ANLATI VE HAYAT HİKÂYESİ ARAŞTIRMALARI

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 3, 277 - 295, 30.07.2020

Muhammet Hamdi Mücevher

Öz

Anlatı araştırması ve onun türlerinden olan hayat hikâyesi araştırması, az bilinen ve kullanılan nitel araştırma yaklaşımlarından birisi olmasına rağmen yakın zamanda tercih edilmeye ve yaygınlaşmaya başlamıştır. Bununla birlikte, çalışmalar bu yaklaşımların nasıl uygulanacağının bilinmediğini ve kullanımlarında bir bütünlük olmadığını göstermektedir. Bu çalışmada, anlatı ve hayat hikâyesi araştırmalarının ne olduğu, hangi amaçla kullanıldığı, nasıl uygulandığı ve analiz sürecinin nasıl işlediği ile ilgili bilgiler sunulmuştur. Böylece, bu yöntemleri kullanacak araştırmacılar için bir çerçeve oluşturulması ve yeni araştırmaların yapılması amaçlanmaktadır.
Çalışmada öncelikle, anlatı araştırması tanıtıldıktan sonra karakteristik özelliklerine, dikkat edilmesi gereken hususlarına, zorluklarına ve türlerine değinilmiştir. Ardından hayat hikâyesi araştırması tanıtılarak bu desenin nasıl uygulandığı, kritik noktaları, kriterleri ve yararlarından söz edilmiştir. Çalışmanın devamında anlatı ve hayat hikâyesi araştırmalarında veri toplama yöntemi ve süreci, katılımcı seçimi, analiz süreci, geçerlik ve güvenirliğin nasıl olacağı ortaya konulmuştur. Son olarak bu iki yaklaşımın sınırlılıkları ve araştırmacıların bürünmeleri gereken rol belirtilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anlatı Araştırması, Hayat Hikâyesi Araştırması, Yaşam Öyküsü Araştırması

Kaynakça

• ATKINSON, R., (2002). The Life Story Interview, In Jaber F. Gubrium ve James A. Holstein (Eds.) Handbook of Interview Research: Context and Method, Thousand Oaks, CA: Sage, p. 121-140.
• BAL, H., (2016). Nitel Araştırma Yöntem ve Teknikleri (Uygulamalı-Örnekli), İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• BAŞ, T. VE AKTURAN, U., (2008), Nitel Araştırma Yöntemleri: NVivo 7.0 ile Nitel Veri Analizi, Ankara: Seçkin Kitabevi.
• BULUT, S., (2014). Yaşam Öyküsü Araştırması, International Journal of Human Sciences, 11(1), p. 880-895.
• CLANDININ, D. J. ve CONNELLY, F. M., (2000). Narrative Inquiry: Experience and Story in Qualitative Research, San Francisco: Jossey-Bass.
• COFFEY, A. VE ATKINSON, P., (1996). Making Sense of Qualitative Data, Thousand Oaks, CA: Sage.
• CRESWELL, J. W., (2013). Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları, Çev. Ed. Selçuk Beşir Demir, Ankara: Eğiten Kitap Yayınları.
• CRESWELL, J. W., (2016). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni, Çev. Ed. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir, 3. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• DEMIR, O. Ö., (2011). Nitel Araştırma Yöntemleri, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri İçinde, Ed. Kaan Böke, 3. Baskı, İstanbul: Alfa Yayınları.
• DENZIN, N. K., (1989). Interpretive Biography, Newbury Park, CA: Sage.
• DEY, I., (1993). Qualitative Data Analysis: A User-friendly Guide for Social Scientists, London: Routledge.
• DOLLARD, J., (1935). Criteria for The Life History, With Analysis of Six Notable Documents, New Haven: Yale University Press.
• ELLIOT, J. (2005). Using Narrative in Social Research: Qualitative and Quantitative Approaches, Londra: Sage.
• EMMONS, R.A. (1986). Personal Strivings: An Approach to Personality and Subjective Well-Being, Journal of Personality and Psychology, 51, p. 1058-1068.
• GLESNE, C., (2012). Nitel Araştırmaya Giriş, Çev. Ed. Ali Ersoy ve Pelin Yalçınoğlu, Ankara: Anı Yayıncılık.
• GOODSON, I. (1997). The Life and Work of Teachers, Chapter 4. In, Ed: B. J. Biddle vd., International Handbook of Teachers and Teaching, Netherlands: Kulwer Publishers, p.135-152.
• GÜLER, A., HALICIOĞLU, M. B. ve TAŞĞIN, S., (2015). Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• GÜRBÜZ, S. VE ŞAHIN, F., (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felsefe-Yöntem-Analiz, 3. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• GÜVERCIN, G., (2015). Biyografik Araştırmalar ve Biyografik Anlatı Görüşmesi, Ed. F. N. Seggie ve Y. Bayyurt, Niteliksel Araştırma Yöntemleri, İstanbul: Anı Yayıncılık, s. 172-184.
• MADAMS, D. P. (1995). The Life Story Interview, Northwestern University, Revised: 1995, Erişim Yeri: https://www.coursehero.com/file/6036675/LifeStoryInterviewRevised-McAdams95/, Erişim Tarihi: 07.02.2019.
• MCADAMS, D. P., (2008). The Life Story Interview, The Foley Center for the Study of Lives Northwestern University, Revised: February-2008, Erişim Yeri: https://www.sesp.northwestern.edu/foley/instruments/interview/, Erişim Tarihi: 07.02.2019.
• MCADAMS, D. P. ve OCHBERG, R.L., (1988). Psychobiography and Life Narratives, Durham, NC: Duke University.
• MERRIAM, S. B., (2015). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber, Çev.Ed. Selahattin Turan, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• MISCHEL, W., ve SHODA, Y., (1995). A Cognitive-Affective Systems Theory of Personality: Reconceptualizing Situations, Dispositions, Dynamics, and Invariance in Personality Structure, Psychological Review, 102, p. 246-268.
• RIESSMAN, C. K., (2008). Narrative Methods for The Human Sciences, Los Angeles, Ca: Sage.
• SART, G., (2015). Nitel Araştırma: Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımları, Ed. Fatma Nevra Seggie ve Yasemin Bayyurt, Ankara: Anı Yayıncılık.
• SARUHAN, Ş. C. ve ÖZDEMIRCİ, A., (2016). Bilim, Felsefe ve Metodoloji, İstanbul: Beta Yayınları.
• SHAMIR, B., DAYAN-HORESH, H., ve ADLER, D., (2005). Leading by Biography: Towards a Life-story Approach to the Study of the Leadership, Leadership, 1(1), p. 13-29.
• SHAMIR, B. ve ELLIOT, G., (2005). “What’s Your Story?” A Life-stories Approach to Authentic Leadership Development, The Leadership Quarterly, 16, p. 395–417.
• SILVERMAN, D., (2013), Doing Qualitative Research, 4th Edition, Los Angeles: Sage Publications.
• SÖNMEZ, V. ve ALACAPINAR, F. G., (2014). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık.
• WHITE, M., ve EPSTON, D., (1990). Narrative Means to Therapeutic Ends, New York, NY: Norton.
• YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H., (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• YUSSEN, S. R. ve OZCAN, N. M. (1997). Teh Development of Knowledge About Narratives, Issue in Educational Psychology: Contribitions From Educational Psychology, 2, pp. 1-68.