İHVÂN-I MÜSLİMÎN’İN KABİR ZİYARETLERİYLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ ve MUHALİFLERİNİN ELEŞTİRİLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Sayı: 44, 79 - 95, 30.06.2020

Kamile Ünlüsoy

Öz

Dinî hayatın önemli bir
parçası olan kabir ziyaretleri, Müslümanların ilk dönemlerden itibaren sürdüre
geldikleri dinî geleneklerden biridir. Fakat bu geleneğin icrasındaki tevessül,
istiâne, istiğase, kabri tavaf gibi bir takım davranışlar ile bu davranışları
yapan kimseler hakkında dinî açıdan nasıl bir tavır alınacağı meselesi yine çok
erken dönemlerden itibaren itikâdî-siyâsî tartışmalara konu olmuştur. Müslüman
toplumlar kendi zihniyet biçimine uygun bir biçimde bu konunun çözümüne yönelik
yollar aramaya girişmişlerdir. Hanbelî-Vehhâbî-Selefî ulema, zahirî bir din
anlayışıyla katı bir şekilde, zaman zaman da şiddet kullanmak sûretiyle bu
gelenekle mücadeleyi kendilerine görev addetmişlerdir. Batınî (Şiî, sufî
gruplar) bir din anlayışını savunanlar ise kabir ziyaretiyle ilgili
uygulamaların dinî açıdan herhangi bir sorun teşkil etmediğini savunmuşlardır.
Bunlara karşı söz konusu ritüellerin daha akılcı, ılımlı bir şekilde eğitimle
düzeltilebileceğini savunanlarda olmuştur. İşte bu çalışmada çağdaş İslamî akımlardan
İhvân-ı Müslimîn’in nasıl bir zihniyet biçimine sahip olduğu, bu konuda ortaya
koyduğu görüşleri ve bu bağlamda maruz kaldığı “kubûrilik/kabirperestlik”
ithamına karşı verdiği yanıtlar detaylarıyla ele alınmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kabir Ziyaretleri, İhvân-ı Müslimîn, Vehhâbîlik, Selefilik, Kabirperestlik

Kaynakça

• Akpınar, Ali, “Bir Hanım Müfessir Zeyneb el-Gazâlî ve Tefsîri”, C.Ü.İ.F.Dergisi, Sivas 1999, S.3, ss.229-255.
• Algül, Hüseyin, “Mescid-i Dırâr”, DİA, Ankara 2004, c.29, ss. 272-273.
• Alvarlı, M. Sait, “İbnTeymiyye, Takıyyüddin”, DİA, İstanbul 1999, ss.391-405.
• Atasağun, Galip, “Ziyaret Fenomeni”, Necmettin Erbakan Ü. İlahiyat Fak., c.21, S. 21, s.33-60.
• el-Bağdâdî, EbûBekr el-HatîbAhmed b. Ali b. Sabit Hatîb, TârîhuMedîneti’s-selam, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut 2001.
• Bardakçı, M. Necmettin, “Tasavvufî Bir Terim Olarak Tevessül ve Vesîle”, Tasavvuf, İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, Ankara 1999, ss.33-48.
• Behrens, Doris-Abouseif, “Kubbetü’l-İmâm eş-Şâfiî”, DİA, Ankara 2002, c.26, 304-304.
• Beranek, Ondrej, Tupek, Pavel, “From Visiting Graves to Their Destruction, The Question of Ziyara through theEyes of Salafis”, CrownPapers, Crown Center for Middle East Studies, Brandeis University, United States 2009, 1-36.
• Bilkan, Ali Fuat, Fakihler ve Sofuların Kavgası: 17. Yüzyılda Kadızâdeliler ve Sivâsîler, İletişim Yay., İstanbul 2019.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm Cu’fî, Sahîhu’l-Buhârî, Kitabu’s-Salât, Dâru’s-Selâm, Riyâd t.y.
• Bozkurt, Nebi, Küçükaşçı, Mustafa Sabri, “Mescid-i Nebevî”, DİA, İstanbul 2004, c. 29, ss.281-290.
• Büyükkara, Mehmet Ali, Çağdaş İslami Akımlar, Klasik Yay., İstanbul 2015.
• Büyükkara, Mehmet Ali, İhvân’danCüheyman’a Suudi Arabistan ve Vehhabîlik, Rağbet Yay., İstanbul 2004.
• Çavuşoğlu, Semiramis, “Kadızâdeliler”, DİA, İstanbul 2001, c.XXIV, ss.100-102.
• Demir, Hilmi, “Mezarları ve Türbeleri neden yıkıyorlar?”, Türkiye Gazetesi, 30.11.2019.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdî es-Sicistânî, Sünenü Ebî Dâvûd, Dâru’s-Selâm, Riyâd t.y.
• el-Elbânî, Muhammed Nâsırüddîn, Tahzîru’s-Sâcid min İttihâzi’l-Kubûr Mesâcid, el-Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut 1983.
• el-Hanefî, Ahmet Rumi, el-Mecâlisü’l-Erbi‘aminMecâlisi’l-Ebrâr, thk. Muhammed el-Humeyyis, Dâru’l-‘Âsıme, y.y., t.y.
• el-Kardâvî, Yusuf, Fusûl fî’l-‘Akîdebeyne’s-Selef ve’l-Halef, MektebetuVehbe, Kahire 2006.
• _____, İslam’da İbadet Mefhumu, trc. Hüsâmeddin Cemal, Nida Yay., İstanbul 2014.
• el-Vâdi‘î, Mukbil b. Hâdî, Tuhfetü’l-Mucîb ‘alâEsiletü’l-Hâdırve’l-Ğarîb, Dâru’l-Âsâr, San‘a 2000.
• Gânim, İbrahim el-Beyyûmi, “Hasan el-Bennâ”, DİA, İstanbul 1997, c.XVI. ss.307-310.
• Hasan el-Bennâ, Hatıralarım, (çev. M. Beşir Eryarsoy vd.), Beka Yay., İstanbul 2007.
• İbn Baz, Abdü’l’aziz b. Abdillah, Allah’tan Başkasından Yardım Dilemenin ve Kâhin ve Müneccimlere İnanmanın Hükmüne Dâir Deliller (İkâmetü’l-Berâhin ‘alâ Hükmi men İstiğâsebiğayri’llahi), Vizâretü’ş-Şu‘ûni’l-İslâmiyyeve’l-Evkâfve’d-Da‘veve’l-İrşâd, el-Memleketü’l-Arabiyyetü’s-Suudiyye 1419.
• İbn Teymiyye, Ziyâretü’l-Kubûr ve İstincâdü’l-Makbûr, Dâru’s-Sahâbeli’t-Türâs, Tanta 1992.
• ______, Allah ile Kul Arasında Vasıta ve Kulluk, trc.Kazdal Yay, İstanbul 1969.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdullah Şemseddin, İğâsetü’l-Lehfân fî Mesâidi’ş-Şeytan, thk. Muhammed Hâmid el-Fıkî, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut 1975.
• İbnü’l-Esîr, Ebû'l-Hasan İzzeddin Ali b. Muhammed b. Abdülkerim, el-Kâmil fî’t-Târîh, tsh. Yusuf ed-Dekkâk, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1987.
• İğde, Muhyettin, Siyasi-İtikadi Bir Mezhep Olarak Hanbelîliğin Teşekkül Süreci, Basılmamış Doktora Tezi, Ata. Ü.Sos.Bil. Ens., Erzurum 2014.
• İmam Birgivi, Tarikat-ı Muhammediyye ve Siret-i Ahmediyye, trc. M. Fatih Güneş, Kalem Yay., İstanbul 2006.
• Kâtip Çelebi, Mîzânu’l-Hak fî İhtiyâri’l-Ehakk, trc. Orhan Şaik Gökyay, Süleyman Uludağ, Kabalcı Yay., İstanbul 2008.
• Kutlu, Sönmez, Tarihsel Din Söylemleri Üzerine Zihniyet Çözümlemeleri, OTTO, Ankara 2012.
• Küçük, Abdurrahman vd.,Dinler Tarihi, Berikan Yayınevi, Ankara 2009.
• Martı, Huriye, BirgivîMehmed Efendi, TDV Yay., Ankara 2008.
• Muhammed b. Abdilvehhab, SelâseUsûl, (Müellefâtü’ş-Şeyh’il-İmâm Muhammed b. Abdilvehhâb içerisinde), tashih Abdülazîz b. Zeyd er-Rûmî vd.,Mektebetü’s-Su‘ûdiyye, Suudi Arabistan t.y.
• Mustafa Meşhur, Sapmalara Karşı İslam’a Davet Yolu, Ravza Yay., İstanbul 2016.
• Müslim, Ebû’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc, el-Câmi‘us-Sahîh, Dâru’s-Selâm, Riyad t.y.
• Nesai, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Ali b. Şu‘ayb, Sünenü’n-Nesai, Dâru’s-Selâm, Riyâd t.y.
• Orman, İsmail, “Türbe”, DİA, İstanbul 2012, c.42, ss.464-466.
• Salih Fevzan, Şirk Nedir?, Beyaz Karınca Yay., İstanbul 2017.
• Sarıkaya, Mehmet Saffet, “Hanefi Zühd Geleneğinin Temsilcisi Olarak İmam Birgivî”, Balıkesirli Bir İslam Âlimi İmam Birgivî, Edit. Mehmet Bayyiğit vd., Balıkesir 2019, c.I, ss.332-359.
• Seyyîd Sâbık, Fıkhu’s-Sünne, Fethuli’l-İ‘lâmi’l-Arabî, Kahire 1365.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemi, Câmi‘u’t-Tirmizî, Dâru’s-Selâm, Riyâd t.y.
• Woodward, Mark, “Resisting Salafism and theArabization of Indonesian Islam: A Contemporary Indonesian Didactic Tale by Komaruddin Hidayat”, Cont Islam, 2017, S. 11,, ss.237-258.
• Yolcu, Abdullah, el-Vecîz fî ‘Akîdeti’s-Selefî’s-Sâlih, trc. Ahmedİyibildiren vd., İstanbul 2014.
• Zeyneb el-Gazâlî, Nazârât fî Kitâbillah, Dâru’ş-Şurûk, Kahire 1994.
• Hasan el-Bennâ, Risâletu’t-Ta‘lîm, https://www.ikhwanwiki.com/images/1/1c/رسالة_التعاليم.pdf, (01.05.2020).
• https://www.ikhwanwiki.com/index.php?title=شبهة_القبورية_و_عدم_هدم_القبور (Erişim tarihi:04.05.2020).
• https://binbaz.org.sa/fatwas/7615/الفرق-بين-دعوة-الاخوان-المسلمين-وجماعة-انصار-السنة(Erişim tarihi:04.05.2020).
• https://binbaz.org.sa/fatwas/18598/ حكم-الصلاة-خلف-القبوريين(Erişim tarihi:04.05.2020).