Yusuf Ziya Yörükan's Criticisms Against the Orientalists

Yıl 2024, Sayı: 52, 175 - 194, 30.06.2024

Muhammet Bilal Yüksel , Belkıs Özsoy Demiray

Öz

Yusuf Ziya Yörükan is an academician who lived in the last period of the Ottoman Empire and the first years of the Republic. He taught courses such as Islamic history, history of sects and philosophy at Istanbul and Ankara universities. He continued his academic and scientific studies until his death in 1954. He has produced works and written articles in many fields, especially philosophy, theology, history of sects, history of religions, Islamic history and Turkish history. The work that we benefit from most in terms of our subject is The History of Islamic Religion from the Birth of the Prophet Muhammad to His Death. This study constitutes the first book of a four-book project titled History of Islamic Religion and Sects, prepared for the Faculty of Theology. At the same time, Yusuf Ziya Yörükan's articles have been published in many academic journals. When Yörükan's works are examined, it is determined that he criticized the orientalists on many points. He also published a separate series of articles on Italian orientalist Leone Caetani. The translation and publication of Caetani's famous work Annali Dell'Islam by Hüseyin Cahit Yalçın added dynamism to the scientific world of that period. This work managed to attract attention both in the West and in the Ottoman Empire. When it was published, there were those who praised it, but also those who criticized it. The first person to criticize Caetani's work and write a critical article on this subject is Yusuf Ziya Yörükan. These articles were published in the first three issues of Mihrap journal in 1925. Although he started by praising this work, Yörükan criticized Caetani on many issues. Claims about issues such as whether the Quran is original or not, the method of hadith, the reliability of hadith sources and narrators, the chain of narrators, the lineage of the Prophet, and the prophethood of the Prophet Muhammad are among the issues that Yörükan criticizes in these articles. Yörükan criticized not only Caetani but also famous orientalists such as Robertson Smith, Reinhart Dozy, Aloys Sprenger and William Muir on various issues. In the works we examined, he responded to some of the claims of these orientalists, sometimes by naming them and sometimes without mentioning them. His criticisms focus on claims regarding issues such as the nature of revelation, the Garanîk incident, the Prophet's marriages and family life, the murder of the Qurayza Jews, the Prophet's invitation letters inviting the rulers to Islam, and the Prophet's failure to appoint his successor before his death. He resorted to various methods to refute these claims of orientalists. Where necessary, he brought evidence from the Quran, the Bible, hadith and historical sources. He also tried to identify the reasons behind these allegations. He exposed the situations in which the Orientalists, especially Caetani, found themselves in contradiction. He has shown how they falsified sources to justify their claims and how they tried to undermine trust in the sources. In our study, these criticisms of Yörükan were examined and evaluated.

Anahtar Kelimeler

Yusuf Ziya Yörükan, Caetani, Orientalism, Orientalist, Refutation, Islamic History

Yusuf Ziya Yörükan’ın Müsteşriklere Karşı Yaptığı Tenkitler

Öz

Yusuf Ziya Yörükan, Osmanlı Devleti’nin son döneminde ve Cumhuriyetin ilk yıllarında yaşamış bir akademisyendir. İstanbul ve Ankara üniversitelerinde İslam tarihi, Mezhepler tarihi ve felsefe gibi dersler vermiştir. 1954 yılında hayatın kaybedene kadar, akademik ve ilmi çalışmalarına devam etmiştir. Başta felsefe, kelam, Mezhepler tarihi, Dinler tarihi, İslam tarihi ve Türk tarihi olmak üzere birçok alanda eserler vermiş, makaleler kaleme almıştır. Konumuz açısından en çok faydalandığımız eseri Hazret-i Muhammed’in Doğumundan Ölüme Kadar İslam Dini Tarihi’dir. Bu çalışma, İlâhiyat Fakültesi için hazırladığı İslâm Dini ve Mezhepleri Tarihi adlı dört kitaplık bir projenin birinci kitabını oluşturmaktadır. Aynı zamanda Yusuf Ziya Yörükan’ın birçok dergide makaleleri yayımlanmıştır. Yörükan’ın eserleri incelendiğinde, onun müsteşrikleri birçok noktada tenkit ettiği tespit edilmektedir. Ayrıca İtalyan müsteşrik Leone Caetani için ayrı bir makale dizisi yayımlamıştır. Caetani’nin meşhur eseri Annali Dell’Islam’ın Hüseyin Cahit Yalçın tarafından tercüme edilip neşredilmesi, o dönemin ilim dünyasına bir hareketlilik katmıştır. Bu eser hem Batı’da hem de Osmanlı’da dikkatleri üzerine çekmeyi başarmıştır. Yayımlandığında övgü ile bahsedenlerin yanında tenkit edenler de olmuştur. Caetani’nin bu eserini tenkit eden ve bu hususta makale kaleme alan ilk kişi Yusuf Ziya Yörükan’dır. Mihrap dergisinin 1925 yılının ilk üç sayısında bu makaleleri yayımlanmıştır. Her ne kadar bu eserden övgü ile bahsederek giriş yapsa da Yörükan, birçok hususta Caetani’yi eleştirmiştir. Kur’an’ın orijinal olup olmaması, hadis usulü, hadis kaynaklarının ve ravilerin güvenilirliği meselesi, sened, Hz. Peygamber’in nesebi, Hz. Peygamber’in nübüvveti gibi hususlara dair iddialar, Yörükan’ın bu makalelerde tenkit ettiği konulardandır. Yörükan sadece Caetani’yi değil, Robertson Smith, Reinhart Dozy, Aloys Sprenger ve William Muir gibi meşhur şarkiyatçıları da çeşitli konularda tenkit etmiştir. İncelediğimiz eserlerinde bazen isim vererek bazen de isim zikretmeden bu oryantalistlerin birtakım iddialarına cevap vermiştir. Onun tenkitleri, vahyin mahiyeti, Garânîk hadisesi, Hz. Peygamber’in evlilikleri ve aile hayatı, Kurayza Yahudilerinin öldürülmesi, Hz. Peygamber’in davet mektupları ve Hz. Peygamber’in ölmeden önce halifesini tayin etmemesi gibi meselelere dair iddialarda yoğunlaşmaktadır. O, oryantalistlerin bu iddialarını çürütmek için çeşitli yöntemlere başvurmuştur. Gerektiği yerlerde Kur’an’dan, Kitabı Mukaddes’ten, hadis ve tarih kaynaklarından deliller getirmiştir. Ayrıca bu iddiaların arka planındaki nedenleri de tespit etmeye çalışmıştır. Oryantalistlerin, özellikle de Caetani’nin çelişkiye düştüğü durumları gözler önüne sermiştir. Onların, iddialarını temellendirmek adına kaynakları nasıl tahrif ettiklerini ve kaynaklara olan güveni nasıl sarsmaya çalıştıklarını göstermiştir. Çalışmamızda Yörükan’ın bu tenkitleri incelenmiş ve değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Caetani, Oryantalizm, müsteşrik, reddiye, İslam Tarihi, Yusuf Ziya YÖRÜKAN

Kaynakça

• Adam, Baki. “Yuhanna’nın Vahyi ve Hıristiyan Tarihindeki Yansımaları”. Dinler Tarihi Araştırmaları III – 2000. Yılında Hıristiyanlık Sempozyumu. 119-124. Ankara: Dinler Tarihi Derneği Yayınları, 2002.
• Avcı, Casim. “Kurayza”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 26/431-432. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 2. Basım, 1422/2001.
• Caetani, Leone. İslam Tarihi. çev. Hüseyin Cahid Yalçın. İstanbul: Tanin Matbaası, 1924.
• Cerrahoğlu, İsmail. “Garânîk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 13/361-366. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
• Erbay, Erdoğan. “Mihrab”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 30/29-30. Ankara: TDV Yayınları, 2020.
• Hacıismailoğlu, Muhammed İhsan. “Leone Caetani’nin Annali Dell’Islam Adlı Eserinin Hüseyin Cahid Tarafından Yapılan Çevirisi Üzerine Bazı Düşünceler ve Türkiye’deki Yansımaları”, İSTEM 35 (2020), 521-540.
• Hamidullah, Muhammed. “Zeyneb bint Cahş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44/357-358. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Harman, Ömer Faruk, “Rûhulkudüs”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/216-217. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• İbn Hişam, Ebu Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik. Siret-i İbn Hişam. çev. Abdülvehhab Öztürk. IV Cilt. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2014.
• İbn Nedîm, Muhammed b. İshâk. el-Fihrist. çev. Mehmet Yolcu vd. İstanbul: Çıra Yayınları, 2017.
• İbn Sa'd, Muhammed b. Sa’d b. Menî el-Haşimi el-Basrî. Kitâbü’t-Tabakâti’l- Kebîr. thk. Dr. Ali Muhammed Ömer. XI Cilt. Kahire, 2001.
• Kutsal Kitap Eski ve Yeni Antlaşma (Tevrat, Zebur, İncil). İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi- Yeni Yaşam Yayınları, 2020.
• Smith, W. Robertson. Kinship an Marriage in Early Arabia, London: Adam and Charles Black, 1907.
• Suyûtî, Celaleddin. Halifeler Tarihi. çev. Onur Özatağ. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2015.
• Şakiroğlu, Mahmut H. “Caetani, Leone”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 6/544-545. Ankara: TDV Yayınları, 1992.
• Uraler, Aynur. “Safiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/474-475. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Uraler, Aynur. “Zeyneb”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44/355-356. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Ülken, Hilmi Ziya. ”Yusuf Ziya Yörükân”. Ankara İlahiyat Fakültesi Dergisi I-II (1954), 89-95.
• Yörükan, Turhan. “Yörükân, Yusuf Ziya”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 43/568-570. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Yörükan, Yusuf Ziya. “Hüseyin Cahid Beyin İtalyancadan Tercüme ve Neşrettiği Leone Ceatani’nin İslam Tarihi Hakkında İntikad-I”. Mihrap Dergisi 2/25 (1 Ocak 1925), 1-13.
• Yörükan, Yusuf Ziya, “Hüseyin Cahid Beyin İtalyancadan Tercüme ve Neşrettiği Leone Ceatani’nin İslam Tarihi Hakkında İntikad-II” Mihrap Dergisi 2/26 (1 Şubat 1925), 49-57.
• Yörükan, Yusuf Ziya, “Hüseyin Cahid Beyin İtalyancadan Tercüme ve Neşrettiği Leone Ceatani’nin İslam Tarihi Hakkında İntikad-III” Mihrap Dergisi 2/27 (1 Mart 1925), 97-107.
• Yörükan, Yusuf Ziya. Anadolu’da Aleviler ve Tahtacılar. Yayıma Hazırlayan: Turhan Yörükan. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1998.
• Yörükan, Yusuf Ziya. Hazreti Muhammed’in Doğumundan Ölümüne Kadar İslam Dini Tarihi. Yayıma Hazırlayan: Türkân Turgut. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2001.