THE FUNCTION OF SCHOOLS AS A POLITICAL SOCIALIZATION TOOL IN THE IDEOLOGICAL STATE: A CONCEPTUAL ANALYSIS

Yıl 2019, Cilt: 24 Sayı: 3, 567 - 585, 30.07.2019

Hakan Candan Murşit Işık

Öz

In ideological states, political governments use some tools to adopt their ideologies to society in order to sustain their existence. Althusser considers these tools in two basic headings. The educational institutions or with a clearer expression schools are included in the latter heading that is categorized as the pressure and ideological tools of the state. In compliance with this notion, a conceptual analysis has been carried out considering the samples in some states as to how schools are used as a socialization tool of ideological states.
After analyzing Germany in Hitler period, Soviet Russia in Stalin period, Italy in Mussolini period, China in Mao period, Iran in Khomeini period and subsequently and Turkey in Kemalist period, it has been concluded that schools are used as an important socialization tool in these states that take part in the extreme left and right poles of the ideological axis. Interestingly, the fact that a similar path is followed by the states, which are thought to have liberal characteristics and located in the middle of the ideological axis, is among the results of the research.

Anahtar Kelimeler

Ideological State, Socialization, School

İDEOLOJİK DEVLETİN SİYASAL TOPLUMSALLAŞMA ARACI OLARAK OKULUN İŞLEVİ: KAVRAMSAL BİR ANALİZ

Öz

İdeolojik devletlerde, siyasi iktidarlar varlıklarını sürdürebilmek amacıyla kendi ideolojilerini topluma benimsetmek için bazı araçlardan yararlanmaktadırlar. Althusser, bu araçları iki temel başlıkta ele almaktadır. Devletin baskı araçları ve devletin ideolojik araçları olarak kategorize edilen bu araçlar arasında ikincisi içinde yer alan eğitim kurumları veya daha yalın biçimiyle okulların, ideolojik devletlerin toplumsallaşma aracı olarak nasıl kullanıldığına yönelik bazı ülke örnekleri üzerinden kavramsal bir analiz yapılmıştır.
Hitler Dönemi Almanya, Stalin Dönemi Sovyet Rusya, Mussolini Dönemi İtalya, Mao Dönemi Çin, Humeyni ve sonrası Dönem İran ve Kemalist Dönem Türkiye üzerinden yapılan inceleme sonrasında, ideolojik eksenin aşırı sol ve aşırı sağ kutuplarında yer alan bu ülkelerde okulların önemli bir toplumsallaşma aracı olarak kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. İlginç şekilde liberal özellikler taşıyan ve ideolojik eksenin ortalarında yer aldığı varsayılan kapitalist ülkeler açısından da benzer bir yolun izlendiği bu araştırmanın sonuçları arasındadır.

Anahtar Kelimeler

İdeolojik Devlet, Toplumsallaşma, Okul

Kaynakça

• AFARY, Janet- Anderson, Kevin B. (2012). Foucault ve İran Devrimi (Toplumsal Cinsiyet ve İslamın Ayartmaları), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• AĞAOĞULLARI, M. Ali. (2011). Sokrates’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler, İstanbul: İletişim Yayınları.
• AHMAD, Feroz. (1986). İttihat ve Terakki (1908-1914). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• AKŞİN, Sina. (1998). Jön Türkler ve İttihat ve Terakki. Ankara: İmge Yayınevi.
• AKYÜZ, Yahya. (1972). Türkiye’de Öğretmenlerin Toplumsal Değişimdeki Etkileri(1840-1948), Ankara: Ankara Eğitim Fakültesi Yayınları.
• ALKAN, Türker. (1989). Siyasal Bilinç ve Toplumsal Değişim, Ankara: Gündoğdu Yayınları.
• ALKAN, Türker, Ergil, Doğu. (1980). Siyaset Psikolojisi, Ankara: Turhan Kitabevi.
• ALTHUSSER, Louis. (2008). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, İstanbul: İthaki Yayınları, 2008.
• AYHAN, Halis. (2010). Cumhuriyet Döneminde Din Eğitimi, Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikaları Sempozyumu, 07-09 Aralık 2005, Ankara, ss.343-352.
• AYTAÇ, Kemal. (1971). Politeknik Eğitim Reformları, Ankara: AÜDTCF Yayınevi.
• BAŞGÖZ, İlhan. (2010). Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türkiye'de Eğitimin Genel Görünümü. Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikaları Sempozyumu, 07-09 Aralık 2005, Ankara, ss.7-12.
• BARKIN, Ersin. Yoktan Var Eden Bir Sistemin İdeolojik Yansımaları, Eskişehir: Aydınlanma Yayınları.
• CANŞEN, Efgan. (1997). Hitler’den Torunlarına, 1. Basım, İstanbul: Göçebe Yayınları.
• ÇAĞLAYAN, Ercan (2014). Köy Enstitülerinin Açılması ve Dicle Köy Enstitüsü. Turkish Studies, 9(1), 119-132.
• ÇETİN, Halis. (2001). Devlet, İdeoloji ve Eğitim. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 25(2), 201-211.
• DİNÇ, İhsan. (2012). Benito Mussolini, İstanbul: Kastaş Yayınları.
• DURSUN, Davut. (2012). Siyaset Bilimi, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• ELM, Ludwig. (2005). Bir Birahane Darbecisi Hitleri Anlama Kılavuzu, (Çev. Aylin Yıldız) İstanbul: Roman’s Yayınları.
• EUCHNER, Walter. (2005). Baba Ben Niye Faşist Oldum? Biyo- Politikanın Temelleri ve Sınırları Üzerine (Çev. Kaan H. Ökten), İstanbul: Agora Kitaplığı Yayınları.
• F. Engels Enstitüsü. (1996). Marksist-Leninist Partinin Temel Eğitim Dersleri, (Çev. Veysel Atayman), İstanbul: Sorun Yayınları.
• Fengcheng, Yang. Maonun İdeolojisi: Mao ve Düşünceleri Üzerine Batılı ve Çinli Düşünürlerin Araştırmaları 1940-2007, (Çev. Mesut Akın), İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• FREI, Norbert. (2005). Führer Devleti: 1933-1945 Nasyonal Sosyalist Egemenlik, (Çev. Akın Kanat) 1. Baskı, İzmir: Politikus Yayınları.
• GELLATELY, Robert- Staltztus, Nothan. (2002). Nazi Almanya’sında Toplumda Dışlananlar, (Çev. Bilge Tanrıseven ve Funda İşbuğa Erel), 1. Baskı, Ankara: Phoneix Yayınları.
• GÜNEŞ, İhsan. (2009). Birinci TBMM’nin Düşünce Yapısı(1920-1923), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• HOBSBAWN, Eric. (2006). Kısa 20. Yüzyıl:1914-1991 Aşırılıklar Çağı, (Çev. Yavuz Aloğan), 2. Baskı, İstanbul: Everest Yayınları.
• http://atam.gov.tr/kemalizmin-dusunsel-temelleri-ve-tarihsel-olusumu/. E.T: (22.07.2019)
• http://fraksiyon.org/kapitalist-yeniden-retimde-devletin-deolojik-aygtlarnn-levi-1/. E.T: (22.07.2019)
• http://fraksiyon.org/kapitalist-yeniden-retimde-devletin-deolojik-aygtlarnn-levi-2/. E. T: (22.07.2019)
• http://kemalistler.net/kemalizm/kemalizm5.htm. E.T: (22.07.2019)
• http://www.antimai.org/ba/fercanegitim.htm. E. T: (22.07.2019)
• http://www.ataturktoday.com/AtaturkIlkeleriveInkilaplari.htm. E.T: (22.07.2019)
• http://www.ldp.org/egitimde-kaliteyi-devlet-degil-ozel-sektor-artirir/. E. T: (22.07.2019)
• http://www.milatgazetesi.com/liberal-egitimin-onemi/45911/. E. T: (22.07.2019)
• http://www.ozgurlukdunyasi.org/arsiv/26-sayi-189/235-neo-liberal-eitim-ueniversite-sanayi-ibirlii-ve-teknoparklar-. E. T: (22.07.2019)
• http://www.sivildusunce.com/egitim-universite-ve-sivil-toplum.html. E.T: (22.07.2019)
• Karabekir, Kazım. (2001). Tarihte Almanlar ve Alman Ordusu, 1. Baskı, İstanbul: Emre Yayınları.
• KERİM, Mehmed. (1980). İran İslam Devrimi, İstanbul: Düşünce Yayınları.
• KOROLYOV, Fyodar. (1989). Lenin ve Eğitim, (Çev. Tahsin Yılmaz), İstanbul: Sorun Yayınları.
• KRUPSKAYA, N. K. (2013). Lenin ve Halk Eğitimi, (Çev. Özgür Metin Demirel), İstanbul: Evrensel Basım Yayıncılık.
• LENIN, V. İ. (1977). Eğitim Politikası ve Pedagoji Üzerine, (Çev. Zülfü Dicleli), İstanbul: Konuk Yayınları.
• MIRZAHMETOV, Mekemtas. (2012). Kazaklar Nasıl Ruslaştırılmaya Çalışıldı, Çankırı: Çankırı Karatekin Üniversitesi.
• MUSSOLINI, Benito. (1966). Faşizm, (Çev. Refik Özdek), İstanbul: Bedir Yayınevi.
• NUR, Rıza. (1992). Hayatım ve Hatıratım, 2. Cilt, İstanbul: İşaret Yayınları.
• NUR, Vergin. (2003). Siyasetin Sosyolojisi: Kavramlar, Tanımlar, Yaklaşımlar, İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• ONAY, Yaşar. (2003). Rusya Tarihini Değiştiren On İktidar On Artı Bir Lider, İstanbul: Akademi İstanbul Yayıncılık.
• ONAY, Yaşar. (2002). Rusya ve Değişim, 1. Baskı, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• ÖZAKINCI, Cengiz.Dil ve Din, 3. Baskı, Pergel Yayınevi, 1998.
• ÖZER, Aytunç (2017). Althusser'in Devletin İdeolojik Aygıtları Işığında Cumhuriyet Devlet ve Sahne Sanatları Eleştirisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52), 569-577.
• ÖZOĞULPOÇAN, Burcu- vd. (2005). Sosyalizm ve Eğitim, İstanbul: Nazım Kitaplığı Yayınevi. İdeolojik Devletin Siyasal Toplumsallaşma Aracı Olarak Okulun İşlevi: Kavramsal Bir Analiz
• ÖZTÜRK, Cemil. (2010). Cumhuriyet Döneminde Öğretmen Yetiştirmede Model Arayışları, Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikaları Sempozyumu, 07-09 Aralık 2005, Ankara, ss.283-316.
• PARLA, Taha. (2008). Türkiye’de Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları, Cilt 1, İstanbul: Deniz Yayınları.
• PARLA, Taha. (2008). Türkiye’de Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları, Cilt 2, İstanbul: Deniz Yayınları.
• Parla, Taha. (2008). Türkiye’de Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları, Cilt 3, İstanbul: Deniz Yayınları.
• POLAT, Kürşat. (2005). Hei Hitler, 1. Baskı, İstanbul: Yeniyüzyıl Yayınları.
• RAHMAN, Fazlur (2009). İslam, 9. Baskı, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• RAUSCHING, Herman. (2004). Hitler Bana Dedi ki, (Çev. Ö. Andaç Uğurlu), İstanbul: Örgün Yayınevi.
• RIKOWSKI, Gilenn. (2011). Marksist Eğitim Kuramı ve Radikal Pedagoji, (Çev. Cumhur Atay), İstanbul: KalkedonYayıncılık.
• ROSENBERG, Arthur. (1969). Bolşevizm Tarihi, (Çev. Aydın Emeç), İstanbul: E Yayınları.
• SHORT, Philip. (2007). Mao Zedong Bir Yaşam, (Çev. Yavuz Aloğan), İstanbul: İthaki Yayınevi.
• STALIN, J. V. (1998). Bolşevik Partisi Tarihi, (Çev. Gaybi Köylü). Ankara: Bilim ve Sosyalizm Yayınları.
• SUCU, İpek (2012). Althusser'in Gözünden İdeoloji ve İdeolojinin Bir Taşıyıcısı Olarak Yeni Medya. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 7(3), 30-41.
• SZANIAWSKI, Ignacy. (1980). Okulun Toplumsal İşlevi: Emeğin İnsancıllaştırılması (Politeknik Eğitimin Temelleri), (Çev. Tahsin Yılmaz), Ankara: Onur Yayınları.
• ŞİMŞEK, Ufuk, Küçük, Birgül, Topkaya, Yavuz. (2012). Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikalarının İdeolojik Temelleri, Turkish Studies, 7(4), 2809-2823.
• TAFLIOĞLU, M. Serkan. (2010). Humeyni ve İran İslam Devrimi İle Şah Nasıl Mat Oldu, Ankara: Kripto Yayınları. Thema Larousse Thematic Ansiklobedi, (1993). 1. Cilt, 1. Baskı, İstanbul: Milliyet Tesisleri Matbaası.
• TÜRKDOĞAN, Orhan. (2007). Türk Toplumunun Kültürel Dinamikleri, İstanbul: Kumsaati Yayınları.
• UYANIK, Ercan. (2009). II. Meşrutiyet Dönemi'nde Toplumsal Mühendislik Aracı Olarak Eğitim: İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Eğitim Politikaları (1908-1918). Amme İdaresi Dergisi, 42(2), 67-88.
• ÜSTÜN, İsmail Safa. (1999). Humeyni’den Hamaney’e İran İslam Cumhuriyeti Yönetim Biçimi, İstanbul: Birleşik Yayınevi.
• ZEDONG, Mao. (2013). Felsefi Yazılar, (Çev. Yankı Deniz Tan), İstanbul: Patika Yayınevi.
• ZEDONG, Mao. (2009). Mao Pratik ve Çelişki Üzerine, (Çev. Ahmet Kırmızıgül), Epos Yayınları, 2009.
• ZEDONG, Mao. (1980). Sovyet İktisadının Eleştirisi, (Çev.İzzet Altan), İstanbul: Birikim Yayınları