)
• Gökyayla KE, Destekten Yoksun Kalma Tazminatı (Seçkin Yayıncılık 2004)
• Görgülü F, ‘Zarar Sigortalarında Sigortacının Kanuni Halefiyeti’ (Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi 2022)
• Gümüş MA, Borçlar Hukukunun Genel Hükümleri (Yetkin Yayınevi 2021)
• Gürgen O, ‘Trafik Sigortası Genel Şartlarının Hukuki Mahiyeti ve Yargıtay’ın Konuya İlişkin Kararının Eleştirisi’ (2020) TAAD 11(41) 463-482
• Havutçu A ve Gökyayla KE, Uygulamada 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na Göre Hukukî Sorumluluk (Seçkin Yayıncılık 1999)
• Kaner İ, ‘Sigortacının Sigorta Tazminatını Ödeme Borcunda Temerrüdü ve Munzam Zarar Meselesi’ in Özlem Söğütlü Erişgin (ed), Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayın, 2001).
• Karahasan MR, Tazminat Hukuku-Maddi Tazminat (Genişletilerek Yenilenmiş ve Düzenlenmiş 6. Baskı, Beta Basım Yayın 2001)
• Karasu R, Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Yetkin Yayınları 2016)
• Kayıhan Ş, ‘Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortasında (ZMMS= Trafik Sigortası) Sigorta Ettirenin Kendi Tam Kusuru ile Vefatı Halinde Mirasçıların Üçüncü Kişi Sıfatıyla Müteveffanın Sigortacısına Başvurmaları Durumuna İlişkin Hukuki Düşünceler’ (2016) 22(1) MÜHF-HAD 251-264
• Kender R, ‘Motörlü Kara Nakil Vasıtalarının İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortasında Zarar Gören Şahıs Türk Hukukunda Sigortacıya Karşı Doğrudan Doğruya Dava Hakkına Sahip Midir?’ (1974) 39(1-4) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 221-245
• — — ‘Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Genel Şartlarındaki Değişikliklerin Değerlendirilmesi’ (2017) 13(1) Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 8-46
• — —Türkiye’de Hususi Sigorta Hukuku (17. Baskı, Filiz Kitabevi 2021)
• Keser Y, ‘Karayolları Trafik Kanunu Kapsamında Geçici İş Göremezlik Tazminatı’ (2021) 18(2) Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1037-1055
• Mevci E, ‘Sorumluluk Hukuku ile Sorumluluk ve Genel Sigortaların İlişkisi (II)’ (1984) 10(4) Yargıtay Dergisi 482-508
• Nebioğlu Öner Ş, ‘Güncel Yargı Kararları Bağlamında Aşkın Zarar’ (2023) (165) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 105-135
• Nomer HN, Haksız Fiil Sorumluluğunda Maddî Tazminatın Belirlenmesi (Beta Basım Yayın 1996)
• Oğuzman MK ve Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt1(Güncellenmiş Genişletilmiş 18. Baskı, Vedat Kitapçılık 2020)
• Öçal A, ‘Munzam Zarar’ (1967) 3(1) Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Dergisi 144-158
• Özsunay E, ‘Trafik Sigortasında Zarar Gören Üçüncü Kişinin Sigortacıya Karşı Doğrudan Doğruya Alacak Hakkı’ (1975) 32(2-4) V. Banka ve Ticaret Hukuku Haftası 906-933
• Reisoğlu S, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler (23. Baskı, Beta Yayıncılık, 2012)
• Ruhi C ve Ruhi AC, Trafik Kazalarından Doğan Hukuki Sorumluluk (Seçkin Yayıncılık 2021)
• Savaş FB, ‘Haksız Fiil Tazminatının Tabi Olduğu Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başlama Anı’ (2008) TBB Dergisi 121-148
• Şeker Öğüz Z, ‘Sorumluluk Sigortalarında Zamanaşımı’, in Samim Ünan ve Emine Yazıcıoğlu (eds), Sigorta Hukuku Sempozyumları (On İki Levha Yayıncılık 2018)
• Şenocak K, Mesleki Sorumluluk Sigortası (Turhan Kitapevi 2000)
• Tandoğan H, ‘Trafik Kazalarında Mecburi Mali Mesuliyet Sigortası Manevi Zararı da Karşılar mı?’ (1966) 3(3), BATİDER 545-548
• Tepedelen Z, Zorunlu Sigortalarda Güvence Hesabı (5.Baskı, Adalet Yayınları, 2017)
• Tunay N ve Tunay KB, ‘Türkiye’de Enflasyonun Sigorta Şirketlerinin Performansına ve Prim Üretimlerine Etkileri’ (2023) 8(1) Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi 59-82
• Ulaş I, Uygulamalı Zarar Sigortaları Hukuku (Mal ve Sorumluluk Sigortaları) (8. Baskı, Turhan Kitapevi 2012)
• — — ‘Yeni Zorunlu Trafik Sigortası Genel Şartlarına Göre Bu Sigortanın Kapsamı, Teminat Türleri ve Özellikle Destek Teminatı’ (2015) 31(2) BATİDER 5-36
• Uluğ Cicim İ, ‘Sigorta Hukukunda Güvence Hesabı Kavramı’ (2011) 1(1) Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 105-117
• Uyanık NK, ‘Aşkın Zarar ve Hesaplanması’ (2018) 92(4) İstanbul Barosu Dergisi 116-134
• Ünan S, Türk Ticaret Kanunun Şerhi Altıncı Kitap-Sigorta Hukuku, Sigorta Türlerine İlişkin Özel Hükümler, Cilt 2 (On İki Levha Yayıncılık 2016)
• Von Tuhr A, Borçlar Hukuku Cilt 1-2 (Cevat Edege çev, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Olgaç Matbaası, 1983) Yıldırım A, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (13. Baskı, Monopol Yayınları 2024)
• Zeytinoğlu E, ‘Para Borçlarında Temerrüt Hallerinde Munzam Zarar’ (2005) 4(8) İTÜSBD 253-263
• https://www.lexpera.com.tr/literatur/sempozyum-makaleler/sigortacinin-sigorta-tazminatini-odeme-borcunda-temerrudu-ve-munzam-zarar-meselesi-tartismalar-9-24-1/1
• https://karararama.yargitay.gov.tr
• https://legalbank.net
• http://relevancy.bger.ch
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/10/20201009-17.pdf
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/02/20230214-7.pdf
• (www.lexpera.com)