THE LITERATURE REVIEW IN ORDER TO USE ACTIVITY BASED COSTING METHODS IN TURKISH HEALTH SECTOR

Yıl 2019, Cilt: 24 Sayı: 3, 417 - 429, 30.07.2019

Selim Yüksel Pazarçeviren Tolga Ala

Öz

The health sector has been primary sector which dramatically affected by change and development with the help of the globalization. Businesses in the health sector need to manage their cost very effectively in order to survive in today's competitive conditions. The purpose of this study discusses published articles and graduated thesis about cost accounting and management accounting preferred in health sector activity based costing in Turkey. In this context, open-use (permission) postgraduate theses and research articles in the journals are focused on the database between 2003 and 2018 of the National Dissertation Center of the Council of Higher Education. In this observation, conducted studies have preferred of the case study method. It is accepted that Activity Based Costing gives more accurate results in costing researches in health sector.

Anahtar Kelimeler

Health Sector, Health Services, Activity Based Costing, Activity Based Management

TÜRKİYE’DE SAĞLIK SEKTÖRÜNDE FAALİYET TABANLI MALİYETLEME YÖNTEMLERİNİN KULLANILMASINA YÖNELİK LİTERATÜR TARAMASI

Öz

Küreselleşmenin beraberinde getirdiği değişim ve gelişimin en çarpıcı izlendiği sektörlerin başında sağlık sektörü gelmektedir. Günümüz rekabet koşullarında sağlık sektöründe hizmet veren işletmelerin varlıklarını sürdürebilmeleri için maliyetlerini iyi yönetmeleri gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı; Türkiye’de maliyet ve yönetim muhasebesi alanında yapılmış lisansüstü tez çalışmaları ile araştırma makaleleri içerisinden sağlık sektöründe faaliyet tabanlı maliyetleme yaklaşımını tercih eden çalışmalar ele alınmıştır. Bu kapsamda 2003- 2018 yılları itibariyle Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanında yer alan kullanıma açık (izinli) lisansüstü tezler ile dergilerde araştırma makaleleri incelenmiştir. Yapılan çalışmalarda genellikle örnek olay yönteminin tercih edildiği gözlemlenmiştir. Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin sağlık sektöründeki maliyetleme araştırmalarda daha doğru sonuçlar verdiği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Sektörü, Sağlık Hizmetleri, Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, Faaliyet Tabanlı Yönetim

Kaynakça

• AĞYAR, E. (2006). Hastane İşletmelerinin Yönetimi Açısından Çağdaş Maliyetleme Yöntemlerinden Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Kalite Maliyetlemenin Değerlendirilmesi: Bir Uygulama. Akdeniz Üniversitesi SBE, Yayınlanmış Doktora Tezi.
• AKBULUT F. (2017). Hastanelerde Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi ve Genel Cerrahi Biriminde Örnek Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi SBE, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• AKDUR, R. (1999). Türkiye’de Sağlık Hizmetleri ve Avrupa Topluluğu Ülkeleri İle Kıyaslanması. http://www.recepakdur.com/upload/ab_turkiye_kiyaslamasi.pdf E.T. 09.11.2018.
• ARSLAN, S. (2008). Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Ve Bir Hastane İşletmesi Üzerinde Uygulama. Niğde Halis Demir SBE, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi
• ATALAY, B. (2014). Sağlık İşletmelerinde Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Ve Bir Hastane Uygulaması. Sakarya Üniversitesi SBE, Yayınlanmış Doktora Tezi.
• AYDIN, A. (2011). Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyet Sistemi İle Hizmet Karlılık Analizi: Diş Hekimliği Fakültesinde Uygulama. Karadeniz Teknik Üniversitesi SBE, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• AYVAZ, E. (2014). Sağlık Kurumlarında Faaliyet Tabanlı Maliyet (Bir Kamu Hastanesi Örneği). Beykent Üniversitesi SBE, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• BAŞARAN, İ. M. (2011). Sağlık Hizmetlerinde Faaliyet Tabanlı Performans Yönetimi: Ankara İli Eğitim Ve Araştırma Hastanelerinde Uzman Hekim Algıları. Anadolu Üniversitesi SBE, Yayınlanmış Doktora Tezi.
• BENGÜ H., Arslan, S. (2009). Hastane İşletmesinde Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Uygulaması. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 11/2, 55-78.
• BEKÇİ, İ., Özal, H. (2010). Stratejik Maliyet Yönetiminin Sağlık Sektöründe Uygulanabilirliğine Yönelik Bir Araştırma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Cilt 2 Sayı 3,78-97.
• BİBİNOĞLU, M., Gündoğar, E. (2003). İlaç Endüstrisinde Bir Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Sistemi. SAU Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt 7/Sayı 3, 88-93.
• BOZDEMİR, E. (2018). Bir Kamu Hastanesi Radyoloji Ünitesinin Zaman Esaslı Faaliyete Dayalı Maliyetleme Yöntemine Göre Maliyet Ve Karlılık Analizi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, Cilt 5/1, 13-24.
• BRIMSON, J. A. (1991). Activity Accounting: An Activity-Based Costing Approach. Vol. 14. Wiley.
• CAN, M. (2017). Bir Eğitim Ve Araştırma Hastanesinde Üremeye Yardımcı
• Tedavi (Üyte) Uygulamalarının Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi İle Analizi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• CAN, M., Köse D. S., Can, N.K. (2017). Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Üremeye Yardımcı Tedavi (Üyte) Uygulamalarının Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi İle Analizi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 56. 241-266.
• COOPER, R. and Kaplan, R.S. (1988). Measure Cost Right:Make The Right Decisions. Harvard Business Review. September-October, Vol:66, No:5, 96-103.
• COOPER, R. ve Kaplan, R. (1992). Activity-based systems: Measuring the cost of resource usage. Accounting Horizons, Eylül, 1-14.
• ÇANKAYA F., Aygün D. (2006). Faaliyet Tabanlı Maliyetleme: Kamu Hastanesi Uygulaması. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, cilt.17, 93-119.
• ÇARIKÇI, O., Acar, D. (2017). Hastane Yöneticilerinin İleri Maliyet Yönetimi Yaklaşımlarına ve Hastane Maliyetlerini Etkileyen Faktörlere İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(3): 275-298.
• ÇETİNER A. (2017). Kamu Hastanelerinde Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 12, 46-67.
• DİNÇ Engin, Çankaya F., Kaya U. (2009) “Türkiye Muhasebe Eğitimi Literatürünün İncelenmesi (1998-2008)”, XXVIII. Türkiye Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, s. 201-229.
• EGE, İ., Kutlar, M. (2018). Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Ve Bir Hastane İşletmesinde Uygulama. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt 20, Sayı 3, 679-704.
• ERGÜN, A. F., Ağirbaş, İ., Kuzu, I., (2013). Patoloji Tetkiklerinde Faaliyet Tabanlı Maliyet Hesaplaması Ve Güncel Fiyatlandırma Sistemi İle Karşılaştırılması. Türk Patoloji Dergisi, Sayı:29, 1-14.
• ERKOL, Ü., Ağırbaş, İ. (2011). Hastanelerde Maliyet Analizi ve Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemine Dayalı Bir Uygulama. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 64 (2). 87-95.
• ESMERAY, A. (2006). Hastanelerde Maliyetleme ve Faaliyete Dayalı Maliyetlemeye İlişkin Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi SBE, Yayınlanmış Doktora Tezi.
• GASH, S. (1999). Effective Literature Searching for Research (2nd edn). Aldershot: Gower Publishing Ltd.
• PAZARÇEVİREN, S. Y. ve Şahin N. K., (2013). Rekabetçi Fiyat Belirlemede Faaliyet Tabanlı Direkt Maliyetleme. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt: 16 - Sayı: 29, Haziran
• KAPLAN, R. S. (1990). The Evolution of Management Accounting. The Accounting Review, Cilt: LIX(3), 390.
• KARASİOĞLU, F., Çam, A. V. (2008). Sağlık İşletmelerinde Maliyet Analizi: Karaman Devlet Hastanesinde Birim Muayene Maliyetlerinin Hesaplanması. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi Cilt:1, Sayı: 1, 15-24.
• KENNEDY, A. (1996) ‘ABC Basics’, Management Accounting (UK), June, p.p. 22-24
• KIRLIOĞLU H., Atalay B. (2014). Hastane İşletmelerinin Maliyet Sorununa Tıbbı Müdahale Gerektirmeyen Çözüm Önerisi: Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Modeli. İşletme Bilimi Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, 65-90.
• KIRLIOĞLU H., Atalay B. (2014). Hastane İşletmelerinde Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Modellemesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 41. 141-161.
• ÖZKAN, Ö. (2015). Zaman Sürücülü Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Ve Bir Hastane Uygulaması. Marmara Üniversitesi SBE, Yayınlanmış Doktora Tezi.
• ÖZYÜREK, H. ve Dinç, Y. (2014). Son Yıllarda Maliyet Dağıtımında Kullanılan Yöntemler Ve Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Olay Çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 15 Sayı 1, 345-364.
• POPESKO, B. (2013). Specifics of the Activity-Based Costing applications in Hospital Management, International Journal of Collaborative Research on Internal Medicine & Public Health, Vol. 5, No. 3, pp. 179-186.
• REEVE, N. James; “Projects. Model And Systems...Where is ABM Headed?”, Journal of Cost Management, Issue:2, Summer-1996
• SMITH, George T.; (1987). Health Economics: Prospects for the Future, Croom Helm, London.
• TÜRK, M. (2018). Bulanık Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyet Sistemi ve Bir Kamu Hastanesi Uygulaması. Gaziosmanpaşa Üniversitesi SBE, Yayınlanmış Doktora Tezi.
• TÜRK, M., Ertaş, F.C. (2018). Bulanık Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyet Sistemi:Bir Hastane Uygulaması. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Nisan Özel Sayısı, 272-297.
• UĞURTAY, H., Öker, F., Sur, H., Bakir İ., Döğücü, M.Ş., (2013). Bir Kamu Hastanesinde Anjiyografi Birimi Maliyetlerinin Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi İle Analizi. Nobel Medicus, Cilt:9, Sayı:1, 10-16.
• YILMAZ, B. (2008). Hastane İşletmelerinde Rekabet Üstünlüğü Sağlamada Faaliyet Esasına Dayalı Maliyetleme Yönteminin Rolü Ve Bir Uygulama. Selçuk Üniversitesi SBE, Yayınlanmış Doktora Tezi.
• YILMAZ, B. (2008). Hastane İşletmelerinde Rekabet Üstünlüğü Sağlamada Faaliyet Esasına Dayalı Maliyetleme Yönteminin Rolü. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt 8, Sayı 15, 301-318
• YOUNG, T., Brailsford, S., Connely, C. Davies, R., Harper, P. ve Klein, J., H. (2004). Using Industrial Processes to Improve Patient Care. British Medical Journal, 328 (12), 162-164.
• YÜKÇÜ, S., Yüksel İ. (2016). Hastane İşletmelerinde Müşteri Karlılığının Faaliyete Dayalı Maliyet Yöntemi İle Analiz Edilmesi ve Örnek Bir Uygulama. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Sayı 49 Eylül, 1-18.