A STUDY FOR THE PROBLEMS OF THE WOMEN IN TAKING DUTIES IN THE UNIONS

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 1, 71 - 88, 31.01.2020

Güldal Ereş Mustafa Öztürk

Öz

Trade unions, which were established in order to protect and develop the common economic and social rights and interests of employees and employees, were born as male sovereigns and have maintained this sovereignty until today. Trade unions in Turkey were legally established in 1947 by the entry into force of " The Law on Workers' and Employers' Unions and the Law Trade Union Associations" in accordance with the law no. 5018. Union membership of women in working life is very low and it is known that there is little to be absent in the compulsory organs of unions.
In the study conducted to investigate the problems that women face in taking an active role in unions, a literature review was conducted first. In this study, the Ministry of Labour and Social Security and the Turkey Statistical Institute data were used.
According to the results of the study, the primary problem of women is the low level of union membership. The most important reason why women's union membership is at low levels is that almost half of the women in employment are informal. Most women with low education work in unskilled, job-lacking small workplaces in the field, where unionization is virtually impossible. Problems include the inability of women to spare time for union activities due to their responsibilities towards their homes and families, lack of knowledge about union and union rights, gender discrimination and constraints created by a patriarchal society, and the lack of self-confidence of women.

Anahtar Kelimeler

Union, Union Membership, Gender Discrimination, Patriarchal Society

KADINLARIN SENDİKALARDA GÖREV ALMADA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLARA YÖNELİK BİR ÇALIŞMA

Öz

Çalışan ve çalıştıranların ortak ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek amacıyla kurulan sendikalar erkek egemen olarak doğmuş ve günümüze kadar bu egemenliğini sürdürmüştür. Türkiye’de yasal olarak sendikalar, 1947 yılında “5018 sayılı İşçi ve İşveren Sendikaları ve Sendika Birlikleri Hakkında Kanun” un yürürlüğe girmesiyle kurulmuştur. Çalışma hayatı içindeki kadınların sendika üyelikleri çok düşük oranlarda olup sendikaların zorunlu organlarında ise yok denecek kadar az olduğu bilinmektedir.
Kadınların sendikalarda aktif görev almada karşılaştıkları sorunları araştırmak amacı ile yapılan çalışmada öncelikle literatür taraması yapılmıştır. Bu çalışmada ÇSGB ve TÜİK verilerinden yararlanılmıştır.
Çalışma sonucuna göre, kadınların öncelikli sorunu sendikal üyelik düzeyinin düşük olmasıdır. Kadınların sendika üyeliklerinin düşük seviyelerde yer almasının en önemli nedeni ise istihdamdaki kadınların neredeyse yarısının kayıt dışı olmasıdır. Eğitim düzeyi düşük kadınların çoğu, sendikalaşmanın neredeyse imkansız olduğu tarlada, hizmet sektöründe vasıfsız, iş güvencesinden yoksun küçük işyerlerinde çalışmaktadır. Sorunlar arasında kadınların ev ve ailelerine yönelik üstlendikleri sorumluluklar nedeniyle sendikal faaliyetlere zaman ayıramaması, sendika ve sendikal hakları konusundaki bilgi eksiklikleri, cinsiyet ayrımcılığı ve ataerkil bir toplumun yarattığı kısıtlar ile kadınların kendine güven eksikliği ile ortaya çıkan cam tavan yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sendika, Sendika Üyeliği, Cinsiyet Ayrımcılığı, Ataerkil Toplum

Kaynakça

• ALİCAN, Ayşe, Songül Sallan Gül, (2008). İnsan Hakları Bağlamında Sendikalarda Cam Tavan: Bir Alan Araştırmasının Düşündürdükleri, İnsan Hakları Yıllığı, Sayı 26, ss. 59-77
• AYCAN, Zeynep, (2011), “Cam Tavana Takılan Kadınlar”, Koç Üniversitesi Kule Dergisi, Sayı: 31, ss. 18-21
• https://www.ailevecalisma.gov.tr/ Erişim Tarihi 04.09.2019
• https://ailevecalisma.gov.tr/media/3001/hakis.pdf Erişim Tarihi 03.10.2019
• https://ailevecalisma.gov.tr/media/3000/disk.pdf Erişim Tarihi 03.10.2019
• https://ailevecalisma.gov.tr/media/3004/turkis.pdf Erişim Tarihi 03.10.2019
• Bakır, Onur, Deniz Akdoğan, (2009) "Türkiye’de Sendikalaşma ve Özel Sektörde Sendikal Örgütlenme", Türk-İş Dergisi, Sayı 383, ss. 88-95.
• ÇELİK, Faruk, (2009), “Kadınların İşgücüne Katılımı ve İstihdamı Siyasal, Ekonomik ve Sosyokültürel Alanlardaki İlerlememize Eşsiz Bir Dinamizm Kazandıracaktır”, Türk-İş Dergisi, Sayı 383, ss. 34-36
• ÇSGB http://www.csgb.gov.tr/media/ 2413/hakistuzuk.pdf Erişim Tarihi: 10.05.2016
• DEMİRDİZEN, Derya, Lordoğlu, Kuvvet, (2013), “Türkiye’de Sendika İçi Demokrasi ya da Bir İmkânsızın Arayışı mı?,” V. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, Birinci Baskı, ss. 223-241, Petrol-İş Yayını, İstanbul.
• DİNLER, Demet Şahende, (2012), “Trade Unions in Turkey”, Friedrich Ebert Stiftung, http://library.fes.de/ pdf-files/id-moe/09536-20121221.pdf, (05.08.2015).
• DİSK http://disk.org.tr/2006/03/12-genel-kurul-kararlari/ Erişim Tarihi 10.10.2015
• DİSK https://disk.org.tr Erişim Tarihi: 05.10.2016
• DİSK http://disk.org.tr/category/ diskten/yayinlar/ 20.08.2016
• DİSK http://disk.org.tr/2015/11/diskin-isci-sagligi-ve-is-guvenligi-kadin-isci-egitimi-basariyla-tamamlandi/ 10.03.2016
• ECEVİT, Yıldız, (1998), “Türkiye’de Ücretli Kadın Emeğinin Toplumsal Cinsiyet Temelinde Analizi”, 75. Yılda Kadınlar ve Erkekler, Türk Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Eğitim-Sen, (2010), “Özgürlüğümüz İçin Örgütleniyoruz”, II. Kadın Kurultayına Giderken, Eğitim-Sen Yayınları
• EREŞ, Güldal (2019) “Kadınların Sendikalarda Aktif Görev Almada Karşılaştıkları Sorunlar”Yayımlanmamış YL tezi s. 86 Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstriyel İlişkiler Anabilim dalı, Isparta
• ERSÖZ, Günindi, Aysel, (1999), Cinsiyet Rollerine İlişkin Beklenti, Tutum, Davranışlar ve Eşler Arası Sorumluluk Paylaşımı (Kamuda Çalışan Yönetici Kadınlar Örneği), 1. Baskı, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ETUC, (2007), "Women in Trade Unions in Europe: Bridging the Gaps", https://www.etuc.org/IMG/pdf/Englishcomplet.pdf Erişim Tarihi: 10.10.2016
• ETUC, (2012), “Cinsiyet Eşitliği Eylem Programı”, https://www.etuc.org/IMG/pdf/etucgender-arkrevised-3.pdf Erişim Tarihi: 10.10.2016
• FREGE Carola M., (1999), Social partnership at work: Workplace relations in post-unification Germany, Routledge, London (Kadınların Sendikalara Yönelik Tutumları İle Cinsiyet Ayrımcılığı Algılarının Sendika Üyesi Olma İsteğine Etkisi Barış SEÇER)
• GERŞİL, Gülşen Sarı, Mehtap Aracı, (2007) “Küreselleşme Sürecinde Türk İşçi Sendikacılığı ve Yaşanan Örgütlenme Sorunu”, Yönetim ve Ekonomi Cilt:14 Sayı:2 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Manisa
• Gezici Araştırma, (2012), petrol-is.org.tr/sites/default/files/isciprofilarastirmasikunyesiveraporu.doc
• GRAY, Lois Spier (1993) “The Route to the Top: Female Union Leaders and Union Policy”, Women and unions: Forming a partnership, ss. 378-393 http://digitalcommons.ilr.cornell.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1095&context=articles Erişim Tarihi: 07.02.2016
• HAK-İŞ, (2013), Çalışma Hayatına Yönelik Kadın Odaklı Öneriler Raporu, Ankara
• HAK-İŞ http://www.hakis.org.tr/ haberler. Erişim Tarihi: 10.05.2015.
• HAK-İŞ http://www.hakis.org.tr/
• HARTMANN, Heidi, (2006), Marksizm’le Feminizm’in Mutsuz Evliliği, (Çeviren: Gülşat Aygen), İstanbul, Agora kitaplığı.
• ICFTU, (2007), Kadınlara Sendikalar, Sendikalara Kadınlar, Çev. Beril Eyüboğlu, Petrol-İş Yayını, İstanbul.
• ILO, 2002, Decent Work and The Informal Economy, International Labour Conference, 90th Session Report VI, First published, International Labour Office, Geneva, http://www.oit.org/ilc/ILCSessions/90t hSession/WCMS078849/lang--en/index.htm Erişim Tarihi: 15.05.2015
• KELLY, Eileen P., Amy Oakes Young, ve Lawrence S, Clark (1993), “Sex Stereotyping In The Workplace: A Manager’s Guide”, Business Horizons, Sayı: 36, ss. 23-29 http://www.sciencedirect.com/science/article/ Erişim Tarihi: 10 Eylül 2016
• KORKMAZ, Adem, Gülsüm Korkut, (2012) “Türkiye’de Kadının İşgücüne Katılımının Belirleyicileri” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 17, S. 2, ss. 41-45.
• KÜÇÜKKALAY, A. Mesud, (1998) “Türkiye’de Planlı Dönemde Kadın Nüfusu ve Kadın İşgücü İstihdamındaki Gelişmeler”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.3(Güz), ss.35-44.
• LOCKWOOD, Nancy R., (2004), The glass ceiling: Domestic and international perspectives. Society for Human Resource Management.http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.470.6766&rep=rep1&type=pdf Erişim Tarihi: 26.03.2017
• ÖZİPLİK-İŞ http://www.oziplikis.org.tr Erişim Tarihi 10.10.2017
• ÖZTÜRK, Mustafa, (2013) "Sendikal Demokrasinin Örgütlü Hareketler Açısından Önemi", Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (ISI) , 269-285 .
• ÖZTÜRK, Mustafa ve Başak Işıl Çetin, “Dünyada ve Türkiye’ de Yoksulluk ve Kadınlar” Journal of Yasar University (ISI) , 2661-2698.
• SOSYAL-İŞ, (2010), 8 Mart’ın 100. Yıldönümünde Türkiye’de ve Dünyada Kadın Emeği ve İstihdamı Raporu
• ŞİYVE, Ozan Çağım, (2004), “Kadın-Erkek Liderlik Tarzları ve Cam Tavan” Tügiad Elegans Magazin, Sayı:66, Mart-Nisan, www.elegans.com.tr/arsiv/66/ haber018.html (13.03.2017)
• TİSK, (1995), XIX. Olağan Genel Kurul Çalışma Raporu, Tisk, Ankara
• TOKSÖZ, Gülay, (1994), “Kadın Çalışanlar ve Sendikal Katılım”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 49, Sayı: 3, ss. 439-454
• TOKSÖZ, Gülay, (2005), “Türkiye’de Kadın İşçiler ve Sendikal Örgütlenme”, TES-İş Dergisi, Mart 2005 acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/89/343.htm Erişim Tarihi: 01.05.2015
• TOKSÖZ, Gülay, (2007), “İşgücü Piyasasının Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Analizi ve Bölgeler Arası Dengesizlikler”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı: 15, ss. 57-79
• TOKSÖZ, Gülay ve Fevziye Sayılan (1998), “Sendikaların Eğitim Programları ve Kadın Çalışanlar”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Dergisi, Cilt 53, Sayı 1, ss. 297-306
• TOKSÖZ, Gülay, Seyhan Erdoğdu, (1998), Sendikacı Kadın Kimliği, Ankara, İmge Yayınevi.
• TÜİK http://www.tuik.gov.tr
• TÜİK http://www.tuik.gov.tr/basinOdasi/haberler/20167920160630.pdf Erişim Tarihi: 30.07.2016
• http://www.turkis.org.tr/dosya/X7MpV4OY8jLz.pdf TÜRK-İŞ Erişim Tarihi 10.05.2016
• http://www.turkis.org.tr/arama TÜRK-İŞ Erişim Tarihi 3.10.2019
• TÜSİAD, KAGİDER, (2008), Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sorunlar, Öncelikler ve Çözüm Önerileri, Tüsiad, Kagider Raporu, Tüsiad yayınları.
• URHAN, Betül, (2014), Sendikasız Kadınlar Kadınsız Sendikalar (Sendika Kadın İlişkisinde Görülen Sorun Alanlarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma), 1. Baskı, İstanbul, Kadav Yayınları.
• URHAN, Betül, (2016), “Türkiye’de İşçi Sendikalarında Kadınlar”, DİSK-AR dergisi, İstanbul, DİSK Yayınları, ss. 116-129.
• WIRTH, Linda, (2001), Breaking Through The Glass Ceiling: Women in Management, International Labour Office, Geneva.