KAMU PERSONEL SİSTEMİNDE ÇALIŞANLARIN GÖREVDE YÜKSELMESİNDE KAYIRMACILIK SORUNU

Yıl 2018, Cilt: 23 Sayı: Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı, 739 - 757, 30.06.2018

Murat Ak Özcan Sezer

Öz

Görevde yükselme kavramı, çalışanların ifa ettikleri görevlerinden daha üst bir göreve gelmelerini ifade etmektedir. Konu, örgüt üst yönetimlerini ve hizmet alıcılarını da yakından ilgilendirmektedir. Nitekim görevde yükselme sadece çalışanlar için anlam taşıyan bir olgu değildir. Özel sektörde faaliyet gösteren örgütlerde olduğu gibi kamu örgütlerinin de iş ve işlemlerini nitelikli ve verimli sürdürebilmesi için yönetici pozisyonlarının doldurulmasını sağlayacak görevde yükselme sistemi büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda son derece önemli bir kavram olan görevde yükselme, çalışanların mevcut görevlerinden yetki ve sorumluluk itibariyle daha geniş bir görev alanına terfi etmeleri anlamında kullanılmaktadır. Kariyer kavramı ise görevde yükselme kavramı ile birlikte örgütün kariyer planlamalarını, kariyer yönetimlerini de kapsayarak daha makro bir bakış açısını ifade etmektedir. Ülkemizde kariyer kavramı daha çok özel sektörde tercih edilirken görevde yükselme kavramı kamu bürokrasisinde sıklıkla kullanılmaktadır. Görevde yükselme sisteminin özellikleri, uygulanma biçimi, kamunun yönetimde etkinlik ve etkililik gereksinimlerini karşılayıp karşılayamadığı kamuoyunda tartışılmakta ve değerlendirilmektedir. Bu bağlamda Türkiye’de kamu çalışanlarının, sınıf ve mesleklerinde yükselebilmelerini öngören görevde yükselme sisteminin objektif, adil, hakkaniyete uygun, liyakat, kariyer ve eşitlik ilkelerini esas alacak biçimde oluşturulmasında ve uygulanmasında bir takım sorunların yer aldığı görülmektedir. Bu çalışmada bu sorunlar, kayırmacılık başlığı kapsamında değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kayırmacılık, Görevde Yükselme, Kamu Personel Sistemi, Liyakat

NEPOTISM PROBLEM ON PROMOTION SYSTEM OF EMPLOYEES IN PUBLIC PERSONNEL SYSTEM

Öz

Concept of promotion on the task expresses to come to higher tasks from existent task for employees. This subject interests both organization senior administrations and service recipients closely. Thus promotion is not a fact meaningful only for the labour force. As in private sector organizations, promotion systems of public sector organizations are important because these systems will help them to fill the executive posts so that they can sustain their activities in a qualified and productive way. From this angle, promotion which is an highly important concept means promotion of labour force to positions higher in terms of authority and responsibility than their present ones. As for career notion, it means a more macro perspective, together with notion of appointment, including career plans and administrations of the organization. ‘Career’ notion is preferred in private sector while ‘promotion’ is used more frequently in public bureaucracy. Chracteristics of appointment system, its appication method, whether it meets the needs for efficiency and effectiveness in public administration are discussed and evaluated by the public. In this regard, there are some problems in the way promotion system which aims to promote Turkish public workforce in their careers and branches is formed and applied objectively, fairly and in acordance with the principles of equality, career, loyality and qualification. In this research, these problems are analized under the titles nepotism.

Anahtar Kelimeler

Nepotism, Promotion System, Turkish Personel System, Merit

Kaynakça

• AKTAN, C. C. (2001). Yolsuzlukla Mücadele Stratejileri. Hak-İş Yayınları, Ankara.
• BABAOĞLU, C. (2016). “Lobicilik ve Kamu Yönetiminde Katılım”, Türk İdare Dergisi, Sayı:483, 299-401.
• BENK, S. ve KARAKURT, B. (2010). “Gelir İdareleri ve Yolsuzluk: Motivasyonlar, Fırsatlar ve Mücadele Yolları”, İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1 (4):133-148.
• BOADI, E. G. (2000). “Conflict of Interest, Nepotizm and Cronysim” In Confronting Corruption: The Elements of a National Integrity System-The TI Source Book 2000, (Eds). Jeremy Pope, Transparency International, https://bsahely.com/wp-content/uploads/2016/10/21.pdf
• BOZKURT, Ö.-ERGUN, T., ve SEZEN, S. (1998). Kamu Yönetimi Sözlüğü, TODAİE Yayını, Ankara.
• BÜTE, M. (2011). “Kayırmacılığın Çalışan Davranışları ve İnsan Kaynakları Yönetimi Üzerine Etkileri: Türk Kamu Bankaları Üzerine Bir Araştırma”, Amme İdaresi Dergisi, 44 (1): 135-153.
• CHAPMAN, B. (1970). İdare Mesleği ve Avrupa’da Devlet Memurluğu, (Çev.) Cahit Tutum).Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, Ankara.
• ÇINAR, K. (1997). Kamu Yönetiminde Yozlaşma ve Rüşvet, Türkiye Genç İşadamları Derneği, İstanbul.
• DİNÇER, Ö. (2017), Bilgi ve Hikmet Sahiplerinden Yönetim Dersleri, Alfa Yayınları, İstanbul.
• EERDEM, M. ve MERİÇ, E. (2012). “Okul Yönetiminde Kayırmacılığa İlişkin Ölçek Geliştirme Çalışması”, Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2 (2):141–154.
• ERYILMAZ, B. (2007). Kamu Yönetimi, Erkam Matbaası, İstanbul.
• ERYILMAZ, B. (1993). “Kamu Bürokrasisinin Denetlenmesinde Yeni Gelişmeler”, Amme İdaresi dergisi, Aralık, 26 (4): 81-106.
• FINDIKÇI, L. (2013). “Yerel Yönetimler Etik ve Patronaj”, Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 2 (4): 62-87.
• GÖNÜLAÇAR, Ş. (2014); “İnsan Kaynakları Yönetiminde Kayırmacılık Kuşatması ve Liyakatsizlik Çıkmazı”, https://www.academia.edu/9687458/%C4%B0nsan_Kaynaklar%C4%B1_Y%C3%B6netiminde_Kay%C4%B1rmac%C4%B1l%C4%B1k_Ku%C5%9Fatmas%C4%B1_ve_Liyakatsizlik_%C3%87%C4%B1kmaz%C4%B1. 15.04.2015.
• GÜNAY, Ö. F. (2004). Üst Düzey Kamu Yöneticilerinin Yetiştirilmesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• HAQUE, M. Sh. (1997). “Incongruity Between Bureaucracy and Society in Developing Nations: A Critique”. Peace & Change, 22:432–462.
• HUBER, J. D., & McCARTY, N. (2004). “Bureaucratic Capacity, Delegation, and Political Reform”. The American Political Science Review, 98 (3): 481-494.
• KÜÇÜKKOCAOĞLU, G. (2005). “Türkiye'de Yolsuzluk, Kayıt Dışı Ekonomi, Kara Para ve Aklanması, Uluslararası Ticari İşlemlerde Yabancı Kamu Görevlilerine Verilen Rüşvet ve Önlenmesi için Yapılan Çalışmalar”. http://www.baskent.edu.tr/~gurayk/finpazcuma1.doc. 13.11.2015.
• LOEWE, M.- BLUME, J.-SCHÖNLEBER, V.- SEIBERT, S.- SPEER, J.-VOSS, C. (2007). “The Impact of Favouritism on the Business Climate: A Study on Wasta in Jordan”, Bonn.
• MAVERDİ (1996). Nasihatu’l-Mülük, (Çev.) Mustafa Sarıbıyık, Maverdi’nin Nasihatu’l-Mülük’u ve Siyasi Görüşleri, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, SBE, Konya.
• MIHÇIOĞLU, C. (1957). Türkiye’de Liyakate Göre Terfi Meselesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 12 (3): 90-95.
• OKTAY, C. (1983). Yükselen İstemler Karsısında Türk Siyasal Sistemi ve Kamu Bürokrasisi, İstanbul Üniversitesi SBF Yayını, İstanbul.
• ÖZKANAN, A. ve ERDEM, R. (2014). “Yönetimde Kayırmacı Uygulamalar: Kavramsal Bir Çerçeve”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (20): 179-206.
• ÖZKANAN, A. Ve ERDEM, R. (2015). “Yönetimde Kayırmacı Uygulamalar Üzerine Nitel Bir Çalışma”, MAKÜ İİBF Dergisi, 2 (2):7-28.
• ÖZLER, H.-ÖZLER, D. E. ve GÜMÜŞTEKİN, G. E. (2007). “Aile İşletmelerinde Nepotizmin Gelişim Evreleri ve Kurumsallaşma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17:437–450.
• ÖZSEMERCİ, K. (2003). Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Nedenleri, Zararları ve Çözüm Önerileri, Sayıştay Yayınları, Ankara.
• ÖZTEKİN, A. (2008). Türk Kamu Yönetiminde liyakat ve Kariyerden Kaynaklanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Türk İdare Dergisi, Haziran, 459:13-36.
• RAUCH, J. & EVANS, P. (2000). “Bureaucratic Structure and Bureaucratic Performance in Less Developed Countries.” Journal of Public Economics 75(1):49–71.
• ROWSHAN, A. G.-GHASEMNEZHAD, M. & HEMMAT, Z. (2015). “Investigation of Nepotizm in Public Sector Organizations in Iran and its Impact on Employee’s Performance”. International Journal of Management, Accounting and Economics. March, 2 (3):189-199.
• SEZGİN, M. (2002). “Lobicilik Kavramı ve Yöntemleri”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 2 (12):751– 771.
• ŞEN, M. L. (1995). Liyakat İlkesi ve Türk Kamu Personel Sistemindeki Uygulaması. Amme idaresi dergisi, 28 (1), Mart. 77-92.
• TAŞDAN, N. & GÜL, H. (2013). Kamu Yönetiminde Liderlik ve Kaymakamlık. Detay Yayıncılık. Ankara.
• TORTOP, N. (1994). Personel Yönetimi, Yargı Yayınları, Ankara.
• ÜLKER, H. (1995). “Siyasal İktidar ve Bürokrasi İlişkisi”, Kamu Yönetimi Sempozyumu Bildirileri, C.2, 185-192.
• YILDIRIM, M. (2013). Kamu Yönetiminin Kadim Paradoksu: Nepotizm ve Meritokrasi, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi. 11 (2):353-380.