THE RELATIONSHIP BETWEEN LEARNED HELPLESSNESS AND MOTIVATION: A RESEARCH ON PAMUKKALE UNIVERSITY STUDENTS

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 1, 1 - 13, 31.01.2020

Esin Barutçu Baki Çöllü

Öz

The main objective of this study is to determine the relationship between learned helplessness and motivation level in the sample of Pamukkale University, Faculty of Economics and Administrative Sciences students. In the descriptive study, the survey method was used as the data collection method. 400 students participated in the survey and 396 surveys were used for final data analysis. In order to measure the learned helplessness by Lester (1998) and adapted to Turkish in Gençöz, Vatan and Lester (2006) as the Scale of Despair, Helplessness and Misfortune was used. The scale of Basic Motivation Resources developed by Antalyalı and Bolat (2017) was used to measure motivation. SPSS (22.0) package program was used to analyze the survey data. According to research results, a significant inverse relation was found between the helplessness learned and the dimensions of motivation, as the motivation level of students increases, the level of learned helplessness decreases. Based on the research findings, some programs that the university should carry out are suggested to increase the motivation of the students.

Anahtar Kelimeler

Learned Helplessness, Motivation, University Students

ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK İLE MOTİVASYON ARASINDAKİ İLİŞKİ: PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Bu çalışmanın temel amacı Pamukkale Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencileri örnekleminde öğrenilmiş çaresizlik ile motivasyon arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Yapılan tanımlayıcı araştırmada veri toplama yöntemi olarak Anket yöntemi kullanılmıştır. Ankete 400 öğrenci katılmış olup 396 anket değerlendirmeye alınmıştır. Çalışmada öğrenilmiş çaresizliği ölçmek için Lester (1998) tarafından geliştirilen daha sonra Gençöz, Vatan ve Lester (2006) yılında Türkçe'ye uyarlanarak geliştirilen Umutsuzluk, Çaresizlik ve Talihsizlik Ölçeği kullanılmıştır. Motivasyonu ölçmek amacı ile Antalyalı ve Bolat (2017) tarafından geliştirilen Temel Motivasyon Kaynakları Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde SPSS (22.0) paket programı kullanılmıştır Araştırma sonuçlarında öğrenilmiş çaresizlik ile motivasyon ve motivasyonun boyutları arasında ters yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Buna göre, öğrencilerin motivasyon düzeyi arttıkça öğrenilmiş çaresizlik düzeyi düşmektedir. Araştırma bulgularına dayanarak üniversitenin öğrencilerin motivasyonunu artırmaya yönelik çalışmalar yapmaları önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğrenilmiş Çaresizlik, Motivasyon, Üniversite Öğrencileri

Kaynakça

• AKTAN C. C. ve Yay S. (2016). ''Öğrenilmiş Çaresizlik ve Değişime Pasif Direnç'', Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt:8/2, 58-71.
• ALTUN F. ve Yazıcı H. (2010). ''Öğrencilerin Okul Motivasyonunu Yordayan Bazı Değişkenler'', İnternational Conference on New Trends in Education and Their Implaications, 540-545.
• ANTALYALI Ö. L. ve Bolat Ö. (2017). ''Öğrenilmiş İhtiyaçlar bağlamında Temel Motivasyon Kaynakları (TMK) Ölçeğinin Geliştirilmesi, Güvenirlik ve Geçerlilik Analizi'', AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:17/1, 83-114.
• ATICI M. K. (1991). Üniversite Öğrencilerinin Tahmin Ettikleri ve Akademik Başarı ile Öğrenilmiş Çaresizlik Düzeyleri Arasında İlişki, (Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Eğitimde Psikolojik Hizmetler Anabilimdalı, Ankara.
• AYDIN B. (2006). Öğrenilmiş Çaresizliğin Yordanması ve Yaşam Başarı İle İlişkisi, (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Mersin.
• AYKÖSE, N. (2006). Bir özel okulda okuyan ilköğretim II. kademe öğrencilerinin öğrenilmiş çaresizlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• AYVAIŞIK B., Er N., Kışlak Ş. T. ve Erkuş A. (2000). Psikoloji Terimleri Sözlüğü İngilizce-Türkçe, Türk Psikologlar Derneği Yayını, Ankara.
• BAŞARAN N. (2004). Örgütlerde katılımcı uygulamaların çalışan motivasyonu üzerine etkisi: Niğde Bölgesi'nde bir uygulama, (Yüksek Lisans Tezi), Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler, Niğde.
• BOSTANCI N. (2007). İlköğretim Okulları Birinci ve İkinci Kademe Görev Yapan Öğretmenlerin Motivasyon ve İş Tatminlerin Karşılaştırması, (Yüksek Lisans Tezi), Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Yönetim ve Denetim Yüksek Lisans Programı, İstanbul.
• ÇOŞKUN, Y. (2007). ''Lise Öğrencilerinde Öğrenilmiş Güçlülük ve Kontrol Odağı Algılalama Düzeyi İlişkisinin İncelenmesi'' KBÜ Eğitim Fakültesi, 71-85.
• ÇAVUŞOĞLU S. (2007). Öğrenilmiş Çaresizlik Teorisi Üzerine Bir Araştırma: Türk Kamu Yönetiminde Reform Çabalarının Çalışanlar Üzerinde Davranışsal Etkilerinin İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bilim Dalı, Kocaeli.
• ÇELİK M. (2015). Öğretmenlerin Motivasyonları İle Yaşam Kaliteleri Arasındaki İlişki, (Yüksek Lisans Tezi), Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• ÇİÇEK D. (2005). Örgütlerde Motivasyon ve Yaşam Kalitesi: Bir Kamu Kuruluşundaki Yönetici Personelin Motivasyon Seviyelerinden Tespit Edilerek İş Yaşam Kalitesinin Geliştirilmesi Üzerinde Bir Araştırma, (Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, Adana.
• ÇİZEL B. ve Çizel R.B. (2014), “Engellilerin Turizm Kısıtları ve Turist Olma Niyeti İlişkisinde Aracı Değişkenler: Motivasyon Gücü ve Öğrenilmiş Çaresizlik”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 25, Sayı 2, 176-189.
• DEMİR M. ve Peker A. (2017). ''Motivasyonel Kararlılık ile Okul Tükenmişliği Arasındaki İlişkinin Yapısal Eşitlik Modeli ile İncelenmesi'', Trakya Üniversite Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:19/1, 289-300.
• DÜZGÜN Ş. ve Hayalioğlu H. (2010). ‘’Öğrencilerde Öğrenilmiş Çaresizlik Düzeyinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi’’, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0/13, 404-413.
• EKİNCİ E. (2011). Ortaöğretim Öğrencilerinin Akademik Özyeterlilik Düzeyleri Ve Akademik Erteleme Davranışlarının Öğrenilmiş Çaresizlik Düzeylerini Yordama Gücü, (Yüksek Lisans Tezi), Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Tokat.
• FARMER, H.S. ve W.P. Viopel, “Attributions of Female and Male Adolescents for Real-Life Failure Experiences”, Educations, sayı: 58, 1990, ss.127–140.
• GATCHEL R.J. ve Proctor J. D. (1976). ‘’Physiological Correlates of Learned Helplessness İn Man’’, Journal of Abnormal Psyhology, Cilt:85/1, 27-34.
• GENÇÖZ F., Vatan S. ve Lester D. (2006). ''Umutsuzluk, Çaresizlik ve Talihsizlik Ölçeğinin Türk Örnekleminde Güvenirlik ve Geçerlilik Çalışması'', Kriz Dergisi, Cilt:14/1, 21-29.
• GÜLER B. K. (2006). Çalışma Hayatında Öğrenilmiş Çaresizlik, Liberte Yayınları, Ankara.
• GÜNEY, S. (2001). Yönetim ve Organizasyon, Nobel Yayınları, Ankara.
• GÜVEN Y. (2004). Motivasyon Teori ve Araçlarının İncelenmesi: Seydişehir Eti Alüminyum A.Ş.'de Motivasyon Araçlarının iş görenler Tarafından Algılanması Üzerine Bir Araştırma, (Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, Konya.
• HERZBERG F. (1987). ''One More Time: How Do You Motivate Employees?'', Harvard Business Review, 5-16.
• HIROTO D. S. (1974). ''Locus of Control and Learned Helplessness'', Journal of Experimental Psychology, 102, 187-193.
• HIROTO D.S. ve Seligman M.E. (1975). ‘’ Generality of learned helplessness in man’’, Journal of Personality and Social Psychology, 31(2), 311–327. 27. KALYONCUOĞLU Y. (2016). Motivasyon Faktörleri İle Performans Değerlendirme Sisteminin Etkinliği Arasındaki İlişki: Kilis Devlet Hastanesinde Bir Alan Araştırması, (Yüksek Lisans Tezi), Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, Gaziantep.
• KAPLAN C. (2019). Örgütsel Adalet Algısının Öğrenilmiş Çaresizlik Üzerine Etkisi: Mersin Büyükşehir Belediyesi Örneği, (Yüksek Lisans Tezi), Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, Mersin.
• KAYNAK E. (2016). Türkiye'de Çalışan Y Kuşağında İş Tatmini- Motivasyon İlişkisi, (Yüksek Lisans Tezi), Doğuş Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• KESKİN Ç. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Öğrenilmiş Çaresizlik Düzeyleri İle Anksiyete, Sürekli Öfke Ve Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, , (Yüksek Lisans Tezi), Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• KILIÇ R. ve Keklik B. (2012). ''Sağlık Çalışanlarında İş Yaşam Kalitesi ve Motivasyona Etkisi üzerine Bir Araştırma, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:15/2, 147-160.
• KOYUNCUOĞLU Y. (2016). Motivasyon Faktörleri İle Performans Değerlendirme Sisteminin Etkinliği Arasındaki ilişki: Kilis Devlet Hastanesinde Bir Alan Araştırması, (Yüksek Lisans Tezi), Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Gaziantep.
• KÜMBÜL B. (2002). Çalışma Hayatında Öğrenilmiş Çaresizlik Olgusu, (Yüksek Lisans Tezi), İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, İzmir.
• KÜNARCI Z. (2016). Sağlık Çalışanlarının Motivasyonunu Etkileyen Faktörlerin Analizi, (Yüksek Lisans Tezi), Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Denizli.
• MUTLU S. (2018). Hastane Personelinin İş Tatmini Ve Kurumsal Güvenin Motivasyon Üzerine Etkisi; Bir Özel Hastane Örneği, (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
• NORMAN D. (1988). ''The Psychology of Everday Actions İn Norman'', The Psychology of Everday Things, 34-53.
• OFLAZ M. (2018). İş Stresinin Çalışan Motivasyonu Üzerine Etkisi Ve Buna Yönelik Bir Uygulama, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• ÖZEN İ. (2010). Metal Endüstrisi Kuruluşlarında Ekonomik ve Sosyal Motivasyon Faktörlerinin Analizi ve Bir Uygulama, (Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı Yönetim Organizasyon Bilim Dalı, Bursa.
• ÖZÇİÇEK S. (2015). Tükenmişlik ve Motivasyon Faktörleri Arasındaki İlişki: Adıyaman'da Çalışan Öğretmenler Üzerine Bir Uygulama, (Yüksek Lisans Tezi), Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, Ankara.
• ÖZGENER Ş. (2000). ''Gelişmekte olan Ülkelerde İş Görenin Güdülenmesi ve Toplam Kalite Yönetiminin İş Görenin Güdülenmesi Katkıları'', 175-187.
• SCHUELLER S. M. ve Seligma M. E. P. (2008). ''Optimism and Pessimism'', Risk Factors in Depression, 171-194.
• SELEN U. (2016). Çalışanların İç ve Dış Motivasyon Tekniklerine Bakış Açılarının Değerlendirilmesi; Yerel Yönetim Örneği, Namık Kemal üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Tekirdağ.
• SELİGMAN M. E. ve Maier S. F. (1967). ''Failure to Escape Traumatic Shock'', Journal of Experimental Psychology, Cilt:74/1, 1-9.
• SUCU Ö. H. (2018). Üniversite Öğrencilerinin İngilizce Başarıları İle İngilizce Dersine Yönelik Tutumları, Bilişüstü Farkındalık Ve Öğrenilmiş Çaresizlik Düzeyleri Arasındaki İlişkiler, (Doktora Tezi), Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı, Malatya.
• STEPHENSON, G. R., (1967). “Cultural Acquisition of a Specific Learned Response among Rhesus Monkeys”, In: Starek, D., Schneider, R., & Kuhn, H. J. (eds.), Progress in Primatology, Stuttgart: Fischer, 279-288.
• ŞİMŞEK Ş.Ş. ve Ç.Adnan (2011). Yönetim ve Organizasyon, 13.Baskı, Eğitim Kitabevi,Konya
• TAYFUR Ö. (2011). Çalışma Hayatında Öğrenilmiş Çaresizlik ve Tükenmişliğin Nedenleri ve Sonuçları Üzerine Bir Çalışma, (Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• TUNA N. (2018). Bireylerde Kariyer Algısı ve Örgütlerde Yetenek Yönetimi Uygulamalarının Çalışanların Öğrenilmiş Çaresizlik Davranışı Üzerindeki Rolü, (Yüksek Lisans Tezi), Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yönetim Ve Çalışma Psikolojisi Bilim Dalı, İstanbul.
• TUTAR H. (2007). ''Örgütsel Eylemsizliği Açıklama Aracı Olarak Öğrenilmiş Çaresizlik'', Endüstri İlişkiler ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt:4/9, 142-161.
• YEŞİL A. (2016). ''Liderlik ve Motivasyon Teorilerine Yönelik Kavramsal Bir İnceleme'', Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt:2/3, 158-180.
• YILMAZ, S. (2018). ‘’Üniversite Öğrencilerinde Motivasyon Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması’’.Artıbilim: Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1) , 1-20.