SETTLEMENT POLICIES FOR REFUGEES IN TURKEY AND SATELLITE CITIES: LIVES IN THE GRIP OF SECURITY

Yıl 2017, Cilt: 22 Sayı: Göç Özel Sayısı, 1384 - 1410, 30.11.2017

Özlem Nizam Songül Gül

Öz

The aim of this article is to discuss the authenticity of satellite city practice on the basis of settlement policies history of refugees in Turkey. Historicaly the first pilot applications had been practiced in over 20 cities, the number of satellite cities that were 51 in 2011 is now 62. The most significant feature of satellite cities is that they are small / medium sized cities. The rapid and auditable quality of social control is also functioned through public security institutions with this application in the relatively conservative Anatolian cities like Isparta, Burdur, Konya and Denizli. In this context, the city's spatial jam and the resemblance of the local people also facilitate the social control of the refugees. Refugees’ racial, somatic and religious dissimilarities become more visible especially in local social relations, and social differentiation makes new conflict areas visible in the context of race, ethnicity and language. In this article, satellite city application in the case of Isparta is discussed in the light of the field work completed in 2014 and findings of other refugee researches made in Isparta.

Anahtar Kelimeler

Refugee, Settlement Policies, Security, Satellite City, Isparta

TÜRKİYE’DE MÜLTECİLERE YÖNELİK YERLEŞİM POLİTİKALARI VE UYDU KENTLER: GÜVENLİK KISKACINDA YAŞAMLAR

Öz

Bu makalenin amacı Türkiye’de mültecilere yönelik yerleşim politikalarının tarihselliği temelinde uydu kent uygulamasının özgünlüğünü tartışmaktır. 1950’li yıllarda başladığı belirtilen ancak özgün ve yaygın uygulama modeli olarak 2000’li yıllarda 20 civarında kent ile başlayan uydu kentlerin sayısı 2011’de 51’e, günümüzde ise 62’ye kadar yükselmiştir. Uydu kentlerin en önemli özelliği, küçük/orta ölçekli kentler olmasıdır. Isparta, Burdur, Konya ve Denizli gibi görece muhafazakâr Anadolu kentlerindeki bu uygulama ile toplumsal kontrolün hızlı ve denetlenebilir niteliği, kamusal güvenlik kurumları aracılığıyla da işlevselleştirilmektedir. Bu bağlamda mültecilerin ontolojik güvenliği daha belirlenebilir olmakta, kentlerde kentin mekânsal sıkışmışlığı ve yerel halkın benzeşikliği, gelen mültecilerin sosyal ve kamusal-asayiş kontrolünü kolaylaştırmaktadır. Özellikle mültecilerin ırk, tensel ve inanç farklılıkları yerel toplumsal ilişkilerde daha görünür olmakta, toplumsal farklılaşmalar yeni çatışma alanlarını öne çıkarmaktadır. Bu makalede, Isparta örneğinde, uydu kent uygulaması 2014 yılında tamamlanan saha çalışmasının ve Isparta’da yapılan diğer mülteci araştırmalarının bulguları ışığında, güvenlik sorunsalı temelinde tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mülteci, Yerleşim Politikası, Güvenlik, Uydu Kent, Isparta

Kaynakça

• 1951 Mültecilerin Hukuki Durumuna İlişkin Cenevre Sözleşmesi, http://www.hyd.org.tr/?pid=294, 09.09.2017.
• 1994 Yönetmeliği, Türkiye'ye İltica Eden veya Başka Bir Ülkeye İltica Etmek Üzere Türkiye'den İkamet İzni Talep Eden Münferit Yabancılar ile Topluca Sığınma Amacıyla Sınırlarımıza Gelen Yabancılara ve Olabilecek Nüfus Hareketlerine Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, http://www.hyd.org.tr/?pid=296, 09.09.2017.
• 2006 Uygulama Talimatı (57 Sayılı Genelge), http://www.egm.gov.tr/Documents/uygulama_talimati_2010_genelge.pdf, 09.09.2017.
• 2510 Sayılı İskan Kanunu (1934) http://www.nvi.gov.tr/Files/File/Mevzuat/Nufus_Mevzuati/Kanun/pdf/IskanKanunu.pdf, 09.09.2017.
• 5683 Sayılı Yabancıların Türkiye'de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun (1950), http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.5683.pdf, 09.09.2017.
• 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (2014) http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/04/20130411-2.htm, 09.09.2017.
• 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik (2016). http://www.goc.gov.tr/files/_dokuman5.pdf, 07.10.2017.
• ABADAN-UNAT, N. (2006). Bitmeyen Göç: Konuk İşçilikten Ulus-Ötesi Yurttaşlığa, 2. Baskı, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• AK (2011). Avrupa Komisyonu. Türkiye 2011 Yılı İlerleme Raporu, Komisyon Çalışma Dökümanı, http://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/2011_ilerleme_raporu_tr.pdf, Erişim tarihi: 06.07.2017.
• BİEHL, K. , İÇDUYGU, A. (2012) Giriş, Kentler ve Göç, Türkiye, İtalya, İspanya, 1. Baskı, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• BMMYK. (2007). 2007 Yılı Türkiye İstatistikleri, http://www.unhcr.org.tr/?page=12, Erişim Tarihi: 09.09.2017.
• BMMYK (2017).UNHCR Türkiye İstatistikleri, “UNHCR Türkiye: Kilit Veriler ve Sayılar Haziran 2017”, http://www.unhcr.org/tr/unhcr-turkiye-istatistikleri, Erişim Tarihi: 26.09.2017.
• CİRHİNLİOĞLU, Z. (1999). Azgelişmişliğin Toplumsal Boyutu, Ankara: İmge Kitabevi.
• CENEVRE SÖZLEŞMESİ. (1951).
• DE CERTEAU, M. (2009). Gündelik Hayatın Keşfi I, çev. Lale Arslan Özcan, Ankara: dost Kitabevi Yayınları.
• DEDEOĞLU, S. (2011). “Türkiye’de Göçmenlerin Sosyal Dışlanması: İstanbul Hazır-Giyim Sanayinde Çalışan Azerbaycanlı Göçmen Kadınlar Örneği”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(1), ss: 26–48.
• ECRE (2003). European Council on Refugees and Exiles, “Responding to the Asylum and ceess Challenge”, An Agenda for Comprensive Engagement in Protracted Refugee Situations, April 2003.
• EMEK İNAN, C. (2016). “Türkiye’de Göç Politikaları: İskan Kanunları Üzerinden Bir İnceleme”, Göç Araştırmaları Dergisi, 2(3): 10–33.
• EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2015), İltica Göç İşlemleri, http://www.egm.gov.tr/Sayfalar/iltica-goc-islemleri.aspx, Erişim Tarihi: 08.08.2017.
• ERDER, S. (2007). “Yabancısız” Kurgulanan Ülkenin “Yabancıları” , iç. Türkiye’de Yabancı İşçiler, Uluslararası Göç, İşgücü ve Nüfus Hareketleri, (der. F. Aylan Arı), İstanbul: Derin Yayınları.
• ERDER, S. (2014). “Balkan Göçmenleri ve Değişen Uygulamalar: İskan Kurumunun Dostları”, iç. Türkiye’nin Uluslararası Göç Politikaları 1923-2023: Ulus Devletin Oluşumundan Ulus Ötesi Dönüşümlere”, Mirekoç Proje Raporları, 1/2014.
• FOCUS MIGRATION (2009). Turkey Country Profile, No: 5, April 2009.
• FRAMBACH, N., (2011). Refugees in Istanbul Lost between Policiy and Practice,Master Thesis, Faculty of Geosciences: MA International Development Studies, Supervisors: Prof. E.B. Zoomers/Msc. J. Schapendonk, August 2011.
• FRANTZ, E. (2003). “Report on the Situation of Refugees in Turkey: Findings of a Five-week Exploratory Studt December 2002-January 2003.
• GIDDENS, A. (1992). Modernliğin Sonuçları, çev. Ersin Kuşdil, İstanbul: Ayrıntı.
• GÖÇ İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GÖÇ İSTATİSTİKLERİ. (2017). http://www.goc.gov.tr/icerik3/ikamet-izinleri_363_378_4709, (Erişim Tarihi: 23.09.2017).
• IOM, (2008), A Country Report: Turkey, Geneva
• HÜRRİYET HABER (2011), 31.08.2011 Tarihli “Somalili Mültecilere Yakın İlgi” Haberi, http://www.hurriyet.com.tr/somalili-multecilere-yakin-ilgi-18618199, Erişim Tarihi: 29.09.2017.
• HYD. (2007). Helsinki Yurttaşlar Derneği “Uydu Kentlerde Mülteciler: Terel Stk’lar İçin Bir Değitim Programı Projesi, Mülteci El Destek Kitabı.
• HYD&ORAM. (2009). Unsafe Haven: The Security Challenges Facing LGBT Asylum Seekers and Refugees in Turkey, June 2009.
• ISPARTA VALİLİĞİ İL GÖÇ İDARESİ MÜDÜRLÜĞÜ RESMİ SİTESİ. (2015). KURUMSAL/Hakkımızda, http://isparta.goc.gov.tr/tr/page/kurumsal-hakkimizda, Erişim Tarihi: 03.09.2017.
• İÇDUYGU, A. (2010). Türkiye’ye Gelen Uluslararası Göçün Toplumsal ve Siyasi Koşulları, iç. Türkiye’ye Uluslararası Göç Toplumsal Koşullar -Bireysel Yaşamlar içinde, (der. Barbara Pucsh, Tomas Wilkoszewski), çev. Mutlu Çomak-Özbatır, İstanbul: Kitap Yayınevi
• İÇDUYGU, A. (2012). Kentler ve Göç, Türkiye, İtalya, İspanya, 1. Baskı, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• İHAD. (2009). İnsan Hakları Araştırmaları Derneği, “Türkiye İltica ve Sığınma Hakkı 2008 İzleme Raporu, Şubat 2009.
• JAFARI, F. (2013). Silencing Sexuality: LGBT Refugees and The Public-Private Divide in Iran and Turkey, The Unıversity of Arizona, Doctor of Philosophy.
• JUREIDINI, R. (2010). “Mixed Migration Flows: Somali and Ethıopıan Migration to Yemen and Turkey Final Report”, Centre for Migration anf Refugee Studies American University in Cairo, May 2010.
• KAHYA, Ö. ve SALLAN GÜL, S. (2013). "Bir Uydu Kent Örneği Olarak Isparta’dan Sığınmacılık Sorununun Görünümleri", Uluslararası Katılımlı VII. Sosyoloji Kongresi, Yeni Toplumsal Yapılanmalar: Geçişler, Kesişmeler, Sapmalar Bildiri Kitabı II, Editör: Muammer Tuna, 02-05 Ekim 2013, Muğla, s.141- 158.
• KAHYA, Ö. (2014a). “Türkiye’de Sığınmacıların Çalışma Dinamikleri: Batı Akdeniz Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Songül Sallan Gül, Isparta.
• KAHYA, Ö. (2014b). "Türkiye'de Sığınmacılık ve Uydu Kent Deneyimi", II. Uluslararası Davraz Kongresi Küresel Sorunlar ve Çözüm Arayışları Bildiriler Kitabı,Süleyman Demirel Üniversitesi, 29-31 Mayıs 2014, Isparta,ss. 4081–4114.
• KAHYA NİZAM, Ö. (2016). “Uydu Kentlerden Sınır Kentlere Türkiye’de Kent Mültecileri ve Gündelik Yaşam Deneyimleri”, iç. Kente Dair, yay. haz. Mim Sertaç Tümtaş, Ayşe Dericioğulları Ergun ve Cem Ergun, Bağlam Yayıncılık, İstanbul.
• KAOS GL. (2016). “Tekin Olmayı” Beklerken: LGBT Mültecilerin Ara Durağı Türkiye”, Alan Araştırmasını Yapan ve Yayına Hazırlayan: Hayriye Kara ve Damla Çalık, Temmuz 2016.
• KARİMAN, S. (2015). “Türkiye’ye Göç Eden Mültecilerin Sosyal Hayata Uyum Sürecinin İncelenmesi: Isparta Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• KAYA, A. (2003) Ulusal Yurttaşlıktan Çoğul Yurttaşlığa? Yurttaşlık Kuramlarına Eleştirel Bir Yaklaşım, iç. Uluslararası İlişkilerde Sınır Tanımayan Sorunlar, Göç, Yurttaşlık, İnsan Hakları, Toplumsal Cinsiyet, Küresel Adalet ve Güvenlik, (der. Ayhan Kaya ve Günay Göksu Özdoğan), İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• KILIÇ, T. (2013). “Kentlerdeki Mülteciler”, http://www.multeci.org.tr/wp-content/uploads/2016/10/Kentlerdeki-Muleciler-Av.Taner-Kilic-18.09.2013.pdf, Erişim Tarihi 27.07.2017.
• KILIÇ, T. (2014). “Türkiye’de Mültecilerin Uyum Meselesi”, http://multeci.net/?p=397, Erişim Tarihi: 04.09.2017.
• KIRATLI, T. (2011). Türkiye’de Sığınmacı ve Mültecilerin Toplumsal Görünümleri: Türkiye Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• Kirişçi, K. (2005) Eski ve Yeni Göç Modelleri ile Türkiye’nin Ulusal Kimliği, Türk(iye) Kültürleri içinde, (der. Gönül Putlar-Tahire Erman), Tetragon Yayınları, Ankara.
• KİRİŞÇİ, K. (2008). “Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiye’sinde Göç ve Sığınma”, Düşünce Gündem Mültecilik Özel Sayısı, Sayı: 44, Yıl: 4, Temmuz 2008, s. 12–15.
• LEGHTAS, I., SULLİVAN, D. (2016). “Tanrı’dan Başka Kimsemiz Yok: Türkiye’deki Suriyeli Olmayan Mülteciler İçin Kalıcı Çözümlerin Bulunmayışı”, Refugees International Alan İnceleme Raporu, Şubat 2016.
• MÜLTECİ-DER. (2010). “İltica ve Göç Alanında Yaşanan Gelişmelere Genel Bakış”, http://www.madde14.org/images/4/4a/MulteciderGenelBakis2010.pdf, Erişim Tarihi: 19.09.2017.
• MÜLTECİ-DER. (2012). Isparta, http://multecilericin.org/sehirdetay.aspx?sehir=isparta, Erişim Tarihi: 07.07.2014.
• MÜLTECİ-DER. (2015). “Türkiye’de Mültecilerin Kabul Koşulları Hak ve Hizmetlere Erişimleri Uydu Kentler İzleme ve Raporlama Projesi Raporu, Egeus Matbaacılık, İzmir.
• NORMAN, K.P. (2016). “Access to Legal Residency for Refugees in the Middle East: Bureaucracy, Deterrence, and Prolonged Impermanence”, http://www.mei.edu/content/map/access-legal-residency-refugees-middle-east, Erişim Tarihi: 04.09.2017.
• ÖNAL, A. (2015). “Isparta’da Yaşayan Mülteci ve Sığınmacıların Sağlık Hizmetlerine Erişimde Yaşadıkları Sorunlar Üzerine Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• ÖZDEMİR, B., GÖKER, M.(2016). “Cultural Adaptation of Somali Female Asylum Seekers in Isparta”, Eroğlu, D., Cohen, J.H., Sirkeci, I. (eds.), Turkish Migration 2016 Selected Papers, London: TPL.
• ÖZGÜR, N. (2012). Modern Türkiye‘nin Zorunlu Göçmenleri: Muhacirler, İskanlılar, Mübadiller, İslamlar, Soydaşlar, G Grubu, Mülteciler, Tekne Mültecileri, iç. Küreselleşme Çağında Göç, Kavramlar, Tartışmalar, (der. İ. Gülfer Ihlamur-Öner, N. Aslı Şirin Öner), İstanbul: İletişim Yayınları.
• SERT,D.,YILDIZ, U. (2011). “To be or not to be: The Case of Refugees in Satellite Cities of Turkey”, Proceeding of Internaitonal Human Security Conference on Human Security: New Challanges, New Perspectives, 27-28 October 2011.
• SERT,D.,YILDIZ, U. (2013). “Autonomy Despite Restrictions: Asylum Seekers in Isparta, Istanbul and Yalova”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, Yıl: 2013, Cilt: 1, Sayı:1, p.135–153.
• SUMINANİEMİ, M. (2014). “Exit to Exist: The Situation of LGBT Asylum Seekers in Turkey”, Unıversity of Uppsala (Home), University of Strasbourg (Host) Master Thesis, Stockholm, August 2014.
• T24 HABER. (2010). “Isparta’daki Somalili Kadınlar: Siyahız Diye Ev Vermiyorlar”, http://t24.com.tr/haber/ispartadaki-somalili-kadinlar-siyahiz-diye-ev-vermiyorlar,118341, Erişim Tarihi: 20.09.2017.
• TEKELİ, İ. (1990). “Osmanlı Devleti’nden Günümüze Nüfusun Zorunlu Yer Değiştirmesi ve İskan Sorunu”, Toplum ve Bilim Dergisi, 50. Sayı.
• USCRI. (2009). United States Committee for Refugees and Immigrants, World Refugee Survey 2009 - Turkey, 17 June 2009, available at: http://www.refworld.org/docid/4a40d2b480.html [accessed 5 July 2017.
• ÜNLÜER, E. (2015). “Externalization of The Refugee Responsibility: The Role Of Turkey within the International Refugee System with Special Regard to Afghan Refugees”, METU School Of Social Sciences, Master Thesis, Ankara.
• YABANCILAR HUDUT İLTİCA DAİRESİ BAŞKANLIĞI. (2013). http://www.yabancilar.pol.tr/Sayfalar/SIK%C3%87A%20SORULAN%20SORULAR.aspx, Sıkça Sorulan Sorular, Soru: 42- 43, (Erişim Tarihi: 30.08.2017).
• YAMAN, A.E. (2003). “II. Dünya Savaşında Türkiye'de Askeri Mülteciler ve Gözaltı Kampları (1941–1942)”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı: 33 Cilt: 21, ss. 143–166, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/29/215.pdf, Erişim Tarihi: 20.09.2017.
• YARDIMCI, S., ASLAN, Ş. (2008). “1930’ların Biyopolitik Paradigması: Dil, Etnisite, İskan ve Ulusun İnşası”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, 11(44): 131–153.
• YILDIZ, M.S.(2012). “Isparta’ya Gelen Yabancı Sığınmacıların Sosyal Çevre Farklılıklarından Kaynaklanan Uyum Sorunları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• YILDIZ, U. (2017). “Tracing Asylum Journeys: Transnational Refugee Mobility to Canada via Turkey”, Carleton University, PhD Thesis Political Sicence, Ottowa, Ontario.
• YÜKSEL OKTAY, E., ES, M. (2015). “Türkiye’ye Sığınan Kadınların Problemleri: Isparta Örneği”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 16. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi Özel Sayısı.
• ZAPPORALI, A. vd. (2015). “The Making of the Iranian Refugee: From Revolution to Asylum”, University of Toronto, Trudeau Centre for Peace, Conflict and Justice, The Kiessling Papers, November 2015.